– DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD Merkez Bankası’nı (FED) yöneten kişi dünyanın en güçlü figürlerinden biri halini alır. FED Başkanı sadece ABD çevresinde değil aynı zamanda dünyanın dört bir yanındaki hayatlara etki eden bir pozisyondadır.

FED’in ekonomik toparlanmayı tehlikeye atmadan enflasyonu dizginleme stratejisi göz önüne alındığında MarketWatch yazarı Veronika Dolar’a göre FED Başkanı’nın politikalarının gündelik hayata etkisi her zamankinden fazla olacak. Zira FED Başkanı’nın yapacağı tek bir yanlışın sonuçları felaket olabilir. ABD ve küresel ekonomiler resesyona geri dönebilir veya çok daha kötüsü stagflasyon kriziyle uğraşmak zorunda olabilir. (Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre stagflasyon aynı zamanda hem fiyatların yükseldiği hem de büyümenin yavaşladığı ekonomik ortamları tanımlamak için kullanılan bir tabir.)

ABD Başkanı Joe Biden geçtiğimiz gün Şubat ayında ilk görev süresi biten Jerome Powell’ı ikinci kez FED Başkanı olarak seçti. Yenilikçi Demokratların Powell’a gösterdiği en önemli rakip olan Leal Brainard ise Powell’ın yardımcılığına getirildi. Her iki atama da ABD Senatosu’nun onayına tabi olacak.

FED Başkanı seçimi kadar dikkat edilmesi gereken bir diğer konu ise FED’in ve başkanlık koltuğundaki ismin sorumlulukları. Zira 2022 yılında ve sonrasında Powell’ı büyük bir mücadele bekliyor.

FED Başkanı’yla tanışın

New York Eyalet Üniversitesi’nde görev yapan Dolar öğrencilerine FED Başkanı’nın tanıtmak için kullandığı çoğu makroekonomi ders kitabında başkanın sadece birkaç kelimeyle finansal piyasaları krize sürükleyebilecek veya yükseltebilecek güçte olduğuna dikkat çekildiğini belirtiyor. Yatırımcılar da FED Başkanı’nın söylediği her kelimeyi incelediklerini ve hatta belirli bir anahtar ifadenin kaç kez kullanıldığını saydıklarını itiraf ediyorlar.

FED’in en önemli görevi, ABD’de sürdürülebilir ekonomik büyümeyi desteklemek için para arzının kontrolünü içeren para politikasını yürütmektir. Bunu başarmak için kullanılan ana araç, düşük enflasyon ve istikrarlı istihdam elde etmek için kısa vadeli faiz oranını "hedeflemek"tir. FED'in ikili sorumluluğu olarak adlandırılan şey tam da budur.

Bununla birlikte FED son yıllarda, ticari tahvil ve diğer varlıkları satın almak gibi daha alışılmadık yöntemlere de yöneldi. Bunun sıradan Amerikalılar için anlamı, FED'in mortgage ödemeleri, araba kredileri, kredi kartları ve diğer borçlanma türlerine ödenen faiz oranları belirlemeye de yardımcı olmasıdır. Düşük faiz oranları kredilerin daha ucuz olduğu anlamına gelir ve bu da ABD ekonomisini güçlendirir. Ancak bu aynı zamanda da enflasyonu yukarıya itecektir.

ABD’de Ekim ayında açıklanan tüketici fiyat endeksi 30 yılı aşkın bir süredir görülmeyen bir enflasyona ulaşıldığını gösterdi. Bu durum Amerikalıların alışveriş merkezi, market ve benzin istasyonu gibi alışverişlerinde daha yüksek fiyatlarla karşılaşmasına ve dünyanın en büyük ekonomisindeki enflasyon artışının diğer ekonomilerde de hissedilmesine neden oluyor. Aynı zamanda ABD işgücü piyasası geçen yılın başlarında pandemi kaynaklı durgunluktan da tam olarak kurtulabilmiş değil. ABD’de istihdam edilen çalışanların sayısı Şubat 2020 rakamlarına göre 4 milyon daha düşük.

MarketWatch yazarına göre, FED’in şu an odaklandığı en önemli konu, başlangıçta kısa vadeli olması beklenen ancak hala dengelenemeyen fiyat artışları. Birçok ekonomist fiyat artışlarının geçici tedarik zinciri sıkışmalarından ve 2020 ilkbahar aylarında Kovid-19 pandemisiyle birlikte hızla düşen mal fiyatlarından kaynaklandığına inanıyor.

FED politikalarını izleyenler bu iki farklı görüşü şahin ve güvercin olarak ikiye ayırıyor. Şahin görüşteki yorumcular FED’in enflasyonu kontrol altına almak için daha fazla savaşması gerektiği görüşünü savunurken güvercin görüştekilerse büyüme ve istihdama daha fazla odaklanıyor.

2022 yılında Powell yaklaşan stagflasyon risklerini de göz önünde bulundurarak önceliklerin ne olduğu konusuna hızlıca karar vermek zorunda.

FED Başkanı’nın ajandasındaki diğer maddeler

FED ayrıca, öncelikli olarak piyasayı düzenleme yoluyla ABD’nin parasal ve finansal sisteminin istikrarını, bütünlüğünü ve verimliliğini artırmaktan sorumludur.

FED eğer yakın zamanda faizleri yükseltecekse bu konuda da öncelikli olarak karar vermek zorunda kalacak. Zira faiz artışı piyasalarda çöküşlere de sebep olabilir.

Son olarak, FED iklim değişikliği ve eşitsizlik gibi görev süresinin ötesindeki sorunlarla da başa çıkma baskısıyla karşı karşıya. Brainard’ın Powell’ın yardımcısı olarak getirilmesinin ana nedeni de bu.

Yenilikçi Demokratlar ve aktivistler FED’i yoğun karbon salınımı yapan endüstrilerden sermayenin uzaklaştırması ve paranın daha iklim dostu olan alanlara yönlendirilmesi konusunda düzenleyici kurumları yetkilerini kullanmaya çağırıyor. Dolar’a göre bu fikrin özü tartışmalı bir alan. Zira bu konu FED’in görev alanına girmiyor ve ABD Merkez Bankası’nın bağımsızlığını yitirme riskine de yol açıyor. Bu yöndeki politikalar kaynakların yanlış bir şekilde tahsis edilmesine de yol açabilir.

Benzeri bir şekilde Nobel Ödüllü İktisatçı Joseph Stiglitz ve diğer liberaller FED’in eşitsizlikle de mücadele etmesi gerektiğini savunuyor. Araştırmalar FED politikalarının servet eşitsizliğinin büyümesine katkı sağladığını gösteriyor.

MarketWatch yazarı FED’in servet ve gelir eşitsizliğini konularını çözemeyecek olsa da en azından sorunun gelişmesinde daha fazla aktif olarak katkıda bulunmamak için eylemlerine daha fazla dikkat edebileceğini belirtiyor. Zira FED’in bu alanda harekete geçmesine ket vuran ABD Kongresi’ne bağlı yasal engeller bulunuyor.