Fırat Üniversitesi önderliğinde Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sinop Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü tarafından ortaklaşa yürütülen TÜBİTAK 1001 araştırma projesi dahilinde Karadeniz'den salyangoz örnekleri toplandı. TUBİTAK 1001 projesi altında desteklenen proje, Fırat Üniversitesi, Sinop Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü ile ortak yürütülüyor. Projenin amacı deniz salyangozlarında ilk olarak mikro yaş tayinleri yapılarak bu konudaki eksiklikler giderilmeye çalışılması. 2020 Ocak ayından itibaren örneklerin toplanmasına başlanan projenin 5. ayında Samsun'a gelen Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuri Başusta ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Seyhan, Karadeniz Deniz Salyangoz Avcılığı Dernek Başkanı Serbülent Kimsesiz ile birlikte tekneyle Karadeniz'e açılarak salyangoz avladılar. Avlanan salyangozlar paketlenerek Elazığ'a götürülerek Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi laboratuvarında salyangozların keza artma performanslarına bakılacak hem de üremeleriyle ilgili dönemleri saptama edilecek.
"Genetiğini çalışıyoruz"
Prof. Dr. Kadir Seyhan, "Bu uzak denizlerden gelen kabuklu deniz hayvanı. 10 senelerdir Karadeniz'de. Birçok yerde deniz ekosistemine aleyhinde hasar verecek bir kabuklu. Çok da incelemeler yapıldı. Ekosistemde zararlarıyla birlikte ufak ölçekli Karadeniz'deki ufak balıkçılarımızın geçimini sağlama kaynağını yaratıcı bir deniz ürünü oldu. Hal böyle olunca yapacağınız ya da geliştireceğiniz idare stratejisi ayrıca denizin ekosistemine minimum düzeyde hasar verecek, mümkünse hiç vermeyecek. Hem de Karadeniz'deki salyangoz balıkçısının ekonomik gelirini optimum düzeyde tutacak bir strateji edinmek zorunda. Bunun yanına ekosisteme vereceği hasar noktasında da çalışmalarımız var. Genetiğini çalışıyoruz. Deniz salyangozlarının kirlilikle ilgili, bünyesinde ağır metal bulunup bulunmadığı ile ilgili incelemeler yapıyoruz. Karadeniz'deki ayrı lokasyonlarda büyümelerine bakacağız" dedi.
"Balıkçılık yönetimi açısından bir takım veriler elde edeceğiz"
Prof. Dr. Nuri Başusta ise, “TÜBİTAK 1001 araştırma projesi için buradayız. 3 üniversite ve 1 araştırma enstitüsü. Samsun ve Trabzon'dan deniz salyangozu örnekleri alıyoruz. Bunlarla ilgili mikro yaş tayini yerine getirmek suretiyle balıkçılık yönetimi konusunda esas veriler elde etmeye çalışıyoruz. Bu suretiyle balıkçılarımıza bir yönetim planı hazırlayacağız. Bunun içinde yaklaşık 1 takvim bir örnekleme çalışmamız var. Bu 5. ayımız. Şu belli başlı değin da fire vermeden devam ettik. Denize açıldık yarım saat algarinayla deniz salyangozları avladık. Bunları paketledik, derhal Elazığ'a götüreceğiz. Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinde laboratuvarında bunların ayrıca çoğalma performanslarına bakacağız hem de üremeleriyle ilgili dönemlerini tespit edeceğiz. Bunla ilgili de yeniden bir yüksek lisans tezimiz var. Daha önce yapılan çalışmalarda bu türün ağustos ayında ürediği ile ilgili bir takım bilgiler vardı. Hemen baktığımız vakit 19 Şubat'tan itibaren kapsüllü, yumurtalı bireylere rastladık. az önce de gördük bazı deniz salyangozlarda aynı kapsüller söz konusu. Dolayısıyla bunların üreme dönemlerini saptama edeceğiz. Bir ya da birdenbire artı üreme dönemi var mı, onlara bakacağız. bir de bunlara mikro yaş tayini yaparak büyüme performanslarına bakacağız. Hangi boy durumunda avlanır duruma eriştiği konusuna açıklık getireceğiz. Dolayısıyla balıkçılık yönetimi açısından bir takım veriler elde edeceğiz. Yaptığımız egzersiz mikro yaş tayını acilen Avrupa'da Akdeniz ülkelerinde yapılmayan bir alıştırma. İki ülkede Kanada ve Amerika'da yapılan bir çalışma var. başkaca daha yeni İngiltere'ye geldi. Ama biz bunu yapmayı başardık. Dolayısıyla böyle bir TÜBİTAK projesi kabul edildi. Çok yeni tekniklerle bunların yaş tayinleri bakarak bunların artma sezonlarına bakacağız. bazı esas veriler elde etmiş olacağız" biçiminde konuştu.
Karadeniz salyangozu avlanarak Uzakta Doğu ülkelerine ihraç ediliyor.
Ahmet Şükrü Uluçay
