Fırat Üniversitesi önderliğinde Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sinop Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü tarafından müşterek yürütülen TÜBİTAK 1001 araştırma projesi dahilinde Karadeniz'den salyangoz örnekleri toplandı. TUBİTAK 1001 projesi aşağıda desteklenen proje, Fırat Üniversitesi, Sinop Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü ile müşterek yürütülüyor. Projenin amacı deniz salyangozlarında başta mikro yaş tayinleri yapılarak bu konudaki eksiklikler giderilmeye çalışılması. 2020 Ocak ayından itibaren örneklerin toplanmasına başlanan projenin 5. ayında Samsun'a gelen Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuri Başusta ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Seyhan, Karadeniz Deniz Salyangoz Avcılığı Dernek Başkanı Serbülent Yetim ile birlikte tekneyle Karadeniz'e açılarak salyangoz avladılar. Avlanan salyangozlar paketlenerek Elazığ'a götürülerek Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi laboratuvarında salyangozların ayrıca artış performanslarına bakılacak ayrıca de üremeleriyle ilgili dönemleri saptama edilecek.
"Genetiğini çalışıyoruz"
Prof. Dr. Kadir Seyhan, "Bu uzakta denizlerden gelen kabuklu deniz hayvanı. 10 yıllardır Karadeniz'de. Birçok yerde deniz ekosistemine karşı zarar verecek bir kabuklu. Çok da incelemeler yapıldı. Ekosistemde zararlarıyla birlikte minik ölçekli Karadeniz'deki ufak balıkçılarımızın geçim kaynağını yaratıcı bir deniz ürünü oldu. Hal böyle olunca yapacağınız ya da geliştireceğiniz idare stratejisi keza denizin ekosistemine minimum düzeyde hasar verecek, mümkünse hiç vermeyecek. Hem de Karadeniz'deki salyangoz balıkçısının idareli gelirini optimum düzeyde tutacak bir taktik edinmek zorunda. Bunun yanına ekosisteme vereceği hasar noktasında da çalışmalarımız var. Genetiğini çalışıyoruz. Deniz salyangozlarının kirlilikle ilgili, bünyesinde ağır metal bulunup bulunmadığı ile ilgili incelemeler yapıyoruz. Karadeniz'deki ayrı lokasyonlarda büyümelerine bakacağız" dedi.
"Balıkçılık yönetimi açısından bazı veriler elde edeceğiz"
Prof. Dr. Nuri Başusta ise, “TÜBİTAK 1001 araştırma projesi için buradayız. 3 üniversite ve 1 araştırma enstitüsü. Samsun ve Trabzon'dan deniz salyangozu örnekleri alıyoruz. Bunlarla ilgili mikro yaş tayini yapmak suretiyle balıkçılık yönetimi konusunda esas veriler elde etmeye çalışıyoruz. Bu suretiyle balıkçılarımıza bir yönetim planı hazırlayacağız. Bunun içinde takriben 1 yıllık bir örnekleme çalışmamız var. Bu 5. ayımız. Şu asıl dek da fire vermeden devam ettik. Denize açıldık yarım saat algarinayla deniz salyangozları avladık. Bunları paketledik, acilen Elazığ'a götüreceğiz. Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinde laboratuvarında bunların ayrıca artma performanslarına bakacağız hem de üremeleriyle ilgili dönemlerini tespit edeceğiz. Bunla ilgili de yine bir yüksek lisans tezimiz var. Daha önce yapılan çalışmalarda bu türün ağustos ayında ürediği ile ilgili bir takım bilgiler vardı. Şimdi baktığımız süre 19 Şubat'tan itibaren kapsüllü, yumurtalı bireylere rastladık. henüz de gördük bir takım deniz salyangozlarda benzer kapsüller laf konusu. Dolayısıyla bunların üreme dönemlerini saptama edeceğiz. Bir ya da aniden fazla üreme dönemi var mı, onlara bakacağız. bir de bunlara mikro yaş tayini yaparak çoğaltma performanslarına bakacağız. Hangi doruk durumunda avlanır duruma eriştiği konusuna tarafsızlık getireceğiz. Dolayısıyla balıkçılık yönetimi açısından bazı veriler elde edeceğiz. Yaptığımız egzersiz mikro yaş tayını derhal Avrupa'da Akdeniz ülkelerinde yapılmayan bir egzersiz. İki ülkede Kanada ve Amerika'da yapılan bir egzersiz var. bunun dışında daha yeni İngiltere'ye geldi. Ama biz bunu yapmayı başardık. Dolayısıyla böyle bir TÜBİTAK projesi kabul edildi. Fazla yeni tekniklerle bunların yaş tayinleri bakarak bunların çoğalma sezonlarına bakacağız. bazı temel veriler elde etmiş olacağız" şeklinde konuştu.
Karadeniz salyangozu avlanarak Uzakta Doğu ülkelerine ihraç ediliyor.
Ahmet Şükrü Uluçay
