Fırat Üniversitesi önderliğinde Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sinop Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü kadar ortak yürütülen TÜBİTAK 1001 araştırma projesi kapsamında Karadeniz'den salyangoz örnekleri toplandı. TUBİTAK 1001 projesi aşağı desteklenen proje, Fırat Üniversitesi, Sinop Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü ile ortak yürütülüyor. Projenin amacı deniz salyangozlarında başta mikro yaş tayinleri yapılarak bu konudaki eksiklikler giderilmeye çalışılması. 2020 Ocak ayından itibaren örneklerin toplanmasına başlanan projenin 5. ayında Samsun'a gelen Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuri Başusta ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Seyhan, Karadeniz Deniz Salyangoz Avcılığı Dernek Başkanı Serbülent Yetim ile birlikte tekneyle Karadeniz'e açılarak salyangoz avladılar. Avlanan salyangozlar paketlenerek Elazığ'a götürülerek Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi laboratuvarında salyangozların ayrıca çoğaltma performanslarına bakılacak ayrıca de üremeleriyle ilgili dönemleri tespit edilecek.
"Genetiğini çalışıyoruz"
Prof. Dr. Kadir Seyhan, "Bu uzak denizlerden gelen kabuklu deniz hayvanı. 10 yıllardır Karadeniz'de. Birçok yerde deniz ekosistemine karşı zarar verecek bir kabuklu. Fazla da araştırmalar yapıldı. Ekosistemde zararlarıyla birlikte küçük ölçekli Karadeniz'deki minik balıkçılarımızın geçim kaynağını yaratıcı bir deniz ürünü oldu. Hal böyle olunca yapacağınız veya geliştireceğiniz idare stratejisi keza denizin ekosistemine asgari düzeyde zarar verecek, mümkünse hiç vermeyecek. Ayrıca de Karadeniz'deki salyangoz balıkçısının ekonomik gelirini optimum düzeyde tutacak bir strateji olmak zorunda. Bunun yanına ekosisteme vereceği hasar noktasında da çalışmalarımız var. Genetiğini çalışıyoruz. Deniz salyangozlarının kirlilikle ilgili, bünyesinde ağır metal bulunup bulunmadığı ile ilgili araştırmalar yapıyoruz. Karadeniz'deki bambaşka lokasyonlarda büyümelerine bakacağız" dedi.
"Balıkçılık yönetimi açısından bazı veriler elde edeceğiz"
Prof. Dr. Nuri Başusta ise, “TÜBİTAK 1001 araştırma projesi için buradayız. 3 üniversite ve 1 araştırma enstitüsü. Samsun ve Trabzon'dan deniz salyangozu örnekleri alıyoruz. Bunlarla ilgili mikro yaş tayini yerine getirmek suretiyle balıkçılık yönetimi konusunda temel veriler elde etmeye çalışıyoruz. Bu suretiyle balıkçılarımıza bir idare planı hazırlayacağız. Bunun içinde takriben 1 yıllık bir örnekleme çalışmamız var. Bu 5. ayımız. Şu asıl kadar da fire vermeden devam ettik. Denize açıldık yarım saat algarinayla deniz salyangozları avladık. Bunları paketledik, derhal Elazığ'a götüreceğiz. Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinde laboratuvarında bunların ayrıca çoğalma performanslarına bakacağız keza de üremeleriyle ilgili dönemlerini saptama edeceğiz. Bunla ilgili de tekrar bir yüksek lisans tezimiz var. Daha önce yapılan çalışmalarda bu türün ağustos ayında ürediği ile ilgili bir takım bilgiler vardı. Acilen baktığımız vakit 19 Şubat'tan itibaren kapsüllü, yumurtalı bireylere rastladık. henüz de gördük bir takım deniz salyangozlarda benzer kapsüller laf konusu. Dolayısıyla bunların üreme dönemlerini tespit edeceğiz. Bir ya da birdenbire artı üreme dönemi var mı, onlara bakacağız. diğer taraftan bunlara mikro yaş tayini yaparak çoğalma performanslarına bakacağız. Hangi irtifa durumunda avlanır duruma eriştiği konusuna tarafsızlık getireceğiz. Dolayısıyla balıkçılık yönetimi açısından bazı veriler elde edeceğiz. Yaptığımız alıştırma mikro yaş tayını şu anda Avrupa'da Akdeniz ülkelerinde yapılmayan bir egzersiz. İki ülkede Kanada ve Amerika'da yapılan bir çalışma var. bunun dışında daha yeni İngiltere'ye geldi. Lakin biz bunu yapmayı başardık. Dolayısıyla böyle bir TÜBİTAK projesi kabul edildi. Fazla yeni tekniklerle bunların yaş tayinleri bakarak bunların artma sezonlarına bakacağız. bazı temel veriler elde etmiş olacağız" şeklinde konuştu.
Karadeniz salyangozu avlanarak Uzaktan Doğu ülkelerine ihraç ediliyor.
Ahmet Şükrü Uluçay
