Fırat Üniversitesi önderliğinde Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sinop Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü kadar ortaklaşa yürütülen TÜBİTAK 1001 araştırma projesi zarfında Karadeniz'den salyangoz örnekleri toplandı. TUBİTAK 1001 projesi altında desteklenen proje, Fırat Üniversitesi, Sinop Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü ile ortak yürütülüyor. Projenin amacı deniz salyangozlarında öncelikle mikro yaş tayinleri yapılarak bu konudaki eksiklikler giderilmeye çalışılması. 2020 Ocak ayından itibaren örneklerin toplanmasına başlanan projenin 5. ayında Samsun'a gelen Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuri Başusta ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Seyhan, Karadeniz Deniz Salyangoz Avcılığı Dernek Başkanı Serbülent Öksüz ile birlikte tekneyle Karadeniz'e açılarak salyangoz avladılar. Avlanan salyangozlar paketlenerek Elazığ'a götürülerek Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi laboratuvarında salyangozların hem yükselme performanslarına bakılacak ayrıca de üremeleriyle ilgili dönemleri tespit edilecek.
"Genetiğini çalışıyoruz"
Prof. Dr. Kadir Seyhan, "Bu uzakta denizlerden gelen kabuklu deniz hayvanı. 10 yıllardır Karadeniz'de. Birçok yerde deniz ekosistemine aleyhinde hasar verecek bir kabuklu. Çok da incelemeler yapıldı. Ekosistemde zararlarıyla birlikte minik ölçekli Karadeniz'deki minik balıkçılarımızın geçim kaynağını oluşturan bir deniz ürünü oldu. Hal böyle olunca yapacağınız ya da geliştireceğiniz idare stratejisi keza denizin ekosistemine en az düzeyde hasar verecek, mümkünse hiç vermeyecek. Keza de Karadeniz'deki salyangoz balıkçısının ekonomik gelirini optimum düzeyde tutacak bir strateji olmak zorunda. Bunun yanına ekosisteme vereceği zarar noktasında da çalışmalarımız var. Genetiğini çalışıyoruz. Deniz salyangozlarının kirlilikle ilgili, bünyesinde ağır metal bulunup bulunmadığı ile ilgili çalışmalar yapıyoruz. Karadeniz'deki ayrı lokasyonlarda büyümelerine bakacağız" dedi.
"Balıkçılık yönetimi açısından bazı veriler elde edeceğiz"
Prof. Dr. Nuri Başusta ise, “TÜBİTAK 1001 araştırma projesi için buradayız. 3 üniversite ve 1 araştırma enstitüsü. Samsun ve Trabzon'dan deniz salyangozu örnekleri alıyoruz. Bunlarla ilgili mikro yaş tayini yapmak suretiyle balıkçılık yönetimi konusunda esas veriler elde etmeye çalışıyoruz. Bu suretiyle balıkçılarımıza bir idare planı hazırlayacağız. Bunun içinde yaklaşık 1 takvim bir örnekleme çalışmamız var. Bu 5. ayımız. Şu ana değin da fire vermeden devam ettik. Denize açıldık yarım saat algarinayla deniz salyangozları avladık. Bunları paketledik, acilen Elazığ'a götüreceğiz. Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinde laboratuvarında bunların keza çoğalma performanslarına bakacağız hem de üremeleriyle ilgili dönemlerini saptama edeceğiz. Bunla ilgili de yeniden bir yüksek lisans tezimiz var. Daha önce yapılan çalışmalarda bu türün ağustos ayında ürediği ile ilgili bazı bilgiler vardı. Acilen baktığımız süre 19 Şubat'tan itibaren kapsüllü, yumurtalı bireylere rastladık. az önce de gördük bazı deniz salyangozlarda aynı kapsüller laf konusu. Dolayısıyla bunların üreme dönemlerini saptama edeceğiz. Bir veya birdenbire pozitif üreme dönemi var mı, onlara bakacağız. bir de bunlara mikro yaş tayini yaparak yükselme performanslarına bakacağız. Hangi boy durumunda avlanır duruma eriştiği konusuna tarafsızlık getireceğiz. Dolayısıyla balıkçılık yönetimi açısından bir takım veriler elde edeceğiz. Yaptığımız çalışma mikro yaş tayını derhal Avrupa'da Akdeniz ülkelerinde yapılmayan bir egzersiz. İki ülkede Kanada ve Amerika'da yapılan bir egzersiz var. bunun dışında daha yeni İngiltere'ye geldi. Fakat biz bunu yapmayı başardık. Dolayısıyla böyle bir TÜBİTAK projesi kabul edildi. Çok yeni tekniklerle bunların yaş tayinleri bakarak bunların büyüme sezonlarına bakacağız. bir takım esas veriler elde etmiş olacağız" biçiminde konuştu.
Karadeniz salyangozu avlanarak Uzakta Doğu ülkelerine ihraç ediliyor.
Ahmet Şükrü Uluçay
