Fırat Üniversitesi önderliğinde Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sinop Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü göre ortak yürütülen TÜBİTAK 1001 araştırma projesi zarfında Karadeniz'den salyangoz örnekleri toplandı. TUBİTAK 1001 projesi aşağı desteklenen proje, Fırat Üniversitesi, Sinop Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü ile müşterek yürütülüyor. Projenin amacı deniz salyangozlarında ilk kez mikro yaş tayinleri yapılarak bu konudaki eksiklikler giderilmeye çalışılması. 2020 Ocak ayından itibaren örneklerin toplanmasına başlanan projenin 5. ayında Samsun'a gelen Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuri Başusta ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Seyhan, Karadeniz Deniz Salyangoz Avcılığı Dernek Başkanı Serbülent Kimsesiz ile birlikte tekneyle Karadeniz'e açılarak salyangoz avladılar. Avlanan salyangozlar paketlenerek Elazığ'a götürülerek Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi laboratuvarında salyangozların keza çoğalma performanslarına bakılacak keza de üremeleriyle ilgili dönemleri tespit edilecek.
"Genetiğini çalışıyoruz"
Prof. Dr. Kadir Seyhan, "Bu uzaktan denizlerden gelen kabuklu deniz hayvanı. 10 senelerdir Karadeniz'de. Birçok yerde deniz ekosistemine aleyhinde zarar verecek bir kabuklu. Fazla da incelemeler yapıldı. Ekosistemde zararlarıyla birlikte küçük ölçekli Karadeniz'deki ufak balıkçılarımızın geçim kaynağını oluşturan bir deniz ürünü oldu. Hal böyle olunca yapacağınız ya da geliştireceğiniz yönetim stratejisi hem denizin ekosistemine en az düzeyde zarar verecek, mümkünse hiç vermeyecek. Hem de Karadeniz'deki salyangoz balıkçısının ekonomik gelirini optimum düzeyde tutacak bir strateji elde etmek zorunda. Bunun yanına ekosisteme vereceği zarar noktasında da çalışmalarımız var. Genetiğini çalışıyoruz. Deniz salyangozlarının kirlilikle ilgili, bünyesinde ağır metal bulunup bulunmadığı ile ilgili çalışmalar yapıyoruz. Karadeniz'deki ayrı lokasyonlarda büyümelerine bakacağız" dedi.
"Balıkçılık yönetimi açısından bir takım veriler elde edeceğiz"
Prof. Dr. Nuri Başusta ise, “TÜBİTAK 1001 araştırma projesi için buradayız. 3 üniversite ve 1 araştırma enstitüsü. Samsun ve Trabzon'dan deniz salyangozu örnekleri alıyoruz. Bunlarla ilgili mikro yaş tayini gerçekleştirmek suretiyle balıkçılık yönetimi konusunda temel veriler elde etmeye çalışıyoruz. Bu suretiyle balıkçılarımıza bir yönetim planı hazırlayacağız. Bunun içinde takriben 1 takvim bir örnekleme çalışmamız var. Bu 5. ayımız. Şu esas kadar da fire vermeden devam ettik. Denize açıldık yarım saat algarinayla deniz salyangozları avladık. Bunları paketledik, acilen Elazığ'a götüreceğiz. Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinde laboratuvarında bunların keza büyüme performanslarına bakacağız keza de üremeleriyle ilgili dönemlerini tespit edeceğiz. Bunla ilgili de tekrar bir yüksek lisans tezimiz var. Daha önce yapılan çalışmalarda bu türün ağustos ayında ürediği ile ilgili bir takım bilgiler vardı. Acilen baktığımız zaman 19 Şubat'tan itibaren kapsüllü, yumurtalı bireylere rastladık. demin de gördük bazı deniz salyangozlarda aynı kapsüller laf konusu. Dolayısıyla bunların üreme dönemlerini saptama edeceğiz. Bir ya da birdenbire artı üreme dönemi var mı, onlara bakacağız. üstelik bunlara mikro yaş tayini yaparak çoğalma performanslarına bakacağız. Hangi doruk durumunda avlanır duruma eriştiği konusuna açık sözlülük getireceğiz. Dolayısıyla balıkçılık yönetimi açısından bir takım veriler elde edeceğiz. Yaptığımız çalışma mikro yaş tayını hemen Avrupa'da Akdeniz ülkelerinde yapılmayan bir çalışma. İki ülkede Kanada ve Amerika'da yapılan bir egzersiz var. başkaca daha yeni İngiltere'ye geldi. Lakin biz bunu yapmayı başardık. Dolayısıyla böyle bir TÜBİTAK projesi kabul edildi. Fazla yeni tekniklerle bunların yaş tayinleri bakarak bunların artış sezonlarına bakacağız. bazı temel veriler elde etmiş olacağız" şeklinde konuştu.
Karadeniz salyangozu avlanarak Uzaktan Doğu ülkelerine ihraç ediliyor.
Ahmet Şükrü Uluçay
