Fırat Üniversitesi önderliğinde Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sinop Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü kadar ortak yürütülen TÜBİTAK 1001 araştırma projesi kapsamında Karadeniz'den salyangoz örnekleri toplandı. TUBİTAK 1001 projesi aşağı desteklenen proje, Fırat Üniversitesi, Sinop Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü ile ortak yürütülüyor. Projenin amacı deniz salyangozlarında öncelikle mikro yaş tayinleri yapılarak bu konudaki eksiklikler giderilmeye çalışılması. 2020 Ocak ayından itibaren örneklerin toplanmasına başlanan projenin 5. ayında Samsun'a gelen Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuri Başusta ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Seyhan, Karadeniz Deniz Salyangoz Avcılığı Dernek Başkanı Serbülent Kimsesiz ile birlikte tekneyle Karadeniz'e açılarak salyangoz avladılar. Avlanan salyangozlar paketlenerek Elazığ'a götürülerek Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi laboratuvarında salyangozların ayrıca artış performanslarına bakılacak keza de üremeleriyle ilgili dönemleri tespit edilecek.
"Genetiğini çalışıyoruz"
Prof. Dr. Kadir Seyhan, "Bu uzaktan denizlerden gelen kabuklu deniz hayvanı. 10 yıllardır Karadeniz'de. Birçok yerde deniz ekosistemine karşı hasar verecek bir kabuklu. Çok da incelemeler yapıldı. Ekosistemde zararlarıyla birlikte minik ölçekli Karadeniz'deki küçük balıkçılarımızın geçimini sağlama kaynağını yaratıcı bir deniz ürünü oldu. Hal böyle olunca yapacağınız veya geliştireceğiniz yönetim stratejisi keza denizin ekosistemine en az düzeyde zarar verecek, mümkünse hiç vermeyecek. Keza de Karadeniz'deki salyangoz balıkçısının idareli gelirini optimum düzeyde tutacak bir taktik olmak zorunda. Bunun yanına ekosisteme vereceği zarar noktasında da çalışmalarımız var. Genetiğini çalışıyoruz. Deniz salyangozlarının kirlilikle ilgili, bünyesinde ağır metal bulunup bulunmadığı ile ilgili çalışmalar yapıyoruz. Karadeniz'deki bambaşka lokasyonlarda büyümelerine bakacağız" dedi.
"Balıkçılık yönetimi açısından bazı veriler elde edeceğiz"
Prof. Dr. Nuri Başusta ise, “TÜBİTAK 1001 araştırma projesi için buradayız. 3 üniversite ve 1 araştırma enstitüsü. Samsun ve Trabzon'dan deniz salyangozu örnekleri alıyoruz. Bunlarla ilgili mikro yaş tayini yerine getirmek suretiyle balıkçılık yönetimi konusunda temel veriler elde etmeye çalışıyoruz. Bu suretiyle balıkçılarımıza bir yönetim planı hazırlayacağız. Bunun içinde takriben 1 takvim bir örnekleme çalışmamız var. Bu 5. ayımız. Şu ana dek da fire vermeden devam ettik. Denize açıldık yarım saat algarinayla deniz salyangozları avladık. Bunları paketledik, şimdi Elazığ'a götüreceğiz. Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinde laboratuvarında bunların hem büyüme performanslarına bakacağız ayrıca de üremeleriyle ilgili dönemlerini tespit edeceğiz. Bunla ilgili de yeniden bir yüksek lisans tezimiz var. Daha önce yapılan çalışmalarda bu türün ağustos ayında ürediği ile ilgili bazı bilgiler vardı. Acilen baktığımız zaman 19 Şubat'tan itibaren kapsüllü, yumurtalı bireylere rastladık. henüz de gördük bazı deniz salyangozlarda benzer kapsüller laf konusu. Dolayısıyla bunların üreme dönemlerini saptama edeceğiz. Bir veya ansızın artı üreme dönemi var mı, onlara bakacağız. dahası bunlara mikro yaş tayini yaparak yükselme performanslarına bakacağız. Hangi yükseklik durumunda avlanır duruma eriştiği konusuna açık sözlülük getireceğiz. Dolayısıyla balıkçılık yönetimi açısından bazı veriler elde edeceğiz. Yaptığımız çalışma mikro yaş tayını derhal Avrupa'da Akdeniz ülkelerinde yapılmayan bir alıştırma. İki ülkede Kanada ve Amerika'da yapılan bir çalışma var. bunun dışında daha yeni İngiltere'ye geldi. Fakat biz bunu yapmayı başardık. Dolayısıyla böyle bir TÜBİTAK projesi kabul edildi. Fazla yeni tekniklerle bunların yaş tayinleri bakarak bunların artma sezonlarına bakacağız. bazı esas veriler elde etmiş olacağız" şeklinde konuştu.
Karadeniz salyangozu avlanarak Uzak Doğu ülkelerine ihraç ediliyor.
Ahmet Şükrü Uluçay
