Fırat Üniversitesi önderliğinde Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sinop Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü kadar müşterek yürütülen TÜBİTAK 1001 araştırma projesi zarfında Karadeniz'den salyangoz örnekleri toplandı. TUBİTAK 1001 projesi aşağı desteklenen proje, Fırat Üniversitesi, Sinop Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü ile ortaklaşa yürütülüyor. Projenin amacı deniz salyangozlarında ilk olarak mikro yaş tayinleri yapılarak bu konudaki eksiklikler giderilmeye çalışılması. 2020 Ocak ayından itibaren örneklerin toplanmasına başlanan projenin 5. ayında Samsun'a gelen Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuri Başusta ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Seyhan, Karadeniz Deniz Salyangoz Avcılığı Dernek Başkanı Serbülent Öksüz ile birlikte tekneyle Karadeniz'e açılarak salyangoz avladılar. Avlanan salyangozlar paketlenerek Elazığ'a götürülerek Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi laboratuvarında salyangozların ayrıca artma performanslarına bakılacak ayrıca de üremeleriyle ilgili dönemleri saptama edilecek.
"Genetiğini çalışıyoruz"
Prof. Dr. Kadir Seyhan, "Bu uzakta denizlerden gelen kabuklu deniz hayvanı. 10 senelerdir Karadeniz'de. Çoğu yerde deniz ekosistemine karşısında zarar verecek bir kabuklu. Fazla da çalışmalar yapıldı. Ekosistemde zararlarıyla birlikte küçük ölçekli Karadeniz'deki ufak balıkçılarımızın geçim kaynağını yaratıcı bir deniz ürünü oldu. Hal böyle olunca yapacağınız veya geliştireceğiniz yönetim stratejisi hem denizin ekosistemine en düşük düzeyde hasar verecek, mümkünse hiç vermeyecek. Hem de Karadeniz'deki salyangoz balıkçısının idareli gelirini optimum düzeyde tutacak bir strateji olmak zorunda. Bunun yanında ekosisteme vereceği hasar noktasında da çalışmalarımız var. Genetiğini çalışıyoruz. Deniz salyangozlarının kirlilikle ilgili, bünyesinde ağır metal bulunup bulunmadığı ile ilgili incelemeler yapıyoruz. Karadeniz'deki bambaşka lokasyonlarda büyümelerine bakacağız" dedi.
"Balıkçılık yönetimi açısından bir takım veriler elde edeceğiz"
Prof. Dr. Nuri Başusta ise, “TÜBİTAK 1001 araştırma projesi için buradayız. 3 üniversite ve 1 araştırma enstitüsü. Samsun ve Trabzon'dan deniz salyangozu örnekleri alıyoruz. Bunlarla ilgili mikro yaş tayini gerçekleştirmek suretiyle balıkçılık yönetimi konusunda temel veriler elde etmeye çalışıyoruz. Bu suretiyle balıkçılarımıza bir idare planı hazırlayacağız. Bunun içinde yaklaşık 1 yıllık bir örnekleme çalışmamız var. Bu 5. ayımız. Şu asıl dek da fire vermeden devam ettik. Denize açıldık yarım saat algarinayla deniz salyangozları avladık. Bunları paketledik, hemen Elazığ'a götüreceğiz. Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinde laboratuvarında bunların hem çoğalma performanslarına bakacağız hem de üremeleriyle ilgili dönemlerini saptama edeceğiz. Bunla ilgili de yine bir yüksek lisans tezimiz var. Daha önce yapılan çalışmalarda bu türün ağustos ayında ürediği ile ilgili bir takım bilgiler vardı. Şu Anda baktığımız süre 19 Şubat'tan itibaren kapsüllü, yumurtalı bireylere rastladık. az önce de gördük bazı deniz salyangozlarda aynı kapsüller laf konusu. Dolayısıyla bunların üreme dönemlerini saptama edeceğiz. Bir ya da pat diye fazla üreme dönemi var mı, onlara bakacağız. üstelik bunlara mikro yaş tayini yaparak çoğalma performanslarına bakacağız. Hangi irtifa durumunda avlanır duruma eriştiği konusuna tarafsızlık getireceğiz. Dolayısıyla balıkçılık yönetimi açısından bazı veriler elde edeceğiz. Yaptığımız çalışma mikro yaş tayını hemen Avrupa'da Akdeniz ülkelerinde yapılmayan bir alıştırma. İki ülkede Kanada ve Amerika'da yapılan bir çalışma var. bunun dışında daha yeni İngiltere'ye geldi. Fakat biz bunu yapmayı başardık. Dolayısıyla böyle bir TÜBİTAK projesi kabul edildi. Çok yeni tekniklerle bunların yaş tayinleri bakarak bunların artma sezonlarına bakacağız. bir takım esas veriler elde etmiş olacağız" şeklinde konuştu.
Karadeniz salyangozu avlanarak Uzaktan Doğu ülkelerine ihraç ediliyor.
Ahmet Şükrü Uluçay
