Fırat Üniversitesi önderliğinde Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sinop Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü kadar müşterek yürütülen TÜBİTAK 1001 araştırma projesi kapsamında Karadeniz'den salyangoz örnekleri toplandı. TUBİTAK 1001 projesi aşağıda desteklenen proje, Fırat Üniversitesi, Sinop Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü ile müşterek yürütülüyor. Projenin amacı deniz salyangozlarında ilk önce mikro yaş tayinleri yapılarak bu konudaki eksiklikler giderilmeye çalışılması. 2020 Ocak ayından itibaren örneklerin toplanmasına başlanan projenin 5. ayında Samsun'a gelen Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuri Başusta ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Seyhan, Karadeniz Deniz Salyangoz Avcılığı Dernek Başkanı Serbülent Yetim ile birlikte tekneyle Karadeniz'e açılarak salyangoz avladılar. Avlanan salyangozlar paketlenerek Elazığ'a götürülerek Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi laboratuvarında salyangozların hem yükselme performanslarına bakılacak ayrıca de üremeleriyle ilgili dönemleri saptama edilecek.
"Genetiğini çalışıyoruz"
Prof. Dr. Kadir Seyhan, "Bu uzak denizlerden gelen kabuklu deniz hayvanı. 10 senelerdir Karadeniz'de. Çoğu yerde deniz ekosistemine karşısında hasar verecek bir kabuklu. Fazla da incelemeler yapıldı. Ekosistemde zararlarıyla birlikte ufak ölçekli Karadeniz'deki minik balıkçılarımızın geçim kaynağını oluşturan bir deniz ürünü oldu. Hal böyle olunca yapacağınız ya da geliştireceğiniz yönetim stratejisi keza denizin ekosistemine en düşük düzeyde hasar verecek, mümkünse hiç vermeyecek. Keza de Karadeniz'deki salyangoz balıkçısının idareli gelirini optimum düzeyde tutacak bir taktik olmak zorunda. Bunun yanına ekosisteme vereceği zarar noktasında da çalışmalarımız var. Genetiğini çalışıyoruz. Deniz salyangozlarının kirlilikle ilgili, bünyesinde ağır metal bulunup bulunmadığı ile ilgili araştırmalar yapıyoruz. Karadeniz'deki farklı lokasyonlarda büyümelerine bakacağız" dedi.
"Balıkçılık yönetimi açısından bir takım veriler elde edeceğiz"
Prof. Dr. Nuri Başusta ise, “TÜBİTAK 1001 araştırma projesi için buradayız. 3 üniversite ve 1 araştırma enstitüsü. Samsun ve Trabzon'dan deniz salyangozu örnekleri alıyoruz. Bunlarla ilgili mikro yaş tayini yapmak suretiyle balıkçılık yönetimi konusunda temel veriler elde etmeye çalışıyoruz. Bu suretiyle balıkçılarımıza bir yönetim planı hazırlayacağız. Bunun içinde yaklaşık 1 takvim bir örnekleme çalışmamız var. Bu 5. ayımız. Şu başlıca dek da fire vermeden devam ettik. Denize açıldık yarım saat algarinayla deniz salyangozları avladık. Bunları paketledik, şu anda Elazığ'a götüreceğiz. Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinde laboratuvarında bunların ayrıca büyüme performanslarına bakacağız keza de üremeleriyle ilgili dönemlerini saptama edeceğiz. Bunla ilgili de yine bir yüksek lisans tezimiz var. Daha önce yapılan çalışmalarda bu türün ağustos ayında ürediği ile ilgili bir takım bilgiler vardı. Derhal baktığımız vakit 19 Şubat'tan itibaren kapsüllü, yumurtalı bireylere rastladık. henüz de gördük bir takım deniz salyangozlarda aynı kapsüller laf konusu. Dolayısıyla bunların üreme dönemlerini tespit edeceğiz. Bir ya da aniden artı üreme dönemi var mı, onlara bakacağız. diğer taraftan bunlara mikro yaş tayini yaparak artma performanslarına bakacağız. Hangi yükseklik durumunda avlanır duruma eriştiği konusuna açık sözlülük getireceğiz. Dolayısıyla balıkçılık yönetimi açısından bir takım veriler elde edeceğiz. Yaptığımız alıştırma mikro yaş tayını şu anda Avrupa'da Akdeniz ülkelerinde yapılmayan bir çalışma. İki ülkede Kanada ve Amerika'da yapılan bir çalışma var. başkaca daha yeni İngiltere'ye geldi. Ama biz bunu yapmayı başardık. Dolayısıyla böyle bir TÜBİTAK projesi kabul edildi. Çok yeni tekniklerle bunların yaş tayinleri bakarak bunların çoğalma sezonlarına bakacağız. bazı temel veriler elde etmiş olacağız" şeklinde konuştu.
Karadeniz salyangozu avlanarak Uzak Doğu ülkelerine ihraç ediliyor.
Ahmet Şükrü Uluçay
