Fırat Üniversitesi önderliğinde Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sinop Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü kadar ortaklaşa yürütülen TÜBİTAK 1001 araştırma projesi zarfında Karadeniz'den salyangoz örnekleri toplandı. TUBİTAK 1001 projesi altında desteklenen proje, Fırat Üniversitesi, Sinop Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü ile müşterek yürütülüyor. Projenin amacı deniz salyangozlarında ilk kez mikro yaş tayinleri yapılarak bu konudaki eksiklikler giderilmeye çalışılması. 2020 Ocak ayından itibaren örneklerin toplanmasına başlanan projenin 5. ayında Samsun'a gelen Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuri Başusta ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Seyhan, Karadeniz Deniz Salyangoz Avcılığı Dernek Başkanı Serbülent Kimsesiz ile birlikte tekneyle Karadeniz'e açılarak salyangoz avladılar. Avlanan salyangozlar paketlenerek Elazığ'a götürülerek Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi laboratuvarında salyangozların keza artış performanslarına bakılacak keza de üremeleriyle ilgili dönemleri saptama edilecek.
"Genetiğini çalışıyoruz"
Prof. Dr. Kadir Seyhan, "Bu uzakta denizlerden gelen kabuklu deniz hayvanı. 10 senelerdir Karadeniz'de. Birçok yerde deniz ekosistemine aleyhinde hasar verecek bir kabuklu. Çok da çalışmalar yapıldı. Ekosistemde zararlarıyla birlikte küçük ölçekli Karadeniz'deki küçük balıkçılarımızın geçim kaynağını oluşturan bir deniz ürünü oldu. Hal böyle olunca yapacağınız veya geliştireceğiniz yönetim stratejisi hem denizin ekosistemine asgari düzeyde hasar verecek, mümkünse hiç vermeyecek. Hem de Karadeniz'deki salyangoz balıkçısının idareli gelirini optimum düzeyde tutacak bir taktik edinmek zorunda. Bunun yanında ekosisteme vereceği zarar noktasında da çalışmalarımız var. Genetiğini çalışıyoruz. Deniz salyangozlarının kirlilikle ilgili, bünyesinde ağır metal bulunup bulunmadığı ile ilgili çalışmalar yapıyoruz. Karadeniz'deki ayrı lokasyonlarda büyümelerine bakacağız" dedi.
"Balıkçılık yönetimi açısından bir takım veriler elde edeceğiz"
Prof. Dr. Nuri Başusta ise, “TÜBİTAK 1001 araştırma projesi için buradayız. 3 üniversite ve 1 araştırma enstitüsü. Samsun ve Trabzon'dan deniz salyangozu örnekleri alıyoruz. Bunlarla ilgili mikro yaş tayini gerçekleştirmek suretiyle balıkçılık yönetimi konusunda temel veriler elde etmeye çalışıyoruz. Bu suretiyle balıkçılarımıza bir idare planı hazırlayacağız. Bunun içinde yaklaşık 1 yıllık bir örnekleme çalışmamız var. Bu 5. ayımız. Şu asıl kadar da fire vermeden devam ettik. Denize açıldık yarım saat algarinayla deniz salyangozları avladık. Bunları paketledik, acilen Elazığ'a götüreceğiz. Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinde laboratuvarında bunların ayrıca artma performanslarına bakacağız hem de üremeleriyle ilgili dönemlerini saptama edeceğiz. Bunla ilgili de yine bir yüksek lisans tezimiz var. Daha önce yapılan çalışmalarda bu türün ağustos ayında ürediği ile ilgili bir takım bilgiler vardı. Derhal baktığımız zaman 19 Şubat'tan itibaren kapsüllü, yumurtalı bireylere rastladık. hemen şimdi de gördük bir takım deniz salyangozlarda aynı kapsüller söz konusu. Dolayısıyla bunların üreme dönemlerini tespit edeceğiz. Bir veya ansızın pozitif üreme dönemi var mı, onlara bakacağız. bir de bunlara mikro yaş tayini yaparak artış performanslarına bakacağız. Hangi irtifa durumunda avlanır duruma eriştiği konusuna tarafsızlık getireceğiz. Dolayısıyla balıkçılık yönetimi açısından bazı veriler elde edeceğiz. Yaptığımız alıştırma mikro yaş tayını hemen Avrupa'da Akdeniz ülkelerinde yapılmayan bir çalışma. İki ülkede Kanada ve Amerika'da yapılan bir alıştırma var. başkaca daha yeni İngiltere'ye geldi. Fakat biz bunu yapmayı başardık. Dolayısıyla böyle bir TÜBİTAK projesi kabul edildi. Fazla yeni tekniklerle bunların yaş tayinleri bakarak bunların artış sezonlarına bakacağız. bir takım temel veriler elde etmiş olacağız" şeklinde konuştu.
Karadeniz salyangozu avlanarak Uzak Doğu ülkelerine ihraç ediliyor.
Ahmet Şükrü Uluçay
