Fırat Üniversitesi önderliğinde Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sinop Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü tarafından müşterek yürütülen TÜBİTAK 1001 araştırma projesi kapsamında Karadeniz'den salyangoz örnekleri toplandı. TUBİTAK 1001 projesi aşağıda desteklenen proje, Fırat Üniversitesi, Sinop Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü ile ortak yürütülüyor. Projenin amacı deniz salyangozlarında ilk olarak mikro yaş tayinleri yapılarak bu konudaki eksiklikler giderilmeye çalışılması. 2020 Ocak ayından itibaren örneklerin toplanmasına başlanan projenin 5. ayında Samsun'a gelen Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuri Başusta ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Seyhan, Karadeniz Deniz Salyangoz Avcılığı Dernek Başkanı Serbülent Öksüz ile birlikte tekneyle Karadeniz'e açılarak salyangoz avladılar. Avlanan salyangozlar paketlenerek Elazığ'a götürülerek Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi laboratuvarında salyangozların keza artma performanslarına bakılacak ayrıca de üremeleriyle ilgili dönemleri tespit edilecek.
"Genetiğini çalışıyoruz"
Prof. Dr. Kadir Seyhan, "Bu uzaktan denizlerden gelen kabuklu deniz hayvanı. 10 senelerdir Karadeniz'de. Birçok yerde deniz ekosistemine karşısında hasar verecek bir kabuklu. Çok da incelemeler yapıldı. Ekosistemde zararlarıyla birlikte küçük ölçekli Karadeniz'deki küçük balıkçılarımızın geçim kaynağını yaratıcı bir deniz ürünü oldu. Hal böyle olunca yapacağınız ya da geliştireceğiniz yönetim stratejisi ayrıca denizin ekosistemine minimum düzeyde hasar verecek, mümkünse hiç vermeyecek. Hem de Karadeniz'deki salyangoz balıkçısının idareli gelirini optimum düzeyde tutacak bir strateji edinmek zorunda. Bunun yanına ekosisteme vereceği hasar noktasında da çalışmalarımız var. Genetiğini çalışıyoruz. Deniz salyangozlarının kirlilikle ilgili, bünyesinde ağır metal bulunup bulunmadığı ile ilgili çalışmalar yapıyoruz. Karadeniz'deki öbür lokasyonlarda büyümelerine bakacağız" dedi.
"Balıkçılık yönetimi açısından bazı veriler elde edeceğiz"
Prof. Dr. Nuri Başusta ise, “TÜBİTAK 1001 araştırma projesi için buradayız. 3 üniversite ve 1 araştırma enstitüsü. Samsun ve Trabzon'dan deniz salyangozu örnekleri alıyoruz. Bunlarla ilgili mikro yaş tayini yapmak suretiyle balıkçılık yönetimi konusunda esas veriler elde etmeye çalışıyoruz. Bu suretiyle balıkçılarımıza bir yönetim planı hazırlayacağız. Bunun içinde takriben 1 yıllık bir örnekleme çalışmamız var. Bu 5. ayımız. Şu asıl değin da fire vermeden devam ettik. Denize açıldık yarım saat algarinayla deniz salyangozları avladık. Bunları paketledik, şu anda Elazığ'a götüreceğiz. Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinde laboratuvarında bunların ayrıca artış performanslarına bakacağız ayrıca de üremeleriyle ilgili dönemlerini tespit edeceğiz. Bunla ilgili de yine bir yüksek lisans tezimiz var. Daha önce yapılan çalışmalarda bu türün ağustos ayında ürediği ile ilgili bazı bilgiler vardı. Şimdi baktığımız süre 19 Şubat'tan itibaren kapsüllü, yumurtalı bireylere rastladık. az önce de gördük bazı deniz salyangozlarda benzer kapsüller söz konusu. Dolayısıyla bunların üreme dönemlerini tespit edeceğiz. Bir ya da ansızın artı üreme dönemi var mı, onlara bakacağız. bundan başka bunlara mikro yaş tayini yaparak artma performanslarına bakacağız. Hangi doruk durumunda avlanır duruma eriştiği konusuna tarafsızlık getireceğiz. Dolayısıyla balıkçılık yönetimi açısından bazı veriler elde edeceğiz. Yaptığımız alıştırma mikro yaş tayını derhal Avrupa'da Akdeniz ülkelerinde yapılmayan bir alıştırma. İki ülkede Kanada ve Amerika'da yapılan bir alıştırma var. bunun dışında daha yeni İngiltere'ye geldi. Lakin biz bunu yapmayı başardık. Dolayısıyla böyle bir TÜBİTAK projesi kabul edildi. Çok yeni tekniklerle bunların yaş tayinleri bakarak bunların yükselme sezonlarına bakacağız. bir takım temel veriler elde etmiş olacağız" şeklinde konuştu.
Karadeniz salyangozu avlanarak Uzaktan Doğu ülkelerine ihraç ediliyor.
Ahmet Şükrü Uluçay
