Fırat Üniversitesi önderliğinde Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sinop Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü göre müşterek yürütülen TÜBİTAK 1001 araştırma projesi kapsamında Karadeniz'den salyangoz örnekleri toplandı. TUBİTAK 1001 projesi altında desteklenen proje, Fırat Üniversitesi, Sinop Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü ile ortaklaşa yürütülüyor. Projenin amacı deniz salyangozlarında ilk kez mikro yaş tayinleri yapılarak bu konudaki eksiklikler giderilmeye çalışılması. 2020 Ocak ayından itibaren örneklerin toplanmasına başlanan projenin 5. ayında Samsun'a gelen Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuri Başusta ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Seyhan, Karadeniz Deniz Salyangoz Avcılığı Dernek Başkanı Serbülent Kimsesiz ile birlikte tekneyle Karadeniz'e açılarak salyangoz avladılar. Avlanan salyangozlar paketlenerek Elazığ'a götürülerek Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi laboratuvarında salyangozların keza çoğalma performanslarına bakılacak hem de üremeleriyle ilgili dönemleri saptama edilecek.
"Genetiğini çalışıyoruz"
Prof. Dr. Kadir Seyhan, "Bu uzakta denizlerden gelen kabuklu deniz hayvanı. 10 senelerdir Karadeniz'de. Birçok yerde deniz ekosistemine aleyhinde zarar verecek bir kabuklu. Fazla da araştırmalar yapıldı. Ekosistemde zararlarıyla birlikte minik ölçekli Karadeniz'deki ufak balıkçılarımızın geçimini sağlama kaynağını yaratıcı bir deniz ürünü oldu. Hal böyle olunca yapacağınız ya da geliştireceğiniz yönetim stratejisi ayrıca denizin ekosistemine en az düzeyde zarar verecek, mümkünse hiç vermeyecek. Keza de Karadeniz'deki salyangoz balıkçısının hesaplı gelirini optimum düzeyde tutacak bir strateji olmak zorunda. Bunun yanında ekosisteme vereceği hasar noktasında da çalışmalarımız var. Genetiğini çalışıyoruz. Deniz salyangozlarının kirlilikle ilgili, bünyesinde ağır metal bulunup bulunmadığı ile ilgili araştırmalar yapıyoruz. Karadeniz'deki öbür lokasyonlarda büyümelerine bakacağız" dedi.
"Balıkçılık yönetimi açısından bir takım veriler elde edeceğiz"
Prof. Dr. Nuri Başusta ise, “TÜBİTAK 1001 araştırma projesi için buradayız. 3 üniversite ve 1 araştırma enstitüsü. Samsun ve Trabzon'dan deniz salyangozu örnekleri alıyoruz. Bunlarla ilgili mikro yaş tayini yapmak suretiyle balıkçılık yönetimi konusunda temel veriler elde etmeye çalışıyoruz. Bu suretiyle balıkçılarımıza bir yönetim planı hazırlayacağız. Bunun içinde yaklaşık 1 yıllık bir örnekleme çalışmamız var. Bu 5. ayımız. Şu başlıca değin da fire vermeden devam ettik. Denize açıldık yarım saat algarinayla deniz salyangozları avladık. Bunları paketledik, acilen Elazığ'a götüreceğiz. Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinde laboratuvarında bunların keza yükselme performanslarına bakacağız ayrıca de üremeleriyle ilgili dönemlerini tespit edeceğiz. Bunla ilgili de yine bir yüksek lisans tezimiz var. Daha önce yapılan çalışmalarda bu türün ağustos ayında ürediği ile ilgili bazı bilgiler vardı. Hemen baktığımız vakit 19 Şubat'tan itibaren kapsüllü, yumurtalı bireylere rastladık. hemen şimdi de gördük bazı deniz salyangozlarda aynı kapsüller söz konusu. Dolayısıyla bunların üreme dönemlerini saptama edeceğiz. Bir veya pat diye pozitif üreme dönemi var mı, onlara bakacağız. bundan başka bunlara mikro yaş tayini yaparak artma performanslarına bakacağız. Hangi tepe durumunda avlanır duruma eriştiği konusuna açıklık getireceğiz. Dolayısıyla balıkçılık yönetimi açısından bir takım veriler elde edeceğiz. Yaptığımız egzersiz mikro yaş tayını derhal Avrupa'da Akdeniz ülkelerinde yapılmayan bir çalışma. İki ülkede Kanada ve Amerika'da yapılan bir egzersiz var. başkaca daha yeni İngiltere'ye geldi. Fakat biz bunu yapmayı başardık. Dolayısıyla böyle bir TÜBİTAK projesi kabul edildi. Fazla yeni tekniklerle bunların yaş tayinleri bakarak bunların artma sezonlarına bakacağız. bir takım esas veriler elde etmiş olacağız" biçiminde konuştu.
Karadeniz salyangozu avlanarak Uzakta Doğu ülkelerine ihraç ediliyor.
Ahmet Şükrü Uluçay
