Çinli Sinovac aşısı ve Türk bilim insanları Prof. Dr. Uğur Şahin ve Özlem Türeci tarafından BioNtech/Pfizer aşısının kullanımı için geri sayım başladı. Peki Türkiye'de aşı süreci nasıl ilerleyecek?
İnaktif aşı ile mRNA aşısı arasındaki ne fark var?
Çinli Sinovac'ın yanı sıra, BioNTech/Pfizer aşısı için Türkiye'de sürecin nasıl ilerleyeceği merak ediliyor. CNN Türk, Türkiye'de aşı sürecini ve aşı ile ilgili merak edilen soruların yanıtlarını derledi.İnaktif virüs tekniğine göre hazırlanan aşıda, enfekte etme özelliğini yitirmiş olan virüs vücuda verilerek, vücudun hastalığa bağışıklık kazanması hedefleniyor. Geleneksel yöntemle geliştirilen bir aşı türü. Ancak üretimi kolay olmayan ve maliyeti yüksek bir aşı. İnaktif aşılar, farklı hastalıklar için uzun yıllardır Türkiye’de de uygulanıyor. mRNA aşısı ise genetik yoldan etki eden ve daha kısa sürede üretilebilen bir aşı. Küçük ortamlarda, yoğun üretilen ucuz aşılar olarak biliniyor. Bu aşı insanlarda yeni uygulanan bir teknolojiyle hazırlanıyor. Çalışmalarda erken dönemde antikor ve hücresel bağışıklık geliştirme konusundaki sonuçları başarılı, ancak orta ve uzun vadede sonuçları bilinmiyor. Bunun nedeni de salgında mRNA yöntemiyle ilk kez kullanılıyor olması. Çin menşeili Sinovac aşısı inaktif, BioNTech / Pfizer aşısı ise mRNA tipi aşı.
Türkiye hangi aşı şirketleriyle irtibatta?
Sağlık Bakanlığı, Çin menşeili Sinovac aşısı için ilk etapta 50 milyon doz için anlaşmaya vardı. Türk bilim insanı Prof. Dr. Uğur Şahin’in kurucu ortağı olduğu Alman biyoteknoloji firması BioNTech’in Amerikan ilaç şirketi Pfizer ile geliştirdiği yeni tip Koronavirüs aşısı için de görüşmeler sürüyor. Şirket ilk etapta 1 milyondan fazla aşı veremeyeceğini, 2021 yılı için 25 milyon doz aşı verebileceğini söyledi. Ancak Türkiye nisan ayına kadar, yani yerli aşılar devreye girene kadar yurt dışından aşı temin etmek istiyor. Bu nedenle, Rusya’nın geliştirdiği Sputnik V’nin toksikoloji testleri yapıldıktan sonra Rus aşısının da devreye alınması hedefleniyor. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Amerikan ilaç şirketi Moderna’nın ürettiği aşının yurtdışına verilmemesi nedeniyle, İngiltere’de Oxford Üniversitesi ve AstraZeneca işbirliğiyle üretilen aşının da henüz uzun vadeli bağışıklık sonuçları bilinmediği için Türkiye’nin gündeminde olmadığını söyledi.
Aşılar Türkiye'ye gelir gelmez vurulacak mı?
Hayır. Türkiye de aşılar üzerinde kendi testlerini yapacak. Türkiye’nin yurtdışında akreditasyonu bulunan Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) ve Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü laboratavurlarında, gelen aşılar incelemeye alınacak. Yaklaşık 2 hafta süren incelemenin sonucuna göre, aşılara ruhsat verilecek ve kullanılmaya başlanacak. Sağlık Bakanı Koca, sonuçları bilinmeyen aşının 83 milyona yapılmasının söz konusu olmadığını söyledi. Koca ayrıca BioNTech ve Çin’in 3. faz erken sonuçları açıklanmadıkça ve Türkiye’nin kendi sonuçları ortaya çıkmadığı sürece aşılara ruhsat verilmeyeceğini vurguladı
Yurt dışından gelecek aşılar yeterli olacak mı?
Salgının en azından yavaşlatılabilmesi için nüfusun en az yüzde 60’ının ilk etapta aşılanması gerekiyor. Bunun anlamı 50 milyon kişinin erken dönemde aşılanması demek. O yüzden Türkiye’ye 100 milyon doz aşı gerekiyor.
Yerli aşı ne zaman kullanılacak?
Türkiye’de 16 ayrı aşı çalışması yapılıyor. Aşı adaylarından bir tanesi klinik öncesini başarıyla tamamladı ve gönüllüler üzerinde uygulanmaya başlandı. Faz-1 çalışmasında 44 gönüllüye uygulama yapıldı. Şu ana kadar ciddi bir yan etki görülmedi. İkinci doz aşılaması 26 Kasım-14 Aralık arasında yapılması planlanan aşının, nisan itibarıyla kullanıma girmesi hedefleniyor.
Aşı organizasyonu nasıl yapılacak?
Bilim Kurulu bir strateji üzerinde çalışıyor. Bazı alanlarda yerinde aşılama yapılacak. Örneğin huzurevlerinde, cezaevlerinde. Risk gruplarından başlayarak bir planlama yapılacak.
Aşı ücretsiz mi olacak?
Aşı ücretsiz olacak. Ancak Bakan Koca, dünyada ruhsatlanmış diğer aşıların da, Türkiye’de test ve onay sürecinden geçmesi halinde, eczanelerde satışına izin verilebileceğini söyledi. Eczanelerde satışın, fiyat için bir üst limit belirlenmesi şeklinde olabileceği belirtiliyor.
Aşılamada öncelik sıralaması olacak mı?
Aşılamada öncelik sağlık çalışanları, 65 yaş üstü vatandaşlar ile yaşlı, engelli, koruma evlerinde kalanlar gibi toplu ve kalabalık yerlerde yaşayan yetişkinlere verilecek. ikinci aşamada toplumsal düzenin işleyişi için gerekli sektörlerde ve yüksek riskli ortamlarda bulunan, kritik işlerde çalışan kişiler ile 50 yaş ve üzeri, en az bir kronik hastalığı bulunan kişiler aşılanacak. Üçüncü aşama, 50 yaş altı en az bir kronik hastalığı bulunan vatandaşları, genç yetişkinleri, ilk iki grupta yer almayan sektör ve mesleklerde çalışanları kapsayacak. Dördüncü ve son aşamada ise ilk üç grubun dışında kalan tüm bireyler aşılanacak.
İlk Kovid-19 aşısı Türkiye’ye ne zaman ve ne kadar gelecek?
Sağlık Bakanlığı, 11 Aralık’tan sonra çin menşeili inaktif Sinovac aşısını Türkiye’ye getirmeyi planlıyor. ilk etapta 20 milyon doz, ocak ayında 20, şubat ayında 10 milyon olmak üzere toplam 50 milyon doz aşının, 25 milyon kişiye yapılması planlanıyor. Gelecek aşıların ruhsat alması halinde aralık ayının sonunda aşılanmanın başlayacağı belirtiliyor.
