AB'nin en yüksek yargı organı olan Avrupa Yargı Divanı Macaristan'ın mültecilere karşısında yürüttüğü münakaşacı sınırda gözaltı uygulamasının 'yasalara aykırı' olduğuna hükmetti. Avrupa Yargı Divanı'nın kararları AB üyeleri açısından bağlayıcı.
Mahkeme Macaristan aleyhine karar verirken, Avrupa Birliği üyesi ülkelerden politikacılar da, Macaristan'daki mucizevi hal uygulamaları kapsamında polisin 100'den artı kişiyi koronavirüsle ilgili "sahte haber" iddialarıyla sorgulamasını eleştirdiler.
Macaristan Başbakanı Viktor Orban dün Avrupa Parlamentosu'nda yapılan ülkesiyle ilgili oturuma katılmayı reddetti.
Gözaltındaki mülteciler sorunu
Macaristan'ın Sırbistan ile sınırındaki geçiş bölgelerinde yaklaşık 300 mülteci bekletiliyor.
BBC'nin Budapeşte muhabiri Nick Thorpe, AB Yargı Divanı'nın kararıyla, neredeyse yarısı çocuk olan mültecilerin bırakılmasının beklendiğini söylüyor.
Hak Divanı kararları bağlayıcı olduğundan bu hüküm, Macaristan'ın mültecilerle ilgili hukuki düzenlemelerini değiştirmesini gerektiriyor.
Macaristan'ı Avrupa Yargı Divanı'na götüren Afganistan ve İran'dan iki aile de özgürlük bırakılanlar aralarında olacak.
İki geçiş bölgesinde gözaltındaki mültecilerden 120'si burada bir yılı aşkın süredir bekletiliyor.
Macaristan ordusu ülkenin güney sınırına mültecilerin girişini engellemek için çekilen tel örgülerin ardında devriye geziyor.
Birleşik Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'nden Erno Simon çocuklar, yaşlı ve hastaların bu geçiş bölgelerinde uzun vakit tutulmasını "kabul edilemez ve insanlık dışı" diye niteledi.
Orban hükümeti AB dışındaki ülkelerden gelen iltica başvurularını kabul etmeyi reddediyor ve bu konuda İtalya ve Yunanistan gibi diğer AB üyelerinin "yükü paylaşma" çağrılarına kulak tıkıyordu.
2015'te patlak veren göçmen krizi hala açılmış değil ve göçmenler hala fazla kalabalık ve sağlıksız koşullardaki kamplarda yaşamaya devam ediyor.
Beş yıl önceki göç dalgasında gelenlerin çoğu Suriye, Afganistan ve Irak'taki savaştan kaçanlardı. Son yıllarda Avrupa Birliği sınırlarına ulaşabilmek için hayatlarını tehlikeye atanlar aralarında Sahra-altı Afrika'dan da çok sayıda göçmen var.
Avrupa Adalet Divanı'nda haklarını arayan İranlı Abuzer Soltani ile 11 yaşındaki oğlu Amin, karardan daha sonra fazla mutlu olduklarını söylediler.
Abuzer Soltani "Üç yıldır yasaların korkusundan Macaristan'ı bir türlü bütün olarak benimseyemiyordum. Ama şimdi Macaristan'ı bütün kalbimle kendi ülkem kabul ediyorum" dedi.
Orban'ın yetkileri vesvese yaratıyor
Avrupa Parlamentosu'nun gündeminde dün Macaristan vardı.
Avrupa milletvekilleri Macaristan'da 30 Mart tarihinde kabul edilen mucizevi hal yasası hakkında kaygılarını dile getirdiler, Başbakan Viktor Orban'a koronavirüs krizi esnasında sınırsız süreyle kararnameyle ülkeyi yönetme yetkisi verildiğine dikkat çektiler.
Olağanüstü hal yasası "kamuoyuna virüsle ya da yetkililerin virüsle ilgili adımları konusunda sahte ya da yanıltıcı data yayılma suçu" tanımlayarak bu suçu işleyenlerin beş yıla kadar hapis cezasına çarptırılabileceğini ön görüyor.
AB'nin yürütme organı Komisyon'un Başkan Yardımcısı Vera Jourova Twitter'dan "Macaristan'da verilen doğaüstü yetkiler, diğer aza ülkelerinkinden çok daha ayrıntılı görünüyor" yazdı ve "Komisyon aza ülkelerde demokratik değerleri etkileyen olağanüstü hal önlemlerinin kaldırılış sürecini özenle izleyecek" diye ekledi.
Avrupa Adalet Divanı kararını nasıl gerekçelendirdi?
Mahkeme iltica talebinde bulunanları geçiş bölgelerinde "gözaltında" tutmanın "esas hürriyetlerden mahrum bırakma" anlamına geldiğini çünkü bu durumda kalan insanların ne Macaristan'a girebildiklerini ne de Sırbistan'a dönebildiklerini kaydetti.
Davayı açan iki aileyle ilgili olarak mahkeme, Macaristan'ın bu ailelerin iltica taleplerini reddettiğini ama Sırbistan'ın da onları geri almayı kabul etmediğini not etti.
Buna karşılık mahkeme, AB iltica yasaları gereğince iltica başvurusunda yer alan bir kişinin sınırda azami dört hafta tutulabileceğini, daha sonra ülke içinde kendisine bir yer gösterilmesi ve 18 ay içinde de başvurusuna cevap verilmesi gerektiğini kaydetti.
Duruşma başvuruda bulunan kişinin imkanları yoksa, ona mali yardım ve sığınak sağlanması gerektiğini de ekledi.
Mültecilerin durumu ne olacak?
Şimdi Macaristan'daki bir mahkemenin öncelikte davayı açan gözaltındaki iki ali hakkında Avrupa Hak Divanı hükümlerinin uygulanmasına karşın bir karar vermesi gerekiyor.
Ailelerin avukatı Barbara Poharnok Macaristan'ın bu durumda geçiş bölgelerinde yasadışı tutulduklarına hükmedilen bütün mültecileri bırakması gerektiğini söyledi.
"Bu yapılmazsa, mahkemelere artan bir şekilde yapmalarını sağlayacağız" diye konuştu.
