ABD'de bir doktora öğrencisi, 50 yıldır çözülemeyen bir matematik problemini, bir haftadan kısa sürede, boş zamanlarında çalışarak çözdü.
Lisa Piccirillo, Conway Düğümü problemini ele aldığında Teksas Üniversitesi'nde doktora öğrenimi görüyordu.
Kendisi de bir matematikçi olan üniversitedeki profesörü Cameron Gordon ile konuşurken, gayet bakımlı bir şekilde hesaplamalarından bahsetti.
Piccirillo bilim haberleri sitesi Quanta'ya yaptığı açıklamada "Pat Diye 'Neden daha çok heyecan duymuyorsun' diye bağırmaya başladı. Çılgına dönmüştü" dedi.
Conway Düğümü problemi, 1970'te İngiliz matematikçi John Horton Conway göre gündeme getirilmişi, fakat Piccirillo problemi ilko larak 2018'de katıldığı bir seminerde duydu.
Prof. Gordon "Bunun ne dek eski ve ünlü bir problem olduğunu bildiğini sanmıyorum" dedi.
Piccirillo'nun çalışması, geçtiğimiz aylarda Annals of Mathematics adlı bir bilim dergisinde yayımlandı ve problemi çözmesinin ardındaki Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde (MIT) öğretim üyeliği görevine getirildi.
Universidad Autónoma de Madrid 'de (UAM) araştırmacılık yapan ve İspahya Matematik Bilimleri Enstitüsü'nün bir üyesi olan Javier Aramayona "Conway Düğümü problemi fazla uzun süredir çözülemedi ve fazla sayıda aydınlık matematikçi, bu problemi ele alıp, çözmeyi başaramadı" dedi.
Bir matematik düğümü nedir?
Matematik düğümleri, matematiğin topoloji adı bahşedilen fazla belirtilmiş bir alanının konusu.
Temel olarak, topoloji çalışmaları, nesnelerin kırılmadan deforme olduklarında, büküldüklerinde ve gerildiklerinde nasıl davrandıklarını inceleniyor.
Düğüm teorisi de topolojinin bir kolu.
Hakiki yaşamdan örnekler devretmek icabında, bir matematik düğümünün uçları birleşiyor. En kolay düğümse halka biçiminde ve çözülemiyor.
Oysa düğüm, kendi üzerinden geçtiği yerler çoğaldıkça daha da karmaşıklaşıyor.
Seville Üniversitesi Matematik Enstitüsü'nden Marithania Silvero "Sezgisel akıl, bir ipi hayal etmek. Düğüm teorisi bu ip üzerindeki deformasyonlar üzerine çalışır. Bir diğer deyişle, bu ipi nasıl eğebileceğimize, bükebileceğimize, katlayabileceğimize, gerebileceğimize bakarız. Ama bu ipi kesemeyiz. Bu yasaktır" diye anlatıyor.
Topolojinin bilimin bir takım alanlarında kayda değer uygulamaları var ve bilim insanları kadar ekonomi piyasalarının davranışları ve DNA moleküllerinin şekilleri gibi fazla öbür konularda kullanıldı.
Conway'in düğümü
Düğüm probleminin ardındaki isim, John Horton Conway, Nisan ayında, 82 yaşındayken Covid-19'dan öldü.
Liverpool doğumlu akademisyen, Cambridge ve Princeton gibi prestijli üniversitelerde çalışmış, üretken, etkin ve karizmatik bir matematikçiydi.
Biyografisini yazan Siobhan Roberts'a kadar "dünyanın en çok sevilen ego manyağıydı."
"Arşimet, Mick Jagger, Salvador Dali ve Richard Feynman'ın tek bir insanda birleşik hali" diye tanımlanıyordu.
Peki bir doktora öğrencisi, Conway'in ünlü problemini nasıl bu kadar ivedi çözebildi?
Piccirillo, 11 öbür geçişi ve bükümü olan Conway Düğümü problemine, üstünde çalışması azıcık daha az kompleks olan ve "kardeş düğüm" diye bilinen benzer bir versiyonunu yaparak yaklaştı.
Bu düğüm üzerinde çalışıp, çözdükten sonra, bulgularını Conway'in düğümü üstünde uyguladı.
Quanta'ya konuşan Piccirillo, "Gündüz üzerinde çalışmadım, çünkü reel matematik olarak görmüyordum. Daha çok bir ev ödevim gibi bakıyordum ve ben de eve gidip, ödevimi yaptım" dedi.
ABD'nin en kırsal eyaleti Maine'de dünyaya gelen Piccirillo, Boston College'ta matematik eğitimi gördü.
2013'te üniversite öğrencisiyken, Milli Bilim Vakfı'ndan daha ileri düzeyde eğitim alabilmek için bir burs kazandı.
Piccrillo'nun profesörlerinden Elisenda Grigbsy, Boston College gazetesine yaptığı açıklamada "Başladığında, düğüm teorisinde ve doğrusal cebirin ötesinde bir eğitimi yoktu" dedi.
"Fakat bir hafta içinde çok sayıda doktora öğrencisinin zorlandığı denklemlerde başarılıydı."
Piccirillo'nun Conway'in düğümünü başarıyla "çözmesi" bir cinsiyet eşitsizliğinin bulunduğu matematik alanında, daha çok kadının çalışmasına ilham verebilir.
ABD Egzersiz Bakanlığı'nın verilerine tarafından, ülkede "matematik ve bilgisayar alanlarında çalışanların" sadece yüzde 26'sı bayan.
