Diyabet (ya da tıptaki adıyla Tip 1 insülin hormonunun vücutta bulunmaması ya da azlığından kaynaklanan bir hastalıktır. Bu hastalık vücudun besinlerden yararlanmasını sağlayan normal süreçleri bozar ve kandaki glukoz düzeylerinin çok yükselmesine neden olur. İnsülin pankreasın beta hücrelerinden salgılanan bir hormondur.
Hastalığın nedeni olarak, genetik yatkınlıkla beraber beta hücrelerinde bağışık yanıtın bozulmasına neden olan virüsler, toksinler ve bazı gıda maddelerinden söz edilmektedir. Tip 1 diyabetin oluşumunda inek sütünün önemi büyüktür. 1 yaş altı çocuklarda inek sütüne maruz kalmanın Tip 1 Diyabet görülme sıklığını arttırdığı görülmüştür. Bu yüzden özellikle 1.derece akrabalarında diyabet olan çocuklara olabildiğince uzun süreli inek sütü verilmemesi önerilmektedir. Gıdaların içindeki koruyucu maddeler ve tütsülenmiş gıdalar da otoimmün diyabeti başlatan faktörlerdendir.
BELİRTİLERİ NELER?
Yetersiz insülinin glukozu hücre içine sokamaması sonucu kan glikozu gittikçe artar. Bu durumda vücut kan glukozunu böbreklerden atma yoluna gider. Böylece idrarda glukoz görülmeye başlar. Glukoz atımı ile birlikte böbreklerden sıvı kaybı da oluşacağından, sık idrara çıkma ile vücudun sıvı ihtiyacı da artar ve çok su içme görülür. İnsülin eksikliği sonucu glukozun hücre içine giremeyip enerji üretiminde kullanılamaması nedeni ile vücut yağları kullanmaya başlar. Yağların yakılması ile kilo kaybı ve kanda keton cisimcikleri birikir. Bu ise bulantı, kusma ve iştahsızlık oluşturur ve idrarda keton görülür.
TANI YÖNTEMLERİ NELER?
Klinik olarak çok idrara çıkma, çok su içme, çok yeme, kilo kaybı gibi belirtilerle ya da daha ileri dönemler de ketoasidoz veya koma ile başvuran hastalarda aşağıdaki tanı yöntemleri uygulanır:
İdrarda glikoz bakılması: Normal şartlarda idrarda glikoz olmaz idrarda glikoz varlığı başta diyabet olmak üzere çeşitli hastalıkları düşündürür. Diyabet hastalığına bağlı ise idrarda glikoz olması kan şekerinin 180 mg/dl. veya üstü olduğunu gösterir.
Kan şeker düzeylerinin tayini: İdrarda glikoz görülmesi üzerine bakılan kan şekerleri tanı için şarttır. Açlık kan şekeri sağlıklı bir insanda 100 mg/dl. nin altında olmalıdır. AKŞ’ nin 100-125 mg/dl. arasında olması “Bozulmuş Açlık Glikozu” olduğunun göstergesidir. Şeker yükleme testi gerektirir. Herhangi bir zamanda bakılan KŞ 200 mg/dl.’nin üzerinde ise yine şeker hastalığı tanısı konur.
Şeker yükleme testi (OGTT) : 120.dakika KŞ 140 mg/ dl.’nin altında ise normal kabul edilir. 120.dakika KŞ 140-200 mg/dl. arasında ise “Bozulmuş Glikoz Toleransı” olduğunu gösterir. Diyet tedavisi ve takip gerektirir. 120.dakika KŞ 200 mg/dl.’nin üzerinde ise şeker hastalığı tanısı konur.
Hemoglobin A 1c (HbA1c): Yaklaşık 6-8 hafta öncesindeki kan şekerleri hakkında bilgi veren güvenli bir testtir. Kandaki hemoglobin adı verilen bir maddenin glikoz ile karşılaşma oranları, dolayısı ile kan şekeri ortalamaları hakkında bilgi verir. Normalde % 6,5 un altında olmalıdır.
