Damarlarımızın iç yüzeyi ‘endotel’ olarak adlandırılan zarla kaplıdır. Endotelin, kanın akışkanlığından, pıhtılaşmanın engellenmesine kadar birçok önemli görevi vardır. Yüksek kolesterol, diyabet ve sigara kullanımı gibi bazı etkenler endotel işlevinin bozulmasına ve damar yaşlanması yol açar. “Dolayısıyla damarlarınız yıpranmış ya da tıkanmış ise takvim yaşınızdan çok daha yaşlı olabilirsiniz’’ diyen Kardiyoloji Uzmanı Dr. Çiğdem Koca, damar yaşlanmasının nedenlerini ve damar sağlığını koruma yollarını şöyle anlattı…
Dr. Çiğdem Koca
Damar yaşı nedir?
Bir kişinin yaşını değerlendirirken göz önüne aldığımız farklı kıstaslar mevcuttur. Kronolojik olarak belirlenen takvim yaşı ile kişinin damar yaşı her zaman aynı olmayabilir. Vücudun yaşlanması her zaman takvim yaşı ile ilgili değildir. Bu durum kişinin “damar yaşı” ile de ilişkilidir. “Kişi damarlarının yaşı kadar yaşlıdır” önermesinden hareketle geliştirilen ‘’damar yaşı’’ kavramı, sağlık durumumuzu belirlemede takvim yaşımızdan daha iyi bir yol göstericidir.
Damar yaşlanması sağlığımızı nasıl etkiler?
Damar yaşlanması bizim kalp-damar sistemi hastalıkları açısından riskimizi artırır. Kalp krizi, ani kalp kaynaklı ölüm, koroner anjina (damar tıkanıklığına bağlı göğüs ağrısı), felç, beyin kanaması, bacak damarlarında tıkanıklıklar ve kalp yetmezliği gibi farklı pek çok klinik tablo bahsedilen bu “kalp-damar hastalıkları” şemsiyesi altında değerlendirilir. Damar yaşımızın ilerlemesi bu hastalıkları yaşama ihtimalimizi artırır.
Damarlarımız neden yaşlanır?
Damar yaşlanması aslında çocukluk çağlarından itibaren başlar. Zamanla bu yaşlanma sürecini hızlandırarak damar yaşına olumsuz etki eden birtakım faktörler vardır. Bunlar diyabet, tütün ve tütün ürünleri kullanımı, yüksek kan basıncı, yüksek kolesterol ve obezitedir. Bir örnekle açıklamak gerekirse, 40 yaşında hipertansiyon ve yüksek kolesterolü olan, sigara kullanan bir erkeğin 10 yıllık kalp damar hastalığı riski yüzde 5 civarında olup, bu 63 yaşındaki bir erkek ile eşittir. Yani takvim yaşı 40 olan bu kişinin damar yaşı 63’tür. Kronolojik yaşı 60 olup, tansiyonu, şeker hastalığı, kolesterolü olmayan, sigara içmeyen ve düzenli spor yapan bir kişinin damar yaşı ise 40’tır.
Damar yaşımızı nasıl genç tutabiliriz?
Henüz takvim yaşımızın ilerlemesini durduramıyor olsak da, damarlarımızın yaşlanmasını geciktirmek için önlem alabiliriz. Fazla kilolu ya da obez bireylerde düşük kalorili diyetler ve egzersiz aracılığıyla kilo kontrolü sağlanması damar yaşını olumlu etkiler. Kilo kontrolümüz ile ilgili sorun olmasa dahi beslenmemizle ilgili bazı önlemler alabiliriz. Diyetteki sodyum miktarını kısıtlamak hem hipertansiyon varlığında hem de tüm sağlıklı bireylerde damar yaşını olumlu etkiler. Diyetimizde azaltmak şöyle dursun, artırmamız gereken öğeler de vardır. Meyve ve sebzelerde, tohumlarda, çayda bol miktarda bulunan flavionidlerin tüketilmesi; hem kalp-damar hem de kanser riskimizi azaltıcı etki yapacaktır. Özetle doğru beslenme alışkanlıkları edinerek, sigaradan kaçınarak, egzersiz yaparak, ruh sağlığımıza dikkat ederek, kan şekerimizi, kolesterol düzeyimizi ve kan basıncımızı kontrol altına tutarak sağlıklı bir yaşam sürebilirsek, daha genç damarlara sahip olabiliriz.
