Klima hastalığı, diğer adıyla lejyoner hastalığı yaz aylarında daha fazla görülür. Bunun ana nedeni iklimlendirme sistemlerinin daha fazla kullanılmasıdır. “Hastaların yaklaşık yüzde 20’sinde seyahat öyküsü ve özellikle otelde konaklama hikayesi vardır” diyen Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Tayfun Çalışkan, bu konuda bilinmesi gerekenleri şöyle anlattı:
Tayfun Çalışkan
Lejyoner hastalığı, Legionella pneumophila isimli bakterinin etken olduğu, akciğerlerde enfeksiyona (zatürre) neden olan bir hastalıktır. Bakteri göl ve dere gibi ortamlarda doğal olarak bulunmaktadır. Her ne kadar klima hastalığı veya yaz zatürresi gibi isimler kullanılsa da bakteri; otel, iş merkezi gibi binalarda ve restoranlarda kullanılan su ve fan içeren merkezi hava soğutma sistemlerinde, duşlarda, jakuzilerde, marketlerde ve restoranlarda kullanılan sulu nemlendirici, serinletici makinalarda, sıcak ve soğuk su kaynaklarında, su tesisatlarında ve solunum cihazlarında yerleşerek hastalık yapar.
Nasıl bulaşır?
Legionella su içerisinde büyüyüp çoğaldıktan sonra, insanlar, bakterileri içeren havadaki küçük su damlacıklarını soluduklarında lejyoner hastalığı gelişir. Ayrıca vücutta yerleşmiş bakterinin solunum yoluna ulaşması ile de bulaşır. Bu durum hastanede ve özellikle yoğun bakımda tedavi edilen hastalarda daha sık görülmektedir. İnsandan insana bulaşmamaktadır. Hastalık, aynı anda çok sayıda kişiyi hasta edebilir.
En çok kimler risk altındandır?
Lejyoner hastalığı 50 yaş ve üzeri kişiler, mevcut veya eski sigara içenler, kronik akciğer hastalığı olan kişiler veya amfizem gibi zayıf bağışıklık sistemi olan veya bağışıklık sistemini zayıflatan ilaçlar alan kişiler (örneğin bir nakil ameliyatı veya kemoterapi sonrası), kanserli insanlar, diyabet, böbrek yetmezliği veya karaciğer yetmezliği gibi altta yatan hastalıkları olan kişiler için risk oluşturur.
Tehlikeli midir?
Hastaneye yatarak tedavi edilen hastaların yaklaşık % 15’i yoğun bakımda tedavi edilmektedir ve % 6’sı hayatını kaybetmektedir. Özellikle daha önce sigara kullanan veya aktif sigara içicilerde hastalık daha ölümcül seyretmektedir. Hastalık, hastalarda uzun süreli olumsuz sağlık etkileri bırakabilir.
Teşhisi kolay mıdır?
Hastalığın tanısı zordur. Hastalığın tanısında balgam, akciğer yıkama sıvısı veya kan kültürü, serolojik testler ve sıklıkla idrarda antijen tespiti kullanılmaktadır. Ancak hastaların çoğuna klinik ve radyolojik bulgular doğrultusunda antibiyotik tedavisi başlanmaktadır.
Korunma yolları nelerdir?
Lejyoner hastalığını önleyebilecek hiçbir aşı yoktur. Legionellaya maruz kalan çoğu sağlıklı insan hastalanmaz. Lejyoner hastalığını önlemenin anahtarı, legionella büyüme ve yayılma riskini azaltmaktır. Otel, restoran gibi binaların su sistemlerinin bakımı yapılmalı ve legionella için kontroller uygulayarak örnekler alınmalıdır. Duşlar ve musluklar düzenli olarak yıkanmalı ve duş başlıkları düzenli olarak temizlenmelidir. Ev tipi klimaların da düzenli bakım ve temizlikleri yapılmalıdır.
Akciğerler nasıl etkilenir?
Bakterinin vücuda girdikten 2-10 gün sonra hastalık meydana gelir ve hastalarda genellikle kuru (balgamsız) öksürük, ateş, baş ağrısı ve kas ağrısı şikayetleri olur. Ayrıca ishal, bilinç bozukluğu, bulantı ve kusma gibi şikayetler de görülebilir. Bazen karaciğer bozuklukları, böbrek bozuklukları ve merkezi sinir sistemi tutulumları ile çok sayıda organ etkilenimi olabilir. Akciğer röntgeninde genellikle tek taraflı bir akciğerin alt kısmında zatürreye bağlı etkilenim en sık görülen bulgudur. Üstelik belirtileri pandeminin devam ettiği bugünlerde Covid-19 ile karıştırılabilir.
Arabalardaki klimalar da hastalık riskini artırır mı?
Ev klima üniteleri havayı soğutmak için su kullanmazlar, bu nedenle hastalık gelişimi için önemli bir risk oluşturmazlar. Ancak klimaların düzenli bakımlarının yapılmadığı ve bu nedenle su veya nem birikimi durumlarında da hastalık kaynağı olabilir. Araba klima üniteleri de havayı soğutmak için su kullanmazlar, bu nedenle legionella gelişimi için nem veya su birikimi olmadığı sürece bir risk oluşturmazlar. Bununla birlikte, bir aracın cam silecek deposu ön cam temizleme sıvısı değil de suyla doluysa legionella gelişebilir.
