Dünyada 3.5 milyon, Türkiye'de ise 75 bin kişiyi etkileyen MS hastalığı hakkında bilgiler veren Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Uzm. Dr. Melih Tütüncü, tıbbın kullanımına sunulan son tedavilerle MS tedavisinde yüzde 80-90 galibiyet sağlandığını söyledi.
MS hakkında sorularımızı yanıtlayan Tütüncü, Dünya MS Günü dahilinde “Benim MS Serüvenim” çatısı aşağı hayata geçirdikleri projeyi de anlattı.
MS HASTALIĞI NEDİR?
MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sistemi hastalığıdır. MS’te temel sorun, bağışıklık sistemi hücrelerinin bilinmez bir sebepten nedeniyle vücudun kendi sinir sistemi hücrelerine saldırmasıdır. MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi asap sistemindeki miyelin tabakası ve sinir hücrelerinin fiziki tahribatının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
Öncelikle (MS) ölümcül bir hastalık değil. Bu konuda üretilmiş böylece çok egzersiz var. Bu incelemeler ortalama yaşam süresi açısından MS'lilerle dinç bireyler aralarında önemli bir fark olmadığı ortaya konmuştur. MS, bir fikir veya ruh hastalığı olmayıp, tıbbi olarak tamamen bir asap sistemi hastalığıdır.
MS’İN BELİRTİLERİ NELER?
Hastalığın birçok belirtisi var ve hastadan hastaya koskocoman değişiklikler gösterebilir. Belirtiler etkilenen asap sistemi bölgesine tarafından de değişir. MS hastalığında bir veya birkaç semptom benzer anda da görülebilir. Manâlı olan bu belirtilerin 24 saatten uzun sürmesidir.
Vücutta karıncalanma, uyuşma, halsizlik, denge bozukluğu, çift görme, görme azlığı, söylev bozukluğu, titreşim, kol ve bacaklarda sertlik, kuvvetsizlik, idrar kaçırma ya da yapamama, cinsel bozukluklar bu belirtiler aralarında sayılabilir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde bellek yitimi, yürüyememe, yutma zorlukları belirtileri de görülmektedir.
Tanımlanan belirtilerin bir veya bir kaçına birlikte rastlanabilir. Bu belirtiler alevlenmeler ve düzelmelerle seyreder. Başlangıç dönemlerinde çoğunlukla bütün bir düzelme görülürken, bir takım hastalarda başlangıçtan itibaren düzelmeler görülmeden kötüleşme laf konusu olabilir.
COVID 19, MS HASTALARINI NASIL ETKİLEDİ?
MS hastalığı Covid 19 enfeksiyonu açısından ekstra bir risk oluşturmuyor. Herkes için tehlike ne ise MS hastaları için de benzer. MS içinde kullanılan ilaçlarda büyük oranda Covid 19 enfeksiyonu riskini artırmıyor dolayısıyla bu süreçte hiçbir hastamızın tedavisi kesmedik ve devam ettirdik.
İlaçların kesilmesi MS için risk oluşturmakta ve hastaların hamle geçirmelerini neden olmaktadır. MS hastalarımızdan Covid 19'a yakalanan hastalarımız oldu ve çoğu da tedaviler ile hiçbir sorun olmadan düzeldi.
COVID-19 SÜRECİNDE MS HASTALARI NASIL ÖNLEM ALMALI?
MS hastalarımız bu süreçte tedavilerine devam etmeli, doktorları aksini söylemediği sürece ilaçlarını kullanmalılar. Sağlıklı beslenmeli ve düzenli egzersizlerine devam etmeliler. Cümbür Cemaat için geçerli olan maske takmalı, sosyal mesafeye dikkat etmeli ve ellerini sık yıkamalılar.
KİMLER RİSK GRUBUNDA?
Multipl Skleroz (MS) genç insanlarda nörolojik nedenli engelliliklerde birinci sırayı almaktadır. Rahatsızlık genel olarak genç kadınlarda, kentlerde yaşayan sosyo-idareli düzeyi yüksek kişilerde görülen bir hastalıktır. MS 20-40 yaş arası bireylerde sık, 15 yaş altı ve 50 yaş üstü bireylerde ise nadir görülür. Kadınlarda erkeklere oranla 2 kat daha sık rastlanır. Ailelerinde MS yer alan kişilerin MS'e yakalanma eğilimi bayağı insanlara göre azıcık daha fazladır.
MS’İN TEDAVİSİ VAR MI?
MS hastalığının ayrıntılarıyla tedavi görmesini karşılayan bir tedavi yöntemi yok. genelde ataklara, semptomlara karşın ve uzun dönem koruyucu tedaviler uygulanıyor. Türkiye’de MS hastalığıyla ilgili 13 değişiklik çare seçeneği mevcut. MS hastalığında genellikle bağışıklık sistemini ya da inflamatuvar süreci baskılayıcı tedaviler uygulanıyor. İlk basamakta 4 iğne, 2 hap tedavisi, yetersiz kaldığında ikinci basamaktaki daha etkin ilaç ve serum tedavilerine geçiliyor.
Şu anki tedavilerin basamaklarına kadar koruyuculukları yüzde 35-40’lardan yüzde 80-90'lara değin yükseliyor. Dolayısıyla bağışıklık sistemini denetleme ederek, hastalığın seyrini durdurmak ya da yavaşlatmak muhtemel oluyor. Ama ilerleyici tip dediğimiz grupta maalesef elimizde pozitif bir seçenek değil. Bu grup bitmiş itibaren sinsi bir şekilde ilerlemekte ve çare başarısı nispeten daha eksik. Her çare şeklinin kendine ve kişiye özgü ast etkileri var. böylece çare görebilen hastaların ahenkli olarak hekim kontrolüne gitmesi ve tahlillerini yaptırması gerekiyor.
MS’TE DÜRÜST BİLİNEN YANLIŞLAR
MS'le ilgili toplum genelinde doğru tanıdık yanlışların da hastalar üstünde negatif etkileri olduğunu gösteren Uzm. Dr. Melih Tütüncü, bunların önüne geçmede bilgilendirmenin önemine göze çarpan ederek şunları söyledi:
“Bu hastaların çocuk sahibi olamayacağına ilişkin bir kanı var. Bu en ince ayrıntısına kadar yanlış, MS'li bireyler çocuk sahibi olabilirler. Hamile kalmanın zamanını mutlaka doktoru ile planlamalı. Belden değişken alınmasının kısırlığa yol açtığı ya da felç bıraktığı iddiası var. Bu operasyon sezaryende de kullanılan spinal duyu yitimi ile benzer işlemdir.
MS'in bulaşıcı olduğuna dair bir bahis var; bu da dürüst değil. MS bulaşıcı değildir. Stres faktörü sayılıyor ama gerginlik hayatın içerisinde zaten var. Stressiz yaşam muhtemel değil, biz hastalarımızdan hayatlarını değiştirmelerini istemiyoruz. Hastalarımıza ‘Hayatta hedefiniz ne ise onun gerisinde koşmaya devam edin' diyoruz. Güneşe çıkılmaması lüzumlu diye söyleniyor ancak bu da içten yok. Bütün tersi D Vitamini alması gerekiyor. Burada güneşle ısıyı fark gözetmek gerekiyor. Isı MS hastalarında ara sıra yalancı atakların yeniden hissedilmesine sebep olabiliyor. Hastaya güneşlenin ama süresine uyarı edin diyoruz. Nebati tedaviler ve alternatif tedaviler öneriliyor.
Beslenmeyle MS'i yenemezsiniz. Farklı Alanlara Yönlendirilmiş bitkilerin iyi geldiği iddiası içten değildir. Dinç gıda yani herkes için geçerli olan Akdeniz mutfağı gıda tarzı öneriyoruz. Tuzu az diyet öneriyoruz. Tuzlu, inflamasyonu tetikleyebiliyor. Fazla şekerli gıdalar tüketmeyeceksiniz, kilonuza dikkat edeceksiniz. Sigaradan uzak durulması gerekiyor. Sigara eğer hasta bir hamle geçirecekse onu %50 oranında öne çekiyor. MS'te kullanılan tedavilerin etkisini azaltıyor ve kötü seyretmesine yol açabiliyor.”
‘BENİM MS SERÜVENİM’
Multipl Skleroz halk müziği kadar tanıdık adıyla MS hastalığı, Uluslararası MS Federasyonu ve Dünya Sağlık Durumu Örgütü tarafından her yıl Mayıs ayında dağıtılmış etkinliklerle gündeme taşınıyor. 30 Mayıs tarihi Dünya MS Günü olarak kutlanıyor. Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği olarak bu sene, Merck Türkiye işbirliği ile “Benim MS Serüvenim” isimli bir projeyi hayata geçirdik. Bu proje zarfında, online etkinlikler ve canlı yayınlarla keza hastalara moral olmaya ayrıca de toplumu bilgilendirerek farkındalık yaratmayı hedefledik. COVID 19 pandemisi nedeniyle online'a taşınan etkinlikler Türkiye MS Derneği'nin Facebook ve Instagram hesaplarından canlı olarak yayınlandı.
Etkinlik programında şarkıcı Ceylan Ertem şarkılarıyla hastalarımıza moral olurken, aşçı Semen Öner MS hastalarına yerinde diyet ve yemek alternatifleri hakkında bilgiler verdi. Fitness Eğitmeni Gizem Çerçioğlu'nun, konunun uzmanları ile yaptığı söyleşide ise MS hastalarının günlük yaşamdaki hareketliliği ve dinç hayat için spor konuşuldu. Bu aktiviteler 28-29 ve 30 Mayıs tarihlerinde, Türkiye MS Derneği'ne üye kıymetli hekimlerin etkin moderatörlüğünde gerçekleşti. (gerçekleşiyor) bununla beraber MS hastaları da yayınlara katıldılar ve kendi MS serüvenlerini anlattılar.
Hastalığın teşhis aşamasından, tedavideki güncel gelişmelere kadar en yeni bilgileri bu canlı yayınlarda paylaştık. MS tedavisi için dünyada ve ülkemizde tıbbın kullanımına sunulan yeni ürünlerle bundan böyle elimiz daha dinç mesajını verdik. Umutsuzluğa, sebepsiz karamsarlığa yer değil dedik. Türkiye MS Derneği olarak, bu projeyle MS hastaları ve yakınlarının yanı sıra toplumun her kesiminden insanlara ulaşarak farkındalığın artırılmasını sağlamış olmaktan mutluluk duyuyoruz.
