Dünyada 3.5 milyon, Türkiye'de ise 75 bin kişiyi etkileyen MS hastalığı hakkında bilgiler veren Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Uzm. Dr. Melih Tütüncü, tıbbın kullanımına sunulan son tedavilerle MS tedavisinde yüzde 80-90 galibiyet sağlandığını söyledi.
MS hakkında sorularımızı yanıtlayan Tütüncü, Dünya MS Günü kapsamında “Benim MS Serüvenim” çatısı aşağı hayata geçirdikleri projeyi de anlattı.
MS HASTALIĞI NEDİR?
MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi asap sistemi hastalığıdır. MS’te temel sorun, bağışıklık sistemi hücrelerinin bilinmeyen bir sebepten nedeniyle vücudun kendi asap sistemi hücrelerine saldırmasıdır. MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi asap sistemindeki miyelin tabakası ve sinir hücrelerinin maddi tahribatının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
Öncelikle (MS) ölümcül bir hastalık değil. Bu konuda üretilmiş o kadar fazla egzersiz var. Bu incelemeler ortalama yaşam süresi açısından MS'lilerle sağlıklı bireyler aralarında kayda değer bir ayrım olmadığı ortaya konmuştur. MS, bir fikir veya ruh hastalığı olmayıp, tıbbi olarak tamamen bir sinir sistemi hastalığıdır.
MS’İN BELİRTİLERİ NELER?
Hastalığın birçok belirtisi var ve hastadan hastaya çok büyük şartların değişmesi gösterebilir. Belirtiler etkilenen sinir sistemi bölgesine kadar de değişir. MS hastalığında bir veya birkaç belirti aynı anda da görülebilir. Önemli olan bu belirtilerin 24 saatten uzun sürmesidir.
Vücutta karıncalanma, duyumsuzlaşma, halsizlik, denge bozukluğu, çift görme, görme azlığı, söylev bozukluğu, titreme, kol ve bacaklarda sertlik, kuvvetsizlik, idrar kaçırma veya yapamama, cinsel bozukluklar bu belirtiler arasında sayılabilir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde bellek yitimi, yürüyememe, yutma zorlukları belirtileri de görülmektedir.
Tanımlanan belirtilerin bir veya bir kaçına birlikte rastlanabilir. Bu belirtiler alevlenmeler ve düzelmelerle seyreder. Açılış dönemlerinde çoğunlukla tam bir düzelme görülürken, bazı hastalarda başlangıçtan itibaren düzelmeler görülmeden kötüleşme laf konusu olabilir.
COVID 19, MS HASTALARINI NASIL ETKİLEDİ?
MS hastalığı Covid 19 enfeksiyonu açısından ekstra bir tehlike oluşturmuyor. Cümbür Cemaat için tehlike ne ise MS hastaları için de benzer. MS içinde kullanılan ilaçlarda büyük oranda Covid 19 enfeksiyonu riskini artırmıyor dolayısıyla bu süreçte hiçbir hastamızın tedavisi kesmedik ve devam ettirdik.
İlaçların kesilmesi MS için tehlike oluşturmakta ve hastaların hamle geçirmelerini neden olmaktadır. MS hastalarımızdan Covid 19'a yakalanan hastalarımız oldu ve çoğu da tedaviler ile hiçbir sorun olmadan düzeldi.
COVID-19 SÜRECİNDE MS HASTALARI NASIL ÖNLEM ALMALI?
MS hastalarımız bu süreçte tedavilerine devam etmeli, doktorları aksini söylemediği sürece ilaçlarını kullanmalılar. Sağlıklı beslenmeli ve uyumlu egzersizlerine devam etmeliler. Herkes için geçerli olan maske takmalı, sosyal mesafeye dikkat etmeli ve ellerini sık yıkamalılar.
KİMLER RİSK GRUBUNDA?
Multipl Skleroz (MS) genç insanlarda nörolojik nedenli engelliliklerde birinci sırayı almaktadır. Hastalık genel olarak genç kadınlarda, kentlerde yaşamış sosyo-idareli düzeyi yüksek kişilerde görülen bir hastalıktır. MS 20-40 yaş arası bireylerde sık, 15 yaş altı ve 50 yaş üstü bireylerde ise nadir görülür. Kadınlarda erkeklere oranla 2 kat daha sık rastlanır. Ailelerinde MS yer alan şahısların MS'e yakalanma eğilimi sıradan insanlara tarafından birazcık daha fazladır.
MS’İN TEDAVİSİ VAR MI?
MS hastalığının tamamen tedavi edilmesini karşılayan bir tedavi yöntemi yok. genellikle ataklara, semptomlara yönelik ve uzun dönem koruyucu tedaviler uygulanıyor. Türkiye’de MS hastalığıyla ilgili 13 çeşitlilik tedavi seçeneği mevcut. MS hastalığında genellikle bağışıklık sistemini veya inflamatuvar süreci baskılayıcı tedaviler uygulanıyor. İlk basamakta 4 iğne, 2 hap tedavisi, yetkisiz kaldığında ikinci basamaktaki daha etkin hap ve serum tedavilerine geçiliyor.
Şu anki tedavilerin basamaklarına göre koruyuculukları yüzde 35-40’lardan yüzde 80-90'lara kadar yükseliyor. Dolayısıyla bağışıklık sistemini denetim ederek, hastalığın seyrini durdurmak veya yavaşlatmak olası oluyor. Lakin ilerleyici herif dediğimiz grupta maalesef elimizde pozitif bir seçenek değil. Bu grup tekrar itibaren sinsi bir şekilde ilerlemekte ve tedavi başarısı nispeten daha az. Her çare şeklinin kendine ve kişiye özgü alt etkileri var. bu nedenle çare gören hastaların uyumlu olarak doktor kontrolüne gitmesi ve tahlillerini yaptırması gerekiyor.
MS’TE IÇTEN BİLİNEN YANLIŞLAR
MS'le ilgili toplum genelinde dürüst tanıdık yanlışların da hastalar üzerinde olumsuz etkileri olduğunu bildiren Uzm. Dr. Melih Tütüncü, bunların önüne geçmede bilgilendirmenin önemine göze çarpan ederek şunları söyledi:
“Bu hastaların çocuk sahibi olamayacağına ilişkin bir kanı var. Bu adamakıllı yanlış, MS'li bireyler çocuk sahibi olabilirler. Gebe kalmanın zamanını mutlaka doktoru ile planlamalı. Belden akıcı alınmasının kısırlığa yol açtığı ya da felç bıraktığı iddiası var. Bu işlem sezaryende de kullanılan spinal uyuşturma ile benzer işlemdir.
MS'in bulaşıcı olduğuna dair bir bahis var; bu da içten yok. MS bulaşıcı değildir. Gerginlik faktörü sayılıyor lakin stres hayatın içerisinde zaten var. Stressiz hayat olası değil, biz hastalarımızdan hayatlarını değiştirmelerini istemiyoruz. Hastalarımıza ‘Hayatta hedefiniz ne ise onun arkasından koşmaya devam edin' diyoruz. Güneşe çıkılmaması lüzumlu diye söyleniyor ama bu da doğru yok. Bütün tersi D Vitamini alması gerekiyor. Burada güneşle ısıyı farkı görmek gerekiyor. Isı MS hastalarında ara sıra palavracı atakların tekrar hissedilmesine sebep olabiliyor. Hastaya güneşlenin ama süresine dikkat edin diyoruz. Nebati tedaviler ve alternatif tedaviler öneriliyor.
Beslenmeyle MS'i yenemezsiniz. Farklı Alanlara Yönlendirilmiş bitkilerin iyi geldiği iddiası içten değildir. Dinç gıda yani herkes için geçerli olan Akdeniz mutfağı gıda tarzı öneriyoruz. Tuzu eksik perhiz öneriyoruz. Tuzlu, inflamasyonu tetikleyebiliyor. Pozitif şekerli gıdalar tüketmeyeceksiniz, kilonuza dikkat edeceksiniz. Sigaradan uzaktan durulması gerekiyor. Sigara eğer hasta bir hücum geçirecekse onu %50 oranında öne çekiyor. MS'te kullanılan tedavilerin etkisini azaltıyor ve fena seyretmesine yol açabiliyor.”
‘BENİM MS SERÜVENİM’
Multipl Skleroz halk kadar aşina adıyla MS hastalığı, Uluslararası MS Federasyonu ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından her sene Mayıs ayında çeşitli etkinliklerle gündeme taşınıyor. 30 Mayıs tarihi Dünya MS Günü olarak kutlanıyor. Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği olarak bu yıl, Merck Türkiye işbirliği ile “Benim MS Serüvenim” isimli bir projeyi hayata geçirdik. Bu proje zarfında, online etkinlikler ve canlı yayınlarla keza hastalara moral olmaya hem de toplumu bilgilendirerek farkındalık yaratmayı hedefledik. COVID 19 pandemisi nedeniyle online'a taşınan faaliyetler Türkiye MS Derneği'nin Facebook ve Instagram hesaplarından canlı olarak yayınlandı.
Etkinlik programında şarkıcı Ceylan Ertem şarkılarıyla hastalarımıza moral olurken, aşçı Semen Öner MS hastalarına yerinde diyet ve yemek yemek alternatifleri hakkında bilgiler verdi. Fitness Eğitmeni Gizem Çerçioğlu'nun, konunun uzmanları ile yaptığı söyleşide ise MS hastalarının jurnal yaşamdaki hareketliliği ve sağlıklı hayat için spor konuşuldu. Bu aktiviteler 28-29 ve 30 Mayıs tarihlerinde, Türkiye MS Derneği'ne üye değerli hekimlerin etkin moderatörlüğünde gerçekleşti. (gerçekleşiyor) aynı zamanda MS hastaları da yayınlara katıldılar ve kendi MS serüvenlerini anlattılar.
Hastalığın teşhis aşamasından, tedavideki aktüel gelişmelere kadar en yeni bilgileri bu canlı yayınlarda paylaştık. MS tedavisi için dünyada ve ülkemizde tıbbın kullanımına sunulan yeni ürünlerle bundan böyle elimiz daha zinde mesajını verdik. Umutsuzluğa, nedensiz karamsarlığa yer yok dedik. Türkiye MS Derneği olarak, bu projeyle MS hastaları ve yakınlarının yanı sıra toplumun her kesiminden insanlara ulaşarak farkındalığın artırılmasını sağlamış olmaktan mutluluk duyuyoruz.
