Dünyada 3.5 milyon, Türkiye'de ise 75 bin kişiyi etkileyen MS hastalığı hakkında bilgiler veren Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği Idare Heyeti Başkanı Uzm. Dr. Melih Tütüncü, tıbbın kullanımına sunulan son tedavilerle MS tedavisinde yüzde 80-90 galibiyet sağlandığını söyledi.
MS hakkında sorularımızı yanıtlayan Tütüncü, Dünya MS Günü dahilinde “Benim MS Serüvenim” çatısı altında hayata geçirdikleri projeyi de anlattı.
MS HASTALIĞI NEDİR?
MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi asap sistemi hastalığıdır. MS’te temel sorun, bağışıklık sistemi hücrelerinin bilinmeyen bir sebepten dolayı vücudun kendi asap sistemi hücrelerine saldırmasıdır. MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sistemindeki miyelin tabakası ve sinir hücrelerinin fiziki tahribatının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
Öncelikle (MS) ölümcül bir rahatsızlık değil. Bu konuda üretilmiş öyle fazla egzersiz var. Bu incelemeler ortalama hayat süresi açısından MS'lilerle dinç bireyler arasında manâlı bir fark olmadığı ortaya konmuştur. MS, bir düşünce veya ruh hastalığı olmayıp, tıbbi olarak ayrıntılarıyla bir sinir sistemi hastalığıdır.
MS’İN BELİRTİLERİ NELER?
Hastalığın çoğu belirtisi var ve hastadan hastaya koskocoman değişiklikler gösterebilir. Belirtiler etkilenen sinir sistemi bölgesine kadar de değişir. MS hastalığında bir veya birkaç bulgu aynı anda da görülebilir. Önemli olan bu belirtilerin 24 saatten uzun sürmesidir.
Vücutta karıncalanma, uyuşturma, halsizlik, denge bozukluğu, çift görme, görme azlığı, konuşma bozukluğu, titreme, kol ve bacaklarda sertlik, kuvvetsizlik, idrar kaçırma ya da yapamama, cinsel bozukluklar bu belirtiler aralarında sayılabilir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde unutkanlık, yürüyememe, yutma zorlukları belirtileri de görülmektedir.
Tanımlanan belirtilerin bir veya bir kaçına birlikte rastlanabilir. Bu belirtiler alevlenmeler ve düzelmelerle seyreder. Açılış dönemlerinde genelde tam bir düzelme görülürken, bir takım hastalarda başlangıçtan itibaren düzelmeler görülmeden kötüleşme söz konusu olabilir.
COVID 19, MS HASTALARINI NASIL ETKİLEDİ?
MS hastalığı Covid 19 enfeksiyonu açısından ekstra bir tehlike oluşturmuyor. Cümbür Cemaat için tehlike ne ise MS hastaları için de aynı. MS içinde kullanılan ilaçlarda büyük oranda Covid 19 enfeksiyonu riskini artırmıyor dolayısıyla bu süreçte hiçbir hastamızın tedavisi kesmedik ve devam ettirdik.
İlaçların kesilmesi MS için risk oluşturmakta ve hastaların hücum geçirmelerini neden olmaktadır. MS hastalarımızdan Covid 19'a yakalanan hastalarımız oldu ve birçok da tedaviler ile hiçbir sorun olmadan düzeldi.
COVID-19 SÜRECİNDE MS HASTALARI NASIL TEDBIR ALMALI?
MS hastalarımız bu süreçte tedavilerine devam etmeli, doktorları aksini söylemediği sürece ilaçlarını kullanmalılar. Sağlıklı beslenmeli ve uyumlu egzersizlerine devam etmeliler. Herkes için geçerli olan maske takmalı, sosyal mesafeye uyarı etmeli ve ellerini sık yıkamalılar.
KİMLER RİSK GRUBUNDA?
Multipl Skleroz (MS) genç insanlarda nörolojik nedenli engelliliklerde birinci sırayı almaktadır. Rahatsızlık genellikle genç kadınlarda, kentlerde yaşamış sosyo-hesaplı düzeyi yüksek kişilerde görülen bir hastalıktır. MS 20-40 yaş arası bireylerde sık, 15 yaş altı ve 50 yaş üstü bireylerde ise nadir görülür. Kadınlarda erkeklere oranla 2 kat daha sık rastlanır. Ailelerinde MS yer alan şahısların MS'e yakalanma eğilimi adi insanlara kadar birazcık daha fazladır.
MS’İN TEDAVİSİ VAR MI?
MS hastalığının iyice tedavi edilmesini karşılayan bir çare yöntemi değil. genelde ataklara, semptomlara yönelik ve uzun dönem koruyucu tedaviler uygulanıyor. Türkiye’de MS hastalığıyla ilgili 13 çeşit çare seçeneği mevcut. MS hastalığında genel olarak bağışıklık sistemini veya inflamatuvar süreci baskılayıcı tedaviler uygulanıyor. İlk basamakta 4 iğne, 2 hap tedavisi, beceriksiz kaldığında ikinci basamaktaki daha etkin hap ve serum tedavilerine geçiliyor.
Şu anki tedavilerin basamaklarına göre koruyuculukları yüzde 35-40’lardan yüzde 80-90'lara kadar yükseliyor. Dolayısıyla bağışıklık sistemini kontrol ederek, hastalığın seyrini önlemek ya da yavaşlatmak muhtemel oluyor. Ama ilerleyici alıcı dediğimiz grupta maalesef elimizde fazla bir seçenek yok. Bu grup bitmiş itibaren sinsi bir şekilde ilerlemekte ve çare başarısı nispeten daha eksik. Her tedavi şeklinin kendine ve kişiye özgü tabi etkileri var. böylece tedavi gören hastaların düzenli olarak hekim kontrolüne gitmesi ve tahlillerini yaptırması gerekiyor.
MS’TE IÇTEN BİLİNEN YANLIŞLAR
MS'le ilgili toplum genelinde içten tanıdık yanlışların da hastalar üstünde negatif etkileri olduğunu gösteren Uzm. Dr. Melih Tütüncü, bunların önüne geçmede bilgilendirmenin önemine göze çarpan ederek şunları söyledi:
“Bu hastaların çocuk sahibi olamayacağına ilişkin bir kanı var. Bu iyice yanlış, MS'li bireyler çocuk sahibi olabilirler. Gebe kalmanın zamanını mutlaka doktoru ile planlamalı. Belden istikrarsız alınmasının kısırlığa yol açtığı ya da felç bıraktığı iddiası var. Bu operasyon sezaryende de kullanılan spinal uyuşturma ile aynı işlemdir.
MS'in bulaşıcı olduğuna dair bir iddia var; bu da içten yok. MS bulaşıcı değildir. Gerginlik faktörü sayılıyor ama gerginlik hayatın içerisinde zaten var. Stressiz hayat muhtemel değil, biz hastalarımızdan hayatlarını değiştirmelerini istemiyoruz. Hastalarımıza ‘Hayatta hedefiniz ne ise onun peşinde koşmaya devam edin' diyoruz. Güneşe çıkılmaması lazım diye söyleniyor fakat bu da içten değil. Tam tersi D Vitamini alması gerekiyor. Burada güneşle ısıyı fark gözetmek gerekiyor. Isı MS hastalarında bazen palavracı atakların her tarafta hissedilmesine sebep olabiliyor. Hastaya güneşlenin ama süresine uyarı edin diyoruz. Nebati tedaviler ve alternatif tedaviler öneriliyor.
Beslenmeyle MS'i yenemezsiniz. Çeşitli bitkilerin iyi geldiği iddiası içten değildir. Dinç gıda yani herkes için geçerli olan Akdeniz mutfağı besin tarzı öneriyoruz. Tuzu az perhiz öneriyoruz. Tuzlu, inflamasyonu tetikleyebiliyor. Fazla şekerli gıdalar tüketmeyeceksiniz, kilonuza dikkat edeceksiniz. Sigaradan uzaktan durulması gerekiyor. Sigara eğer hasta bir hamle geçirecekse onu %50 oranında öne çekiyor. MS'te kullanılan tedavilerin etkisini azaltıyor ve fena seyretmesine yol açabiliyor.”
‘BENİM MS SERÜVENİM’
Multipl Skleroz halk müziği tarafından aşina adıyla MS hastalığı, Milletlerarası MS Federasyonu ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından her sene Mayıs ayında değişik etkinliklerle gündeme taşınıyor. 30 Mayıs tarihi Dünya MS Günü olarak kutlanıyor. Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği olarak bu sene, Merck Türkiye işbirliği ile “Benim MS Serüvenim” isimli bir projeyi hayata geçirdik. Bu proje zarfında, online etkinlikler ve canlı yayınlarla ayrıca hastalara moral olmaya keza de toplumu bilgilendirerek farkındalık yaratmayı hedefledik. COVID 19 pandemisi sebebiyle online'a taşınan faaliyetler Türkiye MS Derneği'nin Facebook ve Instagram hesaplarından canlı olarak yayınlandı.
Etkinlik programında şarkıcı Ceylan Ertem şarkılarıyla hastalarımıza moral olurken, aşçı Semen Öner MS hastalarına uygun diyet ve yemek yemek alternatifleri hakkında bilgiler verdi. Fitness Eğitmeni Gizem Çerçioğlu'nun, konunun uzmanları ile yaptığı söyleşide ise MS hastalarının günlük yaşamdaki hareketliliği ve dinç hayat için spor konuşuldu. Bu aktiviteler 28-29 ve 30 Mayıs tarihlerinde, Türkiye MS Derneği'ne aza kıymetli hekimlerin etkin moderatörlüğünde gerçekleşti. (gerçekleşiyor) bununla beraber MS hastaları da yayınlara katıldılar ve kendi MS serüvenlerini anlattılar.
Hastalığın tanı aşamasından, tedavideki güncel gelişmelere dek en yeni bilgileri bu canlı yayınlarda paylaştık. MS tedavisi için dünyada ve ülkemizde tıbbın kullanımına sunulan yeni ürünlerle artık elimiz daha dinç mesajını verdik. Umutsuzluğa, nedensiz karamsarlığa yer değil dedik. Türkiye MS Derneği olarak, bu projeyle MS hastaları ve yakınlarının yanı sıra toplumun her kesiminden insanlara ulaşarak farkındalığın artırılmasını sağlamış olmaktan mutluluk duyuyoruz.
