Dünyada 3.5 milyon, Türkiye'de ise 75 bin kişiyi etkileyen MS hastalığı hakkında bilgiler veren Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Uzm. Dr. Melih Tütüncü, tıbbın kullanımına sunulan son tedavilerle MS tedavisinde yüzde 80-90 başarı sağlandığını söyledi.
MS hakkında sorularımızı yanıtlayan Tütüncü, Dünya MS Günü dahilinde “Benim MS Serüvenim” çatısı aşağı hayata geçirdikleri projeyi de anlattı.
MS HASTALIĞI NEDİR?
MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi asap sistemi hastalığıdır. MS’te temel sorun, bağışıklık sistemi hücrelerinin bilinmeyen bir sebepten dolayı vücudun kendi sinir sistemi hücrelerine saldırmasıdır. MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sistemindeki miyelin tabakası ve sinir hücrelerinin bedensel tahribatının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
Öncelikle (MS) ölümcül bir hastalık yok. Bu konuda yapılmış böylece fazla egzersiz var. Bu incelemeler sıradan hayat süresi açısından MS'lilerle sağlıklı bireyler aralarında kayda değer bir fark olmadığı ortaya konmuştur. MS, bir us ya da ruh hastalığı olmayıp, tıbbi olarak ayrıntılarıyla bir asap sistemi hastalığıdır.
MS’İN BELİRTİLERİ NELER?
Hastalığın birçok belirtisi var ve hastadan hastaya çok büyük şartların değişmesi gösterebilir. Belirtiler etkilenen sinir sistemi bölgesine kadar de değişir. MS hastalığında bir ya da birkaç semptom aynı anda da görülebilir. Manâlı olan bu belirtilerin 24 saatten uzun sürmesidir.
Vücutta karıncalanma, duyu yitimi, halsizlik, denge bozukluğu, çift görme, görme azlığı, konuşma bozukluğu, titreşim, kol ve bacaklarda sertlik, kuvvetsizlik, idrar kaçırma veya yapamama, cinsel bozukluklar bu belirtiler aralarında sayılabilir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde amnezi, yürüyememe, yutma zorlukları belirtileri de görülmektedir.
Tanımlanan belirtilerin bir ya da bir kaçına birlikte rastlanabilir. Bu belirtiler alevlenmeler ve düzelmelerle seyreder. Açılış dönemlerinde çoğunlukla bütün bir düzelme görülürken, bazı hastalarda başlangıçtan itibaren düzelmeler görülmeden kötüleşme laf konusu olabilir.
COVID 19, MS HASTALARINI NASIL ETKİLEDİ?
MS hastalığı Covid 19 enfeksiyonu açısından ekstra bir risk oluşturmuyor. Cümbür Cemaat için risk ne ise MS hastaları için de aynı. MS içinde kullanılan ilaçlarda büyük oranda Covid 19 enfeksiyonu riskini artırmıyor dolayısıyla bu süreçte hiçbir hastamızın tedavisi kesmedik ve devam ettirdik.
İlaçların kesilmesi MS için risk oluşturmakta ve hastaların atak geçirmelerini neden olmaktadır. MS hastalarımızdan Covid 19'a yakalanan hastalarımız oldu ve çoğu da tedaviler ile hiçbir sorun olmadan düzeldi.
COVID-19 SÜRECİNDE MS HASTALARI NASIL ÖNLEM ALMALI?
MS hastalarımız bu süreçte tedavilerine devam etmeli, doktorları aksini söylemediği sürece ilaçlarını kullanmalılar. Sağlıklı beslenmeli ve ahenkli egzersizlerine devam etmeliler. Herkes için geçerli olan maske takmalı, sosyal mesafeye uyarı etmeli ve ellerini sık yıkamalılar.
KİMLER RİSK GRUBUNDA?
Multipl Skleroz (MS) genç insanlarda nörolojik nedenli engelliliklerde birinci sırayı almaktadır. Rahatsızlık genelde genç kadınlarda, kentlerde yaşayan sosyo-hesaplı düzeyi yüksek kişilerde görülen bir hastalıktır. MS 20-40 yaş arası bireylerde sık, 15 yaş altı ve 50 yaş üstü bireylerde ise nadir görülür. Kadınlarda erkeklere oranla 2 kat daha sık rastlanır. Ailelerinde MS yer alan şahısların MS'e yakalanma eğilimi bayağı insanlara kadar azıcık daha fazladır.
MS’İN TEDAVİSİ VAR MI?
MS hastalığının tamamen tedavi görmesini sağlayan bir tedavi yöntemi değil. genellikle ataklara, semptomlara yönelik ve uzun dönem koruyucu tedaviler uygulanıyor. Türkiye’de MS hastalığıyla ilgili 13 çeşitlilik çare seçeneği mevcut. MS hastalığında genelde bağışıklık sistemini ya da inflamatuvar süreci baskılayıcı tedaviler uygulanıyor. İlk basamakta 4 iğne, 2 hap tedavisi, yetersiz kaldığında ikinci basamaktaki daha etkin ilaç ve serum tedavilerine geçiliyor.
Şu anki tedavilerin basamaklarına kadar koruyuculukları yüzde 35-40’lardan yüzde 80-90'lara değin yükseliyor. Dolayısıyla bağışıklık sistemini teftiş ederek, hastalığın seyrini durdurmak ya da yavaşlatmak muhtemel oluyor. Fakat ilerleyici alıcı dediğimiz grupta maalesef elimizde pozitif bir seçenek yok. Bu grup bitmiş itibaren sinsi bir şekilde ilerlemekte ve tedavi başarısı nispeten daha eksik. Her tedavi şeklinin kendine ve kişiye özgü bağlı etkileri var. böylece çare gören hastaların ahenkli olarak hekim kontrolüne gitmesi ve tahlillerini yaptırması gerekiyor.
MS’TE IÇTEN BİLİNEN YANLIŞLAR
MS'le ilgili toplum genelinde doğru aşina yanlışların da hastalar üstünde negatif etkileri olduğunu gösteren Uzm. Dr. Melih Tütüncü, bunların önüne geçmede bilgilendirmenin önemine işaret ederek şunları söyledi:
“Bu hastaların çocuk sahibi olamayacağına ilişkin bir kanı var. Bu tamamen hatalı, MS'li bireyler çocuk sahibi olabilirler. Gebe kalmanın zamanını mutlaka doktoru ile planlamalı. Belden değişken alınmasının kısırlığa yol açtığı veya felç bıraktığı iddiası var. Bu işlem sezaryende de kullanılan spinal duyu yitimi ile benzer işlemdir.
MS'in bulaşıcı olduğuna dair bir iddia var; bu da dürüst yok. MS bulaşıcı değildir. Stres faktörü sayılıyor lakin stres hayatın içerisinde zaten var. Stressiz yaşam olası yok, biz hastalarımızdan hayatlarını değiştirmelerini istemiyoruz. Hastalarımıza ‘Hayatta hedefiniz ne ise onun ardındaki koşmaya devam edin' diyoruz. Güneşe çıkılmaması lazım diye söyleniyor oysa bu da doğru değil. Bütün tersi D Vitamini alması gerekiyor. Burada güneşle ısıyı ayrım yapmak gerekiyor. Isı MS hastalarında bazen yalancı atakların baştan hissedilmesine sebep olabiliyor. Hastaya güneşlenin ama süresine uyarı edin diyoruz. Bitkisel tedaviler ve alternatif tedaviler öneriliyor.
Beslenmeyle MS'i yenemezsiniz. Dağıtılmış bitkilerin iyi geldiği iddiası içten değildir. Sağlıklı gıda yani herkes için geçerli olan Akdeniz mutfağı beslenme tarzı öneriyoruz. Tuzu az diyet öneriyoruz. Tuzlu, inflamasyonu tetikleyebiliyor. Artı şekerli gıdalar tüketmeyeceksiniz, kilonuza dikkat edeceksiniz. Sigaradan uzakta durulması gerekiyor. Sigara eğer hasta bir hücum geçirecekse onu %50 oranında öne çekiyor. MS'te kullanılan tedavilerin etkisini azaltıyor ve fena seyretmesine yol açabiliyor.”
‘BENİM MS SERÜVENİM’
Multipl Skleroz halk müziği tarafından bilinen adıyla MS hastalığı, Uluslararası MS Federasyonu ve Dünya Sıhhat Örgütü tarafından her yıl Mayıs ayında dağıtılmış etkinliklerle gündeme taşınıyor. 30 Mayıs tarihi Dünya MS Günü olarak kutlanıyor. Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği olarak bu yıl, Merck Türkiye işbirliği ile “Benim MS Serüvenim” isimli bir projeyi hayata geçirdik. Bu proje zarfında, online etkinlikler ve canlı yayınlarla keza hastalara moral olmaya hem de toplumu bilgilendirerek farkındalık yaratmayı hedefledik. COVID 19 pandemisi nedeniyle online'a taşınan faaliyetler Türkiye MS Derneği'nin Facebook ve Instagram hesaplarından canlı olarak yayınlandı.
Etkinlik programında şarkıcı Ceylan Ertem şarkılarıyla hastalarımıza moral olurken, aşçı Semen Öner MS hastalarına uygun diyet ve yemek yemek alternatifleri hakkında bilgiler verdi. Fitness Eğitmeni Gizem Çerçioğlu'nun, konunun uzmanları ile yaptığı söyleşide ise MS hastalarının jurnal yaşamdaki hareketliliği ve sağlıklı yaşam için spor konuşuldu. Bu aktiviteler 28-29 ve 30 Mayıs tarihlerinde, Türkiye MS Derneği'ne aza kıymetli hekimlerin faal moderatörlüğünde gerçekleşti. (gerçekleşiyor) bununla beraber MS hastaları da yayınlara katıldılar ve kendi MS serüvenlerini anlattılar.
Hastalığın teşhis aşamasından, tedavideki aktüel gelişmelere dek en yeni bilgileri bu canlı yayınlarda paylaştık. MS tedavisi için dünyada ve ülkemizde tıbbın kullanımına sunulan yeni ürünlerle bundan böyle elimiz daha zinde mesajını verdik. Umutsuzluğa, nedensiz karamsarlığa yer değil dedik. Türkiye MS Derneği olarak, bu projeyle MS hastaları ve yakınlarının yanı sıra toplumun her kesiminden insanlara ulaşarak farkındalığın artırılmasını sağlamış olmaktan sevinç duyuyoruz.
