Dünyada 3.5 milyon, Türkiye'de ise 75 bin kişiyi etkileyen MS hastalığı hakkında bilgiler veren Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği Idare Heyeti Başkanı Uzm. Dr. Melih Tütüncü, tıbbın kullanımına sunulan son tedavilerle MS tedavisinde yüzde 80-90 başarı sağlandığını söyledi.
MS hakkında sorularımızı yanıtlayan Tütüncü, Dünya MS Günü zarfında “Benim MS Serüvenim” çatısı altında hayata geçirdikleri projeyi de anlattı.
MS HASTALIĞI NEDİR?
MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi asap sistemi hastalığıdır. MS’te temel sorun, bağışıklık sistemi hücrelerinin bilinmez bir sebepten dolayı vücudun kendi sinir sistemi hücrelerine saldırmasıdır. MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sistemindeki miyelin tabakası ve asap hücrelerinin fiziksel tahribatının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
Öncelikle (MS) ölümcül bir rahatsızlık yok. Bu konuda üretilmiş o kadar fazla çalışma var. Bu araştırmalar sıradan hayat süresi açısından MS'lilerle dinç bireyler aralarında önemli bir fark olmadığı ortaya konmuştur. MS, bir akıl veya ruh hastalığı olmayıp, tıbbi olarak ayrıntılarıyla bir asap sistemi hastalığıdır.
MS’İN BELİRTİLERİ NELER?
Hastalığın birçok belirtisi var ve hastadan hastaya koskocoman şartların değişmesi gösterebilir. Belirtiler etkilenen sinir sistemi bölgesine tarafından de değişir. MS hastalığında bir ya da birkaç belirti benzer anda da görülebilir. Kayda Değer olan bu belirtilerin 24 saatten uzun sürmesidir.
Vücutta karıncalanma, uyuşturma, halsizlik, denge bozukluğu, çift görme, görme azlığı, hitabe bozukluğu, titreşim, kol ve bacaklarda sertlik, dayanıksızlık, idrar kaçırma veya yapamama, cinsel bozukluklar bu belirtiler aralarında sayılabilir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde amnezi, yürüyememe, yutma zorlukları belirtileri de görülmektedir.
Tanımlanan belirtilerin bir ya da bir kaçına birlikte rastlanabilir. Bu belirtiler alevlenmeler ve düzelmelerle seyreder. Açılış dönemlerinde genelde tam bir düzelme görülürken, bazı hastalarda başlangıçtan itibaren düzelmeler görülmeden kötüleşme söz konusu olabilir.
COVID 19, MS HASTALARINI NASIL ETKİLEDİ?
MS hastalığı Covid 19 enfeksiyonu açısından ekstra bir risk oluşturmuyor. Cümbür Cemaat için risk ne ise MS hastaları için de aynı. MS içinde kullanılan ilaçlarda büyük oranda Covid 19 enfeksiyonu riskini artırmıyor dolayısıyla bu süreçte hiçbir hastamızın tedavisi kesmedik ve devam ettirdik.
İlaçların kesilmesi MS için tehlike oluşturmakta ve hastaların atak geçirmelerini niçin olmaktadır. MS hastalarımızdan Covid 19'a yakalanan hastalarımız oldu ve çoğu da tedaviler ile hiçbir sorun olmadan düzeldi.
COVID-19 SÜRECİNDE MS HASTALARI NASIL ÖNLEM ALMALI?
MS hastalarımız bu süreçte tedavilerine devam etmeli, doktorları aksini söylemediği sürece ilaçlarını kullanmalılar. Dinç beslenmeli ve uyumlu egzersizlerine devam etmeliler. Cümbür Cemaat için geçerli olan maske takmalı, sosyal mesafeye uyarı etmeli ve ellerini sık yıkamalılar.
KİMLER RİSK GRUBUNDA?
Multipl Skleroz (MS) genç insanlarda nörolojik nedenli engelliliklerde birinci sırayı almaktadır. Rahatsızlık genellikle genç kadınlarda, kentlerde yaşamış sosyo-hesaplı düzeyi yüksek kişilerde görülen bir hastalıktır. MS 20-40 yaş arası bireylerde sık, 15 yaş altı ve 50 yaş üstü bireylerde ise nadir görülür. Kadınlarda erkeklere oranla 2 kat daha sık rastlanır. Ailelerinde MS yer alan kişilerin MS'e yakalanma eğilimi alışılagelmiş insanlara göre azıcık daha fazladır.
MS’İN TEDAVİSİ VAR MI?
MS hastalığının tamamen tedavi edilmesini karşılayan bir tedavi yöntemi değil. genellikle ataklara, semptomlara yönelik ve uzun dönem koruyucu tedaviler uygulanıyor. Türkiye’de MS hastalığıyla ilgili 13 değişiklik tedavi seçeneği mevcut. MS hastalığında genellikle bağışıklık sistemini veya inflamatuvar süreci baskılayıcı tedaviler uygulanıyor. İlk basamakta 4 iğne, 2 hap tedavisi, eksik kaldığında ikinci basamaktaki daha etkin hap ve serum tedavilerine geçiliyor.
Şu anki tedavilerin basamaklarına kadar koruyuculukları yüzde 35-40’lardan yüzde 80-90'lara kadar yükseliyor. Dolayısıyla bağışıklık sistemini teftiş ederek, hastalığın seyrini önlemek veya yavaşlatmak muhtemel oluyor. Fakat ilerleyici tip dediğimiz grupta maalesef elimizde fazla bir seçenek değil. Bu grup tekrar itibaren sinsi bir şekilde ilerlemekte ve çare başarısı nispeten daha az. Her tedavi şeklinin kendine ve kişiye özgü emrindeki etkileri var. böylece çare görebilen hastaların ahenkli olarak hekim kontrolüne gitmesi ve tahlillerini yaptırması gerekiyor.
MS’TE DÜRÜST BİLİNEN YANLIŞLAR
MS'le ilgili toplum genelinde içten aşina yanlışların da hastalar üzerinde negatif etkileri olduğunu belirten Uzm. Dr. Melih Tütüncü, bunların önüne geçmede bilgilendirmenin önemine göze çarpan ederek şunları söyledi:
“Bu hastaların çocuk sahibi olamayacağına ilişkin bir kanı var. Bu tamamen hatalı, MS'li bireyler çocuk sahibi olabilirler. Hamile kalmanın zamanını mutlaka doktoru ile planlamalı. Belden istikrarsız alınmasının kısırlığa yol açtığı ya da felç bıraktığı iddiası var. Bu işlem sezaryende de kullanılan spinal hissizlik ile aynı işlemdir.
MS'in bulaşıcı olduğuna dair bir iddia var; bu da doğru yok. MS bulaşıcı değildir. Stres faktörü sayılıyor fakat stres hayatın içerisinde zaten var. Stressiz yaşam muhtemel değil, biz hastalarımızdan hayatlarını değiştirmelerini istemiyoruz. Hastalarımıza ‘Hayatta hedefiniz ne ise onun peşinde koşmaya devam edin' diyoruz. Güneşe çıkılmaması lüzumlu diye söyleniyor fakat bu da içten yok. Bütün tersi D Vitamini alması gerekiyor. Burada güneşle ısıyı farklılaştırmak gerekiyor. Isı MS hastalarında bazen palavracı atakların tekrar hissedilmesine sebep olabiliyor. Hastaya güneşlenin lakin süresine dikkat edin diyoruz. Nebati tedaviler ve alternatif tedaviler öneriliyor.
Beslenmeyle MS'i yenemezsiniz. Farklı Alanlara Yönlendirilmiş bitkilerin iyi geldiği iddiası içten değildir. Sağlıklı beslenme yani herkes için geçerli olan Akdeniz mutfağı gıda tarzı öneriyoruz. Tuzu eksik diyet öneriyoruz. Tuz, inflamasyonu tetikleyebiliyor. Pozitif şekerli gıdalar tüketmeyeceksiniz, kilonuza dikkat edeceksiniz. Sigaradan uzaktan durulması gerekiyor. Sigara eğer hasta bir hücum geçirecekse onu %50 oranında öne çekiyor. MS'te kullanılan tedavilerin etkisini azaltıyor ve fena seyretmesine yol açabiliyor.”
‘BENİM MS SERÜVENİM’
Multipl Skleroz ahali tarafından aşina adıyla MS hastalığı, Milletlerarası MS Federasyonu ve Dünya Sağlık Durumu Örgütü göre her yıl Mayıs ayında değişik etkinliklerle gündeme taşınıyor. 30 Mayıs tarihi Dünya MS Günü olarak kutlanıyor. Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği olarak bu yıl, Merck Türkiye işbirliği ile “Benim MS Serüvenim” isimli bir projeyi hayata geçirdik. Bu proje zarfında, online etkinlikler ve canlı yayınlarla ayrıca hastalara moral olmaya ayrıca de toplumu bilgilendirerek farkındalık yaratmayı hedefledik. COVID 19 pandemisi sebebiyle online'a taşınan faaliyetler Türkiye MS Derneği'nin Facebook ve Instagram hesaplarından canlı olarak yayınlandı.
Etkinlik programında şarkıcı Ceylan Ertem şarkılarıyla hastalarımıza moral olurken, aşçı Semen Öner MS hastalarına yerinde diyet ve yemek alternatifleri hakkında bilgiler verdi. Fitness Eğitmeni Gizem Çerçioğlu'nun, konunun uzmanları ile yaptığı söyleşide ise MS hastalarının günlük yaşamdaki hareketliliği ve sağlıklı hayat için spor konuşuldu. Bu aktiviteler 28-29 ve 30 Mayıs tarihlerinde, Türkiye MS Derneği'ne üye kıymetli hekimlerin aktif moderatörlüğünde gerçekleşti. (gerçekleşiyor) bununla birlikte MS hastaları da yayınlara katıldılar ve kendi MS serüvenlerini anlattılar.
Hastalığın tanı aşamasından, tedavideki aktüel gelişmelere değin en yeni bilgileri bu canlı yayınlarda paylaştık. MS tedavisi için dünyada ve ülkemizde tıbbın kullanımına sunulan yeni ürünlerle bundan böyle elimiz daha enerjik mesajını verdik. Umutsuzluğa, nedensiz karamsarlığa yer değil dedik. Türkiye MS Derneği olarak, bu projeyle MS hastaları ve yakınlarının yanı sıra toplumun her kesiminden insanlara ulaşarak farkındalığın artırılmasını sağlamış olmaktan mutluluk duyuyoruz.
