Dünyada 3.5 milyon, Türkiye'de ise 75 bin kişiyi etkileyen MS hastalığı hakkında bilgiler veren Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği Idare Heyeti Başkanı Uzm. Dr. Melih Tütüncü, tıbbın kullanımına sunulan son tedavilerle MS tedavisinde yüzde 80-90 başarı sağlandığını söyledi.
MS hakkında sorularımızı yanıtlayan Tütüncü, Dünya MS Günü zarfında “Benim MS Serüvenim” çatısı aşağı hayata geçirdikleri projeyi de anlattı.
MS HASTALIĞI NEDİR?
MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi asap sistemi hastalığıdır. MS’te temel sorun, bağışıklık sistemi hücrelerinin bilinmez bir sebepten dolayı vücudun kendi sinir sistemi hücrelerine saldırmasıdır. MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sistemindeki miyelin tabakası ve asap hücrelerinin fiziksel tahribatının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
Öncelikle (MS) ölümcül bir hastalık yok. Bu konuda üretilmiş pek fazla egzersiz var. Bu çalışmalar sıradan yaşam süresi açısından MS'lilerle dinç bireyler arasında manâlı bir ayrım olmadığı ortaya konmuştur. MS, bir fikir ya da ruh hastalığı olmayıp, tıbbi olarak adamakıllı bir asap sistemi hastalığıdır.
MS’İN BELİRTİLERİ NELER?
Hastalığın çoğu belirtisi var ve hastadan hastaya koskocoman şansın dönmesi gösterebilir. Belirtiler etkilenen asap sistemi bölgesine göre de değişir. MS hastalığında bir ya da birkaç belirti benzer anda da görülebilir. Önemli olan bu belirtilerin 24 saatten uzun sürmesidir.
Vücutta karıncalanma, uyuşma, halsizlik, denge bozukluğu, çift görme, görme azlığı, hitabe bozukluğu, titreme, kol ve bacaklarda sertlik, kuvvetsizlik, idrar kaçırma ya da yapamama, cinsel bozukluklar bu belirtiler aralarında sayılabilir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde hafıza kaybı, yürüyememe, yutma zorlukları belirtileri de görülmektedir.
Tanımlanan belirtilerin bir ya da bir kaçına birlikte rastlanabilir. Bu belirtiler alevlenmeler ve düzelmelerle seyreder. Açılış dönemlerinde genel olarak bütün bir düzelme görülürken, bir takım hastalarda başlangıçtan itibaren düzelmeler görülmeden kötüleşme söz konusu olabilir.
COVID 19, MS HASTALARINI NASIL ETKİLEDİ?
MS hastalığı Covid 19 enfeksiyonu açısından ekstra bir risk oluşturmuyor. Herkes için tehlike ne ise MS hastaları için de benzer. MS içinde kullanılan ilaçlarda büyük oranda Covid 19 enfeksiyonu riskini artırmıyor dolayısıyla bu süreçte hiçbir hastamızın tedavisi kesmedik ve devam ettirdik.
İlaçların kesilmesi MS için tehlike oluşturmakta ve hastaların hamle geçirmelerini neden olmaktadır. MS hastalarımızdan Covid 19'a yakalanan hastalarımız oldu ve birçok da tedaviler ile hiçbir sorun olmadan düzeldi.
COVID-19 SÜRECİNDE MS HASTALARI NASIL TEDBIR ALMALI?
MS hastalarımız bu süreçte tedavilerine devam etmeli, doktorları aksini söylemediği sürece ilaçlarını kullanmalılar. Dinç beslenmeli ve uyumlu egzersizlerine devam etmeliler. Herkes için geçerli olan maske takmalı, sosyal mesafeye uyarı etmeli ve ellerini sık yıkamalılar.
KİMLER RİSK GRUBUNDA?
Multipl Skleroz (MS) genç insanlarda nörolojik nedenli engelliliklerde birinci sırayı almaktadır. Rahatsızlık genelde genç kadınlarda, kentlerde yaşayan sosyo-ekonomik düzeyi yüksek kişilerde görülen bir hastalıktır. MS 20-40 yaş arası bireylerde sık, 15 yaş altı ve 50 yaş üstü bireylerde ise nadir görülür. Kadınlarda erkeklere oranla 2 kat daha sık rastlanır. Ailelerinde MS bulunan şahısların MS'e yakalanma eğilimi bayağı insanlara göre biraz daha fazladır.
MS’İN TEDAVİSİ VAR MI?
MS hastalığının ayrıntılarıyla tedavi edilmesini karşılayan bir çare yöntemi yok. genellikle ataklara, semptomlara yönelik ve uzun dönem koruyucu tedaviler uygulanıyor. Türkiye’de MS hastalığıyla ilgili 13 çeşitlilik çare seçeneği mevcut. MS hastalığında genelde bağışıklık sistemini veya inflamatuvar süreci baskılayıcı tedaviler uygulanıyor. İlk basamakta 4 iğne, 2 hap tedavisi, yetkisiz kaldığında ikinci basamaktaki daha etkin hap ve serum tedavilerine geçiliyor.
Şu anki tedavilerin basamaklarına tarafından koruyuculukları yüzde 35-40’lardan yüzde 80-90'lara kadar yükseliyor. Dolayısıyla bağışıklık sistemini kontrol ederek, hastalığın seyrini önlemek veya yavaşlatmak mümkün oluyor. Lakin ilerleyici müşteri dediğimiz grupta maalesef elimizde fazla bir seçenek yok. Bu grup her yerde itibaren sinsi bir şekilde ilerlemekte ve tedavi başarısı nispeten daha eksik. Her çare şeklinin kendine ve kişiye özgü alt etkileri var. böylece tedavi görebilen hastaların ahenkli olarak hekim kontrolüne gitmesi ve tahlillerini yaptırması gerekiyor.
MS’TE IÇTEN BİLİNEN YANLIŞLAR
MS'le ilgili toplum genelinde içten bilinen yanlışların da hastalar üzerinde olumsuz etkileri olduğunu belirten Uzm. Dr. Melih Tütüncü, bunların önüne geçmede bilgilendirmenin önemine göze çarpan ederek şunları söyledi:
“Bu hastaların çocuk sahibi olamayacağına ilişkin bir kanı var. Bu ayrıntılarıyla yanlış, MS'li bireyler çocuk sahibi olabilirler. Gebe kalmanın zamanını mutlaka doktoru ile planlamalı. Belden sıvı alınmasının kısırlığa yol açtığı veya felç bıraktığı iddiası var. Bu işlem sezaryende de kullanılan spinal uyuşturma ile aynı işlemdir.
MS'in bulaşıcı olduğuna dair bir iddia var; bu da doğru değil. MS bulaşıcı değildir. Gerginlik faktörü sayılıyor ama gerginlik hayatın içerisinde zaten var. Stressiz yaşam olası değil, biz hastalarımızdan hayatlarını değiştirmelerini istemiyoruz. Hastalarımıza ‘Hayatta hedefiniz ne ise onun peşinde koşmaya devam edin' diyoruz. Güneşe çıkılmaması lüzumlu diye söyleniyor fakat bu da doğru yok. Tam tersi D Vitamini alması gerekiyor. Burada güneşle ısıyı farkı görmek gerekiyor. Isı MS hastalarında ara sıra palavracı atakların yeniden hissedilmesine sebep olabiliyor. Hastaya güneşlenin lakin süresine dikkat edin diyoruz. Bitkisel tedaviler ve alternatif tedaviler öneriliyor.
Beslenmeyle MS'i yenemezsiniz. Farklı Alanlara Yönlendirilmiş bitkilerin iyi geldiği iddiası doğru değildir. Sağlıklı beslenme yani herkes için geçerli olan Akdeniz mutfağı besin tarzı öneriyoruz. Tuzu eksik diyet öneriyoruz. Tuz, inflamasyonu tetikleyebiliyor. Fazla şekerli gıdalar tüketmeyeceksiniz, kilonuza uyarı edeceksiniz. Sigaradan uzaktan durulması gerekiyor. Sigara eğer hasta bir hamle geçirecekse onu %50 oranında öne çekiyor. MS'te kullanılan tedavilerin etkisini azaltıyor ve fena seyretmesine yol açabiliyor.”
‘BENİM MS SERÜVENİM’
Multipl Skleroz millet tarafından tanıdık adıyla MS hastalığı, Uluslararası MS Federasyonu ve Dünya Afiyet Örgütü kadar her sene Mayıs ayında değişik etkinliklerle gündeme taşınıyor. 30 Mayıs tarihi Dünya MS Günü olarak kutlanıyor. Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği olarak bu sene, Merck Türkiye işbirliği ile “Benim MS Serüvenim” isimli bir projeyi hayata geçirdik. Bu proje zarfında, online etkinlikler ve canlı yayınlarla keza hastalara moral olmaya hem de toplumu bilgilendirerek farkındalık yaratmayı hedefledik. COVID 19 pandemisi nedeniyle online'a taşınan etkinlikler Türkiye MS Derneği'nin Facebook ve Instagram hesaplarından canlı olarak yayınlandı.
Etkinlik programında şarkıcı Ceylan Ertem şarkılarıyla hastalarımıza moral olurken, aşçı Semen Öner MS hastalarına uygun perhiz ve yemek yemek alternatifleri hakkında bilgiler verdi. Fitness Eğitmeni Gizem Çerçioğlu'nun, konunun uzmanları ile yaptığı söyleşide ise MS hastalarının jurnal yaşamdaki hareketliliği ve sağlıklı hayat için spor konuşuldu. Bu aktiviteler 28-29 ve 30 Mayıs tarihlerinde, Türkiye MS Derneği'ne üye değerli hekimlerin faal moderatörlüğünde gerçekleşti. (gerçekleşiyor) aynı zamanda MS hastaları da yayınlara katıldılar ve kendi MS serüvenlerini anlattılar.
Hastalığın tanı aşamasından, tedavideki aktüel gelişmelere dek en yeni bilgileri bu canlı yayınlarda paylaştık. MS tedavisi için dünyada ve ülkemizde tıbbın kullanımına sunulan yeni ürünlerle artık elimiz daha dinç mesajını verdik. Umutsuzluğa, sebepsiz karamsarlığa yer değil dedik. Türkiye MS Derneği olarak, bu projeyle MS hastaları ve yakınlarının yanı sıra toplumun her kesiminden insanlara ulaşarak farkındalığın artırılmasını sağlamış olmaktan mutluluk duyuyoruz.
