Dünyada 3.5 milyon, Türkiye'de ise 75 bin kişiyi etkileyen MS hastalığı hakkında bilgiler veren Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği Idare Heyeti Başkanı Uzm. Dr. Melih Tütüncü, tıbbın kullanımına sunulan son tedavilerle MS tedavisinde yüzde 80-90 galibiyet sağlandığını söyledi.
MS hakkında sorularımızı yanıtlayan Tütüncü, Dünya MS Günü dahilinde “Benim MS Serüvenim” çatısı altında hayata geçirdikleri projeyi de anlattı.
MS HASTALIĞI NEDİR?
MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi asap sistemi hastalığıdır. MS’te temel sorun, bağışıklık sistemi hücrelerinin meçhul bir sebepten dolayı vücudun kendi sinir sistemi hücrelerine saldırmasıdır. MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sistemindeki miyelin tabakası ve asap hücrelerinin fiziksel tahribatının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
Öncelikle (MS) ölümcül bir hastalık değil. Bu konuda üretilmiş o kadar fazla çalışma var. Bu çalışmalar sıradan hayat süresi açısından MS'lilerle sağlıklı bireyler arasında kayda değer bir fark olmadığı ortaya konmuştur. MS, bir fikir veya ruh hastalığı olmayıp, tıbbi olarak iyice bir sinir sistemi hastalığıdır.
MS’İN BELİRTİLERİ NELER?
Hastalığın çoğu belirtisi var ve hastadan hastaya koskocoman değişiklikler gösterebilir. Belirtiler etkilenen sinir sistemi bölgesine kadar de değişir. MS hastalığında bir veya birkaç semptom aynı anda da görülebilir. Manâlı olan bu belirtilerin 24 saatten uzun sürmesidir.
Vücutta karıncalanma, uyuşturma, halsizlik, denge bozukluğu, çift görme, görme azlığı, konuşma bozukluğu, titreme, kol ve bacaklarda sertlik, güçsüzlük, idrar kaçırma ya da yapamama, cinsel bozukluklar bu belirtiler aralarında sayılabilir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde amnezi, yürüyememe, yutma zorlukları belirtileri de görülmektedir.
Tanımlanan belirtilerin bir veya bir kaçına birlikte rastlanabilir. Bu belirtiler alevlenmeler ve düzelmelerle seyreder. Başlangıç dönemlerinde genellikle bütün bir düzelme görülürken, bazı hastalarda başlangıçtan itibaren düzelmeler görülmeden kötüleşme laf konusu olabilir.
COVID 19, MS HASTALARINI NASIL ETKİLEDİ?
MS hastalığı Covid 19 enfeksiyonu açısından ekstra bir tehlike oluşturmuyor. Cümbür Cemaat için risk ne ise MS hastaları için de aynı. MS içinde kullanılan ilaçlarda büyük oranda Covid 19 enfeksiyonu riskini artırmıyor dolayısıyla bu süreçte hiçbir hastamızın tedavisi kesmedik ve devam ettirdik.
İlaçların kesilmesi MS için tehlike oluşturmakta ve hastaların atak geçirmelerini niçin olmaktadır. MS hastalarımızdan Covid 19'a yakalanan hastalarımız oldu ve çoğu da tedaviler ile hiçbir sorun olmadan düzeldi.
COVID-19 SÜRECİNDE MS HASTALARI NASIL TEDBIR ALMALI?
MS hastalarımız bu süreçte tedavilerine devam etmeli, doktorları aksini söylemediği sürece ilaçlarını kullanmalılar. Dinç beslenmeli ve uyumlu egzersizlerine devam etmeliler. Cümbür Cemaat için geçerli olan maske takmalı, sosyal mesafeye dikkat etmeli ve ellerini sık yıkamalılar.
KİMLER RİSK GRUBUNDA?
Multipl Skleroz (MS) genç insanlarda nörolojik nedenli engelliliklerde birinci sırayı almaktadır. Hastalık genelde genç kadınlarda, kentlerde yaşayan sosyo-idareli düzeyi yüksek kişilerde görülen bir hastalıktır. MS 20-40 yaş arası bireylerde sık, 15 yaş altı ve 50 yaş üstü bireylerde ise nadir görülür. Kadınlarda erkeklere oranla 2 kat daha sık rastlanır. Ailelerinde MS yer alan kişilerin MS'e yakalanma eğilimi normal insanlara göre birazcık daha fazladır.
MS’İN TEDAVİSİ VAR MI?
MS hastalığının tamamen tedavi edilmesini karşılayan bir tedavi yöntemi değil. genellikle ataklara, semptomlara karşın ve uzun dönem koruyucu tedaviler uygulanıyor. Türkiye’de MS hastalığıyla ilgili 13 çeşitlilik çare seçeneği mevcut. MS hastalığında genellikle bağışıklık sistemini ya da inflamatuvar süreci baskılayıcı tedaviler uygulanıyor. İlk basamakta 4 iğne, 2 hap tedavisi, yetkisiz kaldığında ikinci basamaktaki daha etkili ilaç ve serum tedavilerine geçiliyor.
Şu anki tedavilerin basamaklarına kadar koruyuculukları yüzde 35-40’lardan yüzde 80-90'lara değin yükseliyor. Dolayısıyla bağışıklık sistemini kontrol ederek, hastalığın seyrini durdurmak ya da yavaşlatmak mümkün oluyor. Fakat ilerleyici herif dediğimiz grupta maalesef elimizde artı bir seçenek yok. Bu grup tekrar itibaren sinsi bir şekilde ilerlemekte ve tedavi başarısı nispeten daha eksik. Her çare şeklinin kendine ve kişiye özgü ast etkileri var. bu nedenle tedavi gören hastaların uyumlu olarak hekim kontrolüne gitmesi ve tahlillerini yaptırması gerekiyor.
MS’TE DÜRÜST BİLİNEN YANLIŞLAR
MS'le ilgili toplum genelinde dürüst bilinen yanlışların da hastalar üzerinde negatif etkileri olduğunu gösteren Uzm. Dr. Melih Tütüncü, bunların önüne geçmede bilgilendirmenin önemine muhabere ederek şunları söyledi:
“Bu hastaların çocuk sahibi olamayacağına ilişkin bir kanı var. Bu iyice hatalı, MS'li bireyler çocuk sahibi olabilirler. Hamile kalmanın zamanını mutlaka doktoru ile planlamalı. Belden istikrarsız alınmasının kısırlığa yol açtığı ya da felç bıraktığı iddiası var. Bu işlem sezaryende de kullanılan spinal hissizlik ile aynı işlemdir.
MS'in bulaşıcı olduğuna dair bir bahis var; bu da içten yok. MS bulaşıcı değildir. Gerginlik faktörü sayılıyor lakin gerginlik hayatın içerisinde zaten var. Stressiz yaşam muhtemel yok, biz hastalarımızdan hayatlarını değiştirmelerini istemiyoruz. Hastalarımıza ‘Hayatta hedefiniz ne ise onun gerisinde koşmaya devam edin' diyoruz. Güneşe çıkılmaması lüzumlu diye söyleniyor ancak bu da içten değil. Tam tersi D Vitamini alması gerekiyor. Burada güneşle ısıyı ayırt etmek gerekiyor. Isı MS hastalarında ara sıra palavracı atakların baştan hissedilmesine sebep olabiliyor. Hastaya güneşlenin lakin süresine uyarı edin diyoruz. Nebati tedaviler ve alternatif tedaviler öneriliyor.
Beslenmeyle MS'i yenemezsiniz. Değişik bitkilerin iyi geldiği iddiası doğru değildir. Sağlıklı gıda yani cümbür cemaat için geçerli olan Akdeniz mutfağı gıda tarzı öneriyoruz. Tuzu eksik perhiz öneriyoruz. Tuz, inflamasyonu tetikleyebiliyor. Artı şekerli gıdalar tüketmeyeceksiniz, kilonuza dikkat edeceksiniz. Sigaradan uzakta durulması gerekiyor. Sigara eğer hasta bir saldırı geçirecekse onu %50 oranında öne çekiyor. MS'te kullanılan tedavilerin etkisini azaltıyor ve kötü seyretmesine yol açabiliyor.”
‘BENİM MS SERÜVENİM’
Multipl Skleroz millet tarafından aşina adıyla MS hastalığı, Milletlerarası MS Federasyonu ve Dünya Sağlık Durumu Örgütü göre her sene Mayıs ayında değişik etkinliklerle gündeme taşınıyor. 30 Mayıs tarihi Dünya MS Günü olarak kutlanıyor. Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği olarak bu yıl, Merck Türkiye işbirliği ile “Benim MS Serüvenim” isimli bir projeyi hayata geçirdik. Bu proje dahilinde, online faaliyetler ve canlı yayınlarla ayrıca hastalara moral olmaya ayrıca de toplumu bilgilendirerek farkındalık yaratmayı hedefledik. COVID 19 pandemisi nedeniyle online'a taşınan faaliyetler Türkiye MS Derneği'nin Facebook ve Instagram hesaplarından canlı olarak yayınlandı.
Etkinlik programında şarkıcı Ceylan Ertem şarkılarıyla hastalarımıza moral olurken, aşçı Semen Öner MS hastalarına uygun diyet ve yemek yemek alternatifleri hakkında bilgiler verdi. Fitness Eğitmeni Gizem Çerçioğlu'nun, konunun uzmanları ile yaptığı söyleşide ise MS hastalarının jurnal yaşamdaki hareketliliği ve sağlıklı hayat için spor konuşuldu. Bu aktiviteler 28-29 ve 30 Mayıs tarihlerinde, Türkiye MS Derneği'ne üye kıymetli hekimlerin faal moderatörlüğünde gerçekleşti. (gerçekleşiyor) bununla beraber MS hastaları da yayınlara katıldılar ve kendi MS serüvenlerini anlattılar.
Hastalığın teşhis aşamasından, tedavideki güncel gelişmelere kadar en yeni bilgileri bu canlı yayınlarda paylaştık. MS tedavisi için dünyada ve ülkemizde tıbbın kullanımına sunulan yeni ürünlerle artık elimiz daha zinde mesajını verdik. Umutsuzluğa, sebepsiz karamsarlığa yer değil dedik. Türkiye MS Derneği olarak, bu projeyle MS hastaları ve yakınlarının yanı sıra toplumun her kesiminden insanlara ulaşarak farkındalığın artırılmasını sağlamış olmaktan mutluluk duyuyoruz.
