Fırat Üniversitesi önderliğinde Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sinop Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü tarafından ortaklaşa yürütülen TÜBİTAK 1001 araştırma projesi zarfında Karadeniz'den salyangoz örnekleri toplandı. TUBİTAK 1001 projesi aşağı desteklenen proje, Fırat Üniversitesi, Sinop Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü ile ortaklaşa yürütülüyor. Projenin amacı deniz salyangozlarında başta mikro yaş tayinleri yapılarak bu konudaki eksiklikler giderilmeye çalışılması. 2020 Ocak ayından itibaren örneklerin toplanmasına başlanan projenin 5. ayında Samsun'a gelen Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuri Başusta ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Seyhan, Karadeniz Deniz Salyangoz Avcılığı Dernek Başkanı Serbülent Yetim ile birlikte tekneyle Karadeniz'e açılarak salyangoz avladılar. Avlanan salyangozlar paketlenerek Elazığ'a götürülerek Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi laboratuvarında salyangozların hem yükselme performanslarına bakılacak keza de üremeleriyle ilgili dönemleri tespit edilecek.
"Genetiğini çalışıyoruz"
Prof. Dr. Kadir Seyhan, "Bu uzak denizlerden gelen kabuklu deniz hayvanı. 10 senelerdir Karadeniz'de. Birçok yerde deniz ekosistemine aleyhinde hasar verecek bir kabuklu. Fazla da araştırmalar yapıldı. Ekosistemde zararlarıyla birlikte küçük ölçekli Karadeniz'deki ufak balıkçılarımızın geçim kaynağını yaratıcı bir deniz ürünü oldu. Hal böyle olunca yapacağınız veya geliştireceğiniz yönetim stratejisi ayrıca denizin ekosistemine en az düzeyde zarar verecek, mümkünse hiç vermeyecek. Hem de Karadeniz'deki salyangoz balıkçısının idareli gelirini optimum düzeyde tutacak bir strateji olmak zorunda. Bunun yanında ekosisteme vereceği zarar noktasında da çalışmalarımız var. Genetiğini çalışıyoruz. Deniz salyangozlarının kirlilikle ilgili, bünyesinde ağır metal bulunup bulunmadığı ile ilgili araştırmalar yapıyoruz. Karadeniz'deki bambaşka lokasyonlarda büyümelerine bakacağız" dedi.
"Balıkçılık yönetimi açısından bazı veriler elde edeceğiz"
Prof. Dr. Nuri Başusta ise, “TÜBİTAK 1001 araştırma projesi için buradayız. 3 üniversite ve 1 araştırma enstitüsü. Samsun ve Trabzon'dan deniz salyangozu örnekleri alıyoruz. Bunlarla ilgili mikro yaş tayini gerçekleştirmek suretiyle balıkçılık yönetimi konusunda esas veriler elde etmeye çalışıyoruz. Bu suretiyle balıkçılarımıza bir yönetim planı hazırlayacağız. Bunun içinde yaklaşık 1 yıllık bir örnekleme çalışmamız var. Bu 5. ayımız. Şu esas değin da fire vermeden devam ettik. Denize açıldık yarım saat algarinayla deniz salyangozları avladık. Bunları paketledik, şu anda Elazığ'a götüreceğiz. Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinde laboratuvarında bunların keza büyüme performanslarına bakacağız keza de üremeleriyle ilgili dönemlerini saptama edeceğiz. Bunla ilgili de tekrar bir yüksek lisans tezimiz var. Daha önce yapılan çalışmalarda bu türün ağustos ayında ürediği ile ilgili bir takım bilgiler vardı. Şimdi baktığımız vakit 19 Şubat'tan itibaren kapsüllü, yumurtalı bireylere rastladık. demin de gördük bir takım deniz salyangozlarda benzer kapsüller laf konusu. Dolayısıyla bunların üreme dönemlerini tespit edeceğiz. Bir veya pat diye pozitif üreme dönemi var mı, onlara bakacağız. üstelik bunlara mikro yaş tayini yaparak artış performanslarına bakacağız. Hangi zirve durumunda avlanır duruma eriştiği konusuna açık sözlülük getireceğiz. Dolayısıyla balıkçılık yönetimi açısından bir takım veriler elde edeceğiz. Yaptığımız çalışma mikro yaş tayını hemen Avrupa'da Akdeniz ülkelerinde yapılmayan bir alıştırma. İki ülkede Kanada ve Amerika'da yapılan bir egzersiz var. başkaca daha yeni İngiltere'ye geldi. Ama biz bunu yapmayı başardık. Dolayısıyla böyle bir TÜBİTAK projesi kabul edildi. Çok yeni tekniklerle bunların yaş tayinleri bakarak bunların artış sezonlarına bakacağız. bir takım temel veriler elde etmiş olacağız" biçiminde konuştu.
Karadeniz salyangozu avlanarak Uzak Doğu ülkelerine ihraç ediliyor.
Ahmet Şükrü Uluçay
