Fırat Üniversitesi önderliğinde Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sinop Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü göre ortak yürütülen TÜBİTAK 1001 araştırma projesi zarfında Karadeniz'den salyangoz örnekleri toplandı. TUBİTAK 1001 projesi aşağı desteklenen proje, Fırat Üniversitesi, Sinop Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü ile ortak yürütülüyor. Projenin amacı deniz salyangozlarında ilk önce mikro yaş tayinleri yapılarak bu konudaki eksiklikler giderilmeye çalışılması. 2020 Ocak ayından itibaren örneklerin toplanmasına başlanan projenin 5. ayında Samsun'a gelen Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuri Başusta ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Seyhan, Karadeniz Deniz Salyangoz Avcılığı Dernek Başkanı Serbülent Kimsesiz ile birlikte tekneyle Karadeniz'e açılarak salyangoz avladılar. Avlanan salyangozlar paketlenerek Elazığ'a götürülerek Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi laboratuvarında salyangozların keza yükselme performanslarına bakılacak ayrıca de üremeleriyle ilgili dönemleri saptama edilecek.
"Genetiğini çalışıyoruz"
Prof. Dr. Kadir Seyhan, "Bu uzakta denizlerden gelen kabuklu deniz hayvanı. 10 yıllardır Karadeniz'de. Çoğu yerde deniz ekosistemine karşısında zarar verecek bir kabuklu. Fazla da araştırmalar yapıldı. Ekosistemde zararlarıyla birlikte minik ölçekli Karadeniz'deki küçük balıkçılarımızın geçimini sağlama kaynağını oluşturan bir deniz ürünü oldu. Hal böyle olunca yapacağınız ya da geliştireceğiniz yönetim stratejisi ayrıca denizin ekosistemine minimum düzeyde hasar verecek, mümkünse hiç vermeyecek. Keza de Karadeniz'deki salyangoz balıkçısının ekonomik gelirini optimum düzeyde tutacak bir strateji olmak zorunda. Bunun yanına ekosisteme vereceği hasar noktasında da çalışmalarımız var. Genetiğini çalışıyoruz. Deniz salyangozlarının kirlilikle ilgili, bünyesinde ağır metal bulunup bulunmadığı ile ilgili incelemeler yapıyoruz. Karadeniz'deki farklı lokasyonlarda büyümelerine bakacağız" dedi.
"Balıkçılık yönetimi açısından bir takım veriler elde edeceğiz"
Prof. Dr. Nuri Başusta ise, “TÜBİTAK 1001 araştırma projesi için buradayız. 3 üniversite ve 1 araştırma enstitüsü. Samsun ve Trabzon'dan deniz salyangozu örnekleri alıyoruz. Bunlarla ilgili mikro yaş tayini yapmak suretiyle balıkçılık yönetimi konusunda temel veriler elde etmeye çalışıyoruz. Bu suretiyle balıkçılarımıza bir yönetim planı hazırlayacağız. Bunun içinde takriben 1 takvim bir örnekleme çalışmamız var. Bu 5. ayımız. Şu belli başlı değin da fire vermeden devam ettik. Denize açıldık yarım saat algarinayla deniz salyangozları avladık. Bunları paketledik, derhal Elazığ'a götüreceğiz. Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinde laboratuvarında bunların keza büyüme performanslarına bakacağız keza de üremeleriyle ilgili dönemlerini tespit edeceğiz. Bunla ilgili de yine bir yüksek lisans tezimiz var. Daha önce yapılan çalışmalarda bu türün ağustos ayında ürediği ile ilgili bir takım bilgiler vardı. Hemen baktığımız zaman 19 Şubat'tan itibaren kapsüllü, yumurtalı bireylere rastladık. az önce de gördük bazı deniz salyangozlarda benzer kapsüller laf konusu. Dolayısıyla bunların üreme dönemlerini saptama edeceğiz. Bir ya da aniden pozitif üreme dönemi var mı, onlara bakacağız. bundan başka bunlara mikro yaş tayini yaparak artma performanslarına bakacağız. Hangi tepe durumunda avlanır duruma eriştiği konusuna açık sözlülük getireceğiz. Dolayısıyla balıkçılık yönetimi açısından bazı veriler elde edeceğiz. Yaptığımız çalışma mikro yaş tayını şu anda Avrupa'da Akdeniz ülkelerinde yapılmayan bir egzersiz. İki ülkede Kanada ve Amerika'da yapılan bir çalışma var. başkaca daha yeni İngiltere'ye geldi. Lakin biz bunu yapmayı başardık. Dolayısıyla böyle bir TÜBİTAK projesi kabul edildi. Çok yeni tekniklerle bunların yaş tayinleri bakarak bunların çoğaltma sezonlarına bakacağız. bir takım temel veriler elde etmiş olacağız" biçiminde konuştu.
Karadeniz salyangozu avlanarak Uzaktan Doğu ülkelerine ihraç ediliyor.
Ahmet Şükrü Uluçay
