Kırım Kongo kanamalı ateşi ilk devam 1944 yılında Kırım'da, sonra ise 1969 yılında Kongo'da ortaya çıkmıştır. Rahatsızlık ismini buralardan almıştır. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi sonradan ise tüm çoğu kıtada görülmüştür. Yaz aylarında vaka sayılarında artış gözlemlenmektedir. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi ile ilgili tüm bilgiler haberimizde…
KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ (KKKA) NEDİR?
Kırım-Kongo kanamalı ateşi (KKKA), Bunyaviridae familyasının kene kaynaklı bir virüsünün (Nairovirüs) niçin olduğu, ateş, halsizlik, iştahsızlık, kas ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal ve ağır vakalarda kanama gibi bulgular ile seyrederek ölümlere neden olabilen hayvanlardan insanlara bulaşan bir enfeksiyon hastalığıdır. KKKA, % 10-40'lık bir olgu ölüm oranıyla ciddi viral hemorajik alev salgınlarına niçin olur. Afrika, Balkanlar, Orta Doğu ve Asya'daki 50. paralelin kuzeyinde ve güneyindeki Asya ülkelerinde endemiktir.
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi virüsünün konakçıları sığır, koyun ve keçi gibi fazla farklı alanlara yönlendirilmiş evcil ve barbar hayvanları içerir. Birçok kuş enfeksiyona dirençlidir. Hayvanlar, enfekte kenelerin ısırmasıyla enfekte olur ve virüs, enfeksiyondan takriben bir hafta daha sonra kan akışında kalır, bu, kene-hayvan-kene döngüsünün, diğer bir kene ısırdığında devam etmesini sağlar. Her ne kadar birkaç kene cinsi KKKA virüsü ile enfekte olabilse de, Hyalomma keneleri, insan enfeksiyonunun başlıca kaynağıdır. Türkiye'de hastalığın bulaştırıcısı olan belli başlı kene türü Hyalomma marginatum’dur.
Hastalık Türkiye'de ilk olarak 2002 yılında dikkatleri çekmiş ve 2003 yılında belli tanısı konmuştur. KKKA vakaları, hastalığın esas bulaştırıcısı olan kenelerin aktifleştiği dönemden başlayarak bahar ve yaz aylarında görülmektedir. İlk kere Tokat ili ve civarında dikkatleri çeken Kırım Kongo Kanamalı Ateşi vakaları genelde İç Anadolu’nun kuzeyi, Orta Karadeniz ve Doğu Anadolu’nun kuzeyinde yoğunlaşmaktadır.
KIRIM KONGO NASIL BULAŞIR?
KKKA virüsü, insanlara kene ısırmasıyla veya kesim sırasında ve hemencecik sonrasında enfekte hayvan kanı ya da dokularıyla temas yoluyla bulaşır. Vakaların çoğu, tarım işçileri, mezbaha işçileri ve veterinerler gibi hayvancılık ile uğraşan kişilerde görüldü. İnsandan insana geçiş, enfekte olmuş şahısların kanları, salgıları, organları ya da diğer beden sıvılarıyla yakın temastan kaynaklanabilir. Hastane kaynaklı enfeksiyonlar, tıbbi ekipmanın hatalı sterilizasyonu, iğnelerin her tarafta kullanılması ve tıbbi malzemelerin kirlenmesi nedeniyle de ortaya çıkabilir.
KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ BELİRTİLERİ
KKKA, baş ağrısı, yüksek alev, sırt ağrısı, eklem ağrısı, mide ağrısı ve kusma gibi birincil bulgu ve semptomlar ile bir anda başlar. Gözlerde, yüzde ve boğazda kızarıklık, boğaz ve damaktaki peteşiler (kırmızı lekeler) yaygındır. Semptomlar sarılık ve önemli vakalarda ruh hali ve duyusal algıdaki değişiklikleri de içerebilir.
Hastalık ilerledikçe, hastalığın dördüncü gününden başlayıp yaklaşık iki hafta süren şiddetli morarma, şiddetli burun kanaması ve enjeksiyon bölgelerinde kontrolsüz kanama alanları görülebilir. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi görülen bölgelerdeki salgınlarda hastaneye yatırılan hastalarda ölüm oranları % 9 ile % 50 arasında değişmiştir.
KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ TEDAVİSİ
İnkübasyon (kuluçka) süresi kene tutunmasından sonradan genellikle 1-3 gün, azami 9 gün olabilmektedir. Enfekte kan, karoser sıvısı ve öteki dokularla temas sonrasında 5-6 gün; azami ise 13 gün olabilmektedir. Semptomların tedavisi ile yapılan genel destekleyici bakım, insanlarda KKKA'yı yönetmede temel yaklaşımdır. Her ne kadar Doğu Avrupa’da KKKA'ya karşısında inaktive edilmiş, farelerde denenmiş bir aşı geliştirilmiş ve kullanılmış olsa da, derhal insan kullanımı için yaygın olarak kullanılan güvenli ve etkin bir aşı yoktur. Ayrıca hayvanlarda uygulama için de herhangi bir aşı yoktur.
KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİNDEN KORUNMAK İÇİN
Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Zoonotik ve Vektörel Hastalıklar Dairesi Başkanlığı'nın internet sitesinde KKKA'dan korunmak ve hastalığı önlemek için yapılması gerekenler şu şekilde anlatılmıştır:
1- Tarla, bağ, bahçe, orman ve piknik alanları gibi kene yönünden tehlikeli alanlara gidilirken, kenelerin vücuda girmesini alıkoymak maksadıyla mümkün olduğu dek vücudu örten giysiler giyilmeli, pantolon paçaları çorapların içerisine sokulmalı ve keza kenelerin elbise üzerinde rahat görülebilmesi için açık renkli kıyafetler seçim edilmelidir.
2- Kene yönünden riskli alanlardan dönüldüğünde kişi kendisinin ve çocuklarının vücudunda (kulak arkası, koltuk altları, kasıklar ve diz arkası dâhil) kene olup olmadığını teftiş etmeli, kene tutunmuş ise hiç vakit kaybetmeden çıplak el ile dokunmamak şartıyla vücuda tutunduğu en yakın yerden tutarak uygun bir malzeme ile (bez, naylon poşet, eldiven gibi) çıkarmalıdır.
3- Kişi keneyi kendisi çıkaramadığı durumlarda en yakın sıhhat kuruluşuna başvurmalıdır. Kene ne değin erken çıkarılırsa hastalığın bulaşma riskinin de o kadar azalacağı unutulmamalıdır.
3- Rahatsızlık hayvanlarda semptom göstermeden seyrettiğinden hastalığın sık olarak görüldüğü bölgelerde bulunan hayvanlar sağlıklı görünse bile hastalığı bulaştırabilirler. Bu sebeple hayvanların kanlarına, vücut sıvılarına veya dokularına çıplak el ile temas edilmemelidir.
4- Hastalığa yakalanan kişilerin kan, beden sıvıları ve çıkartıları ile rahatsızlık bulaşabildiğinden, hasta ile temas eden kişiler gerekli korunma önlemlerini (eldiven, önlük, maske v.b.) almalıdır.
5- Kene tutunan kişiler, kendilerini 10 gün süreyle halsizlik, iştahsızlık, alev, kas ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma ya da ishal gibi belirtiler yönünden izlemeli ve bu belirtilerden bir veya bir kaçının ortaya çıkması halinde hemencecik en yakın sıhhat kuruluşuna başvuru etmelidirler.
6- Hastalığa sebep olan mikrobun taşıyıcısı, saklayıcısı ve bulaştırıcısı olan keneler uçmayan, zıplamayan, yerden yürüye yürüye vücuda tırmanan eklem bacaklı hayvanlardır. Vücuda tutunan veya hayvanların üzerinde bulunan keneler şüphesiz çıplak el ile öldürülmemeli ve patlatılmamalıdır. Keneler üzerine sigara akın etmek, kolonya, gaz yağı gibi maddeler dökmek kenenin kasılmasına sebep olarak beden içeriğini kan emdiği kişiye aktarmasına sebep olacağı için yapılmamalıdır.
