Dünyada 3.5 milyon, Türkiye'de ise 75 bin kişiyi etkileyen MS hastalığı hakkında bilgiler veren Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Uzm. Dr. Melih Tütüncü, tıbbın kullanımına sunulan son tedavilerle MS tedavisinde yüzde 80-90 başarı sağlandığını söyledi.
MS hakkında sorularımızı yanıtlayan Tütüncü, Dünya MS Günü kapsamında “Benim MS Serüvenim” çatısı aşağı hayata geçirdikleri projeyi de anlattı.
MS HASTALIĞI NEDİR?
MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi asap sistemi hastalığıdır. MS’te esas sorun, bağışıklık sistemi hücrelerinin bilinmez bir sebepten nedeniyle vücudun kendi asap sistemi hücrelerine saldırmasıdır. MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi asap sistemindeki miyelin tabakası ve asap hücrelerinin somut tahribatının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
Öncelikle (MS) ölümcül bir hastalık yok. Bu konuda yapılmış pek çok egzersiz var. Bu araştırmalar sıradan yaşam süresi açısından MS'lilerle sağlıklı bireyler aralarında kayda değer bir ayrım olmadığı ortaya konmuştur. MS, bir akıl ya da ruh hastalığı olmayıp, tıbbi olarak tamamen bir asap sistemi hastalığıdır.
MS’İN BELİRTİLERİ NELER?
Hastalığın birçok belirtisi var ve hastadan hastaya çok büyük değişiklikler gösterebilir. Belirtiler etkilenen asap sistemi bölgesine tarafından de değişir. MS hastalığında bir ya da birkaç belirti benzer anda da görülebilir. Önemli olan bu belirtilerin 24 saatten uzun sürmesidir.
Vücutta karıncalanma, uyuşturma, halsizlik, denge bozukluğu, çift görme, görme azlığı, konuşma bozukluğu, titreme, kol ve bacaklarda sertlik, zaaf, idrar kaçırma ya da yapamama, cinsel bozukluklar bu belirtiler arasında sayılabilir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde hafıza kaybı, yürüyememe, yutma zorlukları belirtileri de görülmektedir.
Tanımlanan belirtilerin bir veya bir kaçına birlikte rastlanabilir. Bu belirtiler alevlenmeler ve düzelmelerle seyreder. Başlangıç dönemlerinde genel olarak bütün bir düzelme görülürken, bir takım hastalarda başlangıçtan itibaren düzelmeler görülmeden kötüleşme söz konusu olabilir.
COVID 19, MS HASTALARINI NASIL ETKİLEDİ?
MS hastalığı Covid 19 enfeksiyonu açısından ekstra bir tehlike oluşturmuyor. Cümbür Cemaat için risk ne ise MS hastaları için de benzer. MS içinde kullanılan ilaçlarda büyük oranda Covid 19 enfeksiyonu riskini artırmıyor dolayısıyla bu süreçte hiçbir hastamızın tedavisi kesmedik ve devam ettirdik.
İlaçların kesilmesi MS için tehlike oluşturmakta ve hastaların hamle geçirmelerini neden olmaktadır. MS hastalarımızdan Covid 19'a yakalanan hastalarımız oldu ve çoğu da tedaviler ile hiçbir sorun olmadan düzeldi.
COVID-19 SÜRECİNDE MS HASTALARI NASIL TEDBIR ALMALI?
MS hastalarımız bu süreçte tedavilerine devam etmeli, doktorları aksini söylemediği sürece ilaçlarını kullanmalılar. Sağlıklı beslenmeli ve uyumlu egzersizlerine devam etmeliler. Cümbür Cemaat için geçerli olan maske takmalı, sosyal mesafeye dikkat etmeli ve ellerini sık yıkamalılar.
KİMLER RİSK GRUBUNDA?
Multipl Skleroz (MS) genç insanlarda nörolojik nedenli engelliliklerde birinci sırayı almaktadır. Rahatsızlık genellikle genç kadınlarda, kentlerde yaşamış sosyo-hesaplı düzeyi yüksek kişilerde görülen bir hastalıktır. MS 20-40 yaş arası bireylerde sık, 15 yaş altı ve 50 yaş üstü bireylerde ise nadir görülür. Kadınlarda erkeklere oranla 2 kat daha sık rastlanır. Ailelerinde MS bulunan şahısların MS'e yakalanma eğilimi olağan insanlara tarafından azıcık daha fazladır.
MS’İN TEDAVİSİ VAR MI?
MS hastalığının en ince ayrıntısına kadar tedavi görmesini karşılayan bir çare yöntemi yok. genel olarak ataklara, semptomlara yönelik ve uzun dönem koruyucu tedaviler uygulanıyor. Türkiye’de MS hastalığıyla ilgili 13 çeşit tedavi seçeneği mevcut. MS hastalığında çoğunlukla bağışıklık sistemini ya da inflamatuvar süreci baskılayıcı tedaviler uygulanıyor. İlk basamakta 4 iğne, 2 ilaç tedavisi, eksik kaldığında ikinci basamaktaki daha etkin hap ve serum tedavilerine geçiliyor.
Şu anki tedavilerin basamaklarına tarafından koruyuculukları yüzde 35-40’lardan yüzde 80-90'lara kadar yükseliyor. Dolayısıyla bağışıklık sistemini denetim ederek, hastalığın seyrini durdurmak ya da yavaşlatmak olası oluyor. Lakin ilerleyici tip dediğimiz grupta maalesef elimizde artı bir seçenek yok. Bu grup bitmiş itibaren sinsi bir şekilde ilerlemekte ve tedavi başarısı nispeten daha az. Her tedavi şeklinin kendine ve kişiye özgü ast etkileri var. bu nedenle tedavi gören hastaların düzenli olarak hekim kontrolüne gitmesi ve tahlillerini yaptırması gerekiyor.
MS’TE DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR
MS'le ilgili toplum genelinde doğru tanıdık yanlışların da hastalar üzerinde negatif etkileri olduğunu gösteren Uzm. Dr. Melih Tütüncü, bunların önüne geçmede bilgilendirmenin önemine muhabere ederek şunları söyledi:
“Bu hastaların çocuk sahibi olamayacağına ilişkin bir kanı var. Bu adamakıllı hatalı, MS'li bireyler çocuk sahibi olabilirler. Gebe kalmanın zamanını mutlaka doktoru ile planlamalı. Belden sıvı alınmasının kısırlığa yol açtığı veya felç bıraktığı iddiası var. Bu operasyon sezaryende de kullanılan spinal uyuşturma ile benzer işlemdir.
MS'in bulaşıcı olduğuna dair bir iddia var; bu da içten yok. MS bulaşıcı değildir. Gerginlik faktörü sayılıyor fakat gerginlik hayatın içerisinde zaten var. Stressiz yaşam mümkün değil, biz hastalarımızdan hayatlarını değiştirmelerini istemiyoruz. Hastalarımıza ‘Hayatta hedefiniz ne ise onun arkasından koşmaya devam edin' diyoruz. Güneşe çıkılmaması gerekli diye söyleniyor fakat bu da dürüst değil. Bütün tersi D Vitamini alması gerekiyor. Burada güneşle ısıyı farklılaştırmak gerekiyor. Isı MS hastalarında bazen yalancı atakların baştan hissedilmesine sebep olabiliyor. Hastaya güneşlenin fakat süresine uyarı edin diyoruz. Nebati tedaviler ve alternatif tedaviler öneriliyor.
Beslenmeyle MS'i yenemezsiniz. Dağıtılmış bitkilerin iyi geldiği iddiası içten değildir. Sağlıklı gıda yani herkes için geçerli olan Akdeniz mutfağı gıda tarzı öneriyoruz. Tuzu az diyet öneriyoruz. Tuzlu, inflamasyonu tetikleyebiliyor. Artı şekerli gıdalar tüketmeyeceksiniz, kilonuza dikkat edeceksiniz. Sigaradan uzak durulması gerekiyor. Sigara eğer hasta bir hamle geçirecekse onu %50 oranında öne çekiyor. MS'te kullanılan tedavilerin etkisini azaltıyor ve fena seyretmesine yol açabiliyor.”
‘BENİM MS SERÜVENİM’
Multipl Skleroz millet kadar aşina adıyla MS hastalığı, Milletlerarası MS Federasyonu ve Dünya Sağlık Durumu Örgütü kadar her yıl Mayıs ayında değişik etkinliklerle gündeme taşınıyor. 30 Mayıs tarihi Dünya MS Günü olarak kutlanıyor. Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği olarak bu sene, Merck Türkiye işbirliği ile “Benim MS Serüvenim” isimli bir projeyi hayata geçirdik. Bu proje kapsamında, online etkinlikler ve canlı yayınlarla ayrıca hastalara moral olmaya hem de toplumu bilgilendirerek farkındalık yaratmayı hedefledik. COVID 19 pandemisi nedeniyle online'a taşınan etkinlikler Türkiye MS Derneği'nin Facebook ve Instagram hesaplarından canlı olarak yayınlandı.
Etkinlik programında şarkıcı Ceylan Ertem şarkılarıyla hastalarımıza moral olurken, aşçı Semen Öner MS hastalarına yerinde diyet ve yemek yemek alternatifleri hakkında bilgiler verdi. Fitness Eğitmeni Gizem Çerçioğlu'nun, konunun uzmanları ile yaptığı söyleşide ise MS hastalarının günlük yaşamdaki hareketliliği ve dinç hayat için spor konuşuldu. Bu aktiviteler 28-29 ve 30 Mayıs tarihlerinde, Türkiye MS Derneği'ne aza kıymetli hekimlerin etkin moderatörlüğünde gerçekleşti. (gerçekleşiyor) bununla beraber MS hastaları da yayınlara katıldılar ve kendi MS serüvenlerini anlattılar.
Hastalığın teşhis aşamasından, tedavideki aktüel gelişmelere kadar en yeni bilgileri bu canlı yayınlarda paylaştık. MS tedavisi için dünyada ve ülkemizde tıbbın kullanımına sunulan yeni ürünlerle bundan böyle elimiz daha enerjik mesajını verdik. Umutsuzluğa, sebepsiz karamsarlığa yer değil dedik. Türkiye MS Derneği olarak, bu projeyle MS hastaları ve yakınlarının yanı sıra toplumun her kesiminden insanlara ulaşarak farkındalığın artırılmasını sağlamış olmaktan mutluluk duyuyoruz.
