Dünyada 3.5 milyon, Türkiye'de ise 75 bin kişiyi etkileyen MS hastalığı hakkında bilgiler veren Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Uzm. Dr. Melih Tütüncü, tıbbın kullanımına sunulan son tedavilerle MS tedavisinde yüzde 80-90 başarı sağlandığını söyledi.
MS hakkında sorularımızı yanıtlayan Tütüncü, Dünya MS Günü zarfında “Benim MS Serüvenim” çatısı aşağı hayata geçirdikleri projeyi de anlattı.
MS HASTALIĞI NEDİR?
MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sistemi hastalığıdır. MS’te esas sorun, bağışıklık sistemi hücrelerinin bilinmeyen bir sebepten dolayı vücudun kendi sinir sistemi hücrelerine saldırmasıdır. MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi asap sistemindeki miyelin tabakası ve asap hücrelerinin somut tahribatının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
Öncelikle (MS) ölümcül bir hastalık değil. Bu konuda üretilmiş öyle çok egzersiz var. Bu araştırmalar ortalama yaşam süresi açısından MS'lilerle sağlıklı bireyler arasında kayda değer bir ayrım olmadığı ortaya konmuştur. MS, bir us ya da ruh hastalığı olmayıp, tıbbi olarak ayrıntılarıyla bir sinir sistemi hastalığıdır.
MS’İN BELİRTİLERİ NELER?
Hastalığın birçok belirtisi var ve hastadan hastaya çok büyük şansın dönmesi gösterebilir. Belirtiler etkilenen asap sistemi bölgesine göre de değişir. MS hastalığında bir veya birkaç semptom benzer anda da görülebilir. Önemli olan bu belirtilerin 24 saatten uzun sürmesidir.
Vücutta karıncalanma, uyuşturma, halsizlik, denge bozukluğu, çift görme, görme azlığı, tavır bozukluğu, titreme, kol ve bacaklarda sertlik, zaaf, idrar kaçırma veya yapamama, cinsel bozukluklar bu belirtiler aralarında sayılabilir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde unutkanlık, yürüyememe, yutma zorlukları belirtileri de görülmektedir.
Tanımlanan belirtilerin bir veya bir kaçına birlikte rastlanabilir. Bu belirtiler alevlenmeler ve düzelmelerle seyreder. Açılış dönemlerinde genel olarak tam bir düzelme görülürken, bir takım hastalarda başlangıçtan itibaren düzelmeler görülmeden kötüleşme laf konusu olabilir.
COVID 19, MS HASTALARINI NASIL ETKİLEDİ?
MS hastalığı Covid 19 enfeksiyonu açısından ekstra bir risk oluşturmuyor. Herkes için tehlike ne ise MS hastaları için de benzer. MS içinde kullanılan ilaçlarda büyük oranda Covid 19 enfeksiyonu riskini artırmıyor dolayısıyla bu süreçte hiçbir hastamızın tedavisi kesmedik ve devam ettirdik.
İlaçların kesilmesi MS için tehlike oluşturmakta ve hastaların hücum geçirmelerini neden olmaktadır. MS hastalarımızdan Covid 19'a yakalanan hastalarımız oldu ve birçok da tedaviler ile hiçbir sorun olmadan düzeldi.
COVID-19 SÜRECİNDE MS HASTALARI NASIL ÖNLEM ALMALI?
MS hastalarımız bu süreçte tedavilerine devam etmeli, doktorları aksini söylemediği sürece ilaçlarını kullanmalılar. Sağlıklı beslenmeli ve ahenkli egzersizlerine devam etmeliler. Herkes için geçerli olan maske takmalı, sosyal mesafeye dikkat etmeli ve ellerini sık yıkamalılar.
KİMLER RİSK GRUBUNDA?
Multipl Skleroz (MS) genç insanlarda nörolojik nedenli engelliliklerde birinci sırayı almaktadır. Rahatsızlık çoğunlukla genç kadınlarda, kentlerde yaşayan sosyo-ekonomik düzeyi yüksek kişilerde görülen bir hastalıktır. MS 20-40 yaş arası bireylerde sık, 15 yaş altı ve 50 yaş üstü bireylerde ise nadir görülür. Kadınlarda erkeklere oranla 2 kat daha sık rastlanır. Ailelerinde MS bulunan kişilerin MS'e yakalanma eğilimi adi insanlara kadar biraz daha fazladır.
MS’İN TEDAVİSİ VAR MI?
MS hastalığının en ince ayrıntısına kadar tedavi edilmesini sağlayan bir çare yöntemi değil. çoğunlukla ataklara, semptomlara karşın ve uzun dönem koruyucu tedaviler uygulanıyor. Türkiye’de MS hastalığıyla ilgili 13 değişiklik çare seçeneği mevcut. MS hastalığında genelde bağışıklık sistemini ya da inflamatuvar süreci baskılayıcı tedaviler uygulanıyor. İlk basamakta 4 iğne, 2 hap tedavisi, eksik kaldığında ikinci basamaktaki daha etkin ilaç ve serum tedavilerine geçiliyor.
Şu anki tedavilerin basamaklarına tarafından koruyuculukları yüzde 35-40’lardan yüzde 80-90'lara dek yükseliyor. Dolayısıyla bağışıklık sistemini teftiş ederek, hastalığın seyrini önlemek veya yavaşlatmak mümkün oluyor. Ama ilerleyici alıcı dediğimiz grupta maalesef elimizde artı bir seçenek yok. Bu grup her tarafta itibaren sinsi bir şekilde ilerlemekte ve tedavi başarısı nispeten daha eksik. Her tedavi şeklinin kendine ve kişiye özgü tabi etkileri var. böylece çare gören hastaların uyumlu olarak hekim kontrolüne gitmesi ve tahlillerini yaptırması gerekiyor.
MS’TE IÇTEN BİLİNEN YANLIŞLAR
MS'le ilgili toplum genelinde doğru bilinen yanlışların da hastalar üstünde olumsuz etkileri olduğunu gösteren Uzm. Dr. Melih Tütüncü, bunların önüne geçmede bilgilendirmenin önemine sinyâl ederek şunları söyledi:
“Bu hastaların çocuk sahibi olamayacağına ilişkin bir kanı var. Bu en ince ayrıntısına kadar yanlış, MS'li bireyler çocuk sahibi olabilirler. Hamile kalmanın zamanını mutlaka doktoru ile planlamalı. Belden istikrarsız alınmasının kısırlığa yol açtığı ya da felç bıraktığı iddiası var. Bu operasyon sezaryende de kullanılan spinal hissizlik ile aynı işlemdir.
MS'in bulaşıcı olduğuna dair bir iddia var; bu da içten değil. MS bulaşıcı değildir. Stres faktörü sayılıyor fakat stres hayatın içerisinde zaten var. Stressiz hayat mümkün yok, biz hastalarımızdan hayatlarını değiştirmelerini istemiyoruz. Hastalarımıza ‘Hayatta hedefiniz ne ise onun ardındaki koşmaya devam edin' diyoruz. Güneşe çıkılmaması gerekli diye söyleniyor oysa bu da doğru yok. Tam tersi D Vitamini alması gerekiyor. Burada güneşle ısıyı ayırt etmek gerekiyor. Isı MS hastalarında bazen yalancı atakların yeniden hissedilmesine sebep olabiliyor. Hastaya güneşlenin fakat süresine uyarı edin diyoruz. Bitkisel tedaviler ve alternatif tedaviler öneriliyor.
Beslenmeyle MS'i yenemezsiniz. Değişik bitkilerin iyi geldiği iddiası içten değildir. Dinç besin yani herkes için geçerli olan Akdeniz mutfağı gıda tarzı öneriyoruz. Tuzu az perhiz öneriyoruz. Tuz, inflamasyonu tetikleyebiliyor. Pozitif şekerli gıdalar tüketmeyeceksiniz, kilonuza dikkat edeceksiniz. Sigaradan uzak durulması gerekiyor. Sigara eğer hasta bir saldırı geçirecekse onu %50 oranında öne çekiyor. MS'te kullanılan tedavilerin etkisini azaltıyor ve kötü seyretmesine yol açabiliyor.”
‘BENİM MS SERÜVENİM’
Multipl Skleroz halk göre tanıdık adıyla MS hastalığı, Milletlerarası MS Federasyonu ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından her sene Mayıs ayında farklı alanlara yönlendirilmiş etkinliklerle gündeme taşınıyor. 30 Mayıs tarihi Dünya MS Günü olarak kutlanıyor. Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği olarak bu sene, Merck Türkiye işbirliği ile “Benim MS Serüvenim” isimli bir projeyi hayata geçirdik. Bu proje dahilinde, online etkinlikler ve canlı yayınlarla hem hastalara moral olmaya hem de toplumu bilgilendirerek farkındalık yaratmayı hedefledik. COVID 19 pandemisi sebebiyle online'a taşınan faaliyetler Türkiye MS Derneği'nin Facebook ve Instagram hesaplarından canlı olarak yayınlandı.
Etkinlik programında şarkıcı Ceylan Ertem şarkılarıyla hastalarımıza moral olurken, aşçı Semen Öner MS hastalarına uygun perhiz ve yemek yemek alternatifleri hakkında bilgiler verdi. Fitness Eğitmeni Gizem Çerçioğlu'nun, konunun uzmanları ile yaptığı söyleşide ise MS hastalarının günlük yaşamdaki hareketliliği ve dinç hayat için spor konuşuldu. Bu aktiviteler 28-29 ve 30 Mayıs tarihlerinde, Türkiye MS Derneği'ne üye değerli hekimlerin faal moderatörlüğünde gerçekleşti. (gerçekleşiyor) bununla birlikte MS hastaları da yayınlara katıldılar ve kendi MS serüvenlerini anlattılar.
Hastalığın tanı aşamasından, tedavideki aktüel gelişmelere dek en yeni bilgileri bu canlı yayınlarda paylaştık. MS tedavisi için dünyada ve ülkemizde tıbbın kullanımına sunulan yeni ürünlerle bundan böyle elimiz daha zinde mesajını verdik. Umutsuzluğa, nedensiz karamsarlığa yer değil dedik. Türkiye MS Derneği olarak, bu projeyle MS hastaları ve yakınlarının yanı sıra toplumun her kesiminden insanlara ulaşarak farkındalığın artırılmasını sağlamış olmaktan sevinç duyuyoruz.
