İran'da 1979 yılında Ayetullah Humeyni ve taraftarlarınca gerçekleştirilen İslam Devrimi öncesi, yönetim anayasal monarşiyle Pehlevi Hanedanı'ndaydı. Şah Rıza Pehlevi'den sonra oğlu Muhammed Rıza Pehlevi liderliğe yükseldi ve 1941'den 1979'a kadar Şah olarak yönetimi elinde bulundurdu. 1979 öncesi İran'da neler olmuş, bir göz atalım. Kaynak: //uk.businessinsider.com/iran-befor...
1. 1941'den 1979'a kadar İran'ın başında Muhammed Rıza Şah Pehlevi bulunuyordu.
Muhammed Rıza Şah Pehlevi, karısı Fevziye Pehlevi ve Prenses Şehnaz, Tahran'daki sarayın bahçesinde, 1942.
2. Petrol rezervlerinin yoğun olması nedeniyle Sovyetler Birliği, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri'yle siyasi ilişkiler daima ön plandaydı.
Sepah Meydanı, Tahran. 20 Nisan 1946.
3. Fakat İslam Devrimi'nden önce dahi, şahın gücü çalkantılıydı.
Beyaz Saray, Sadabat/Tahran, 1953.
4. Çünkü halkın komünist ve dindar kesimi şahın batıcı politikasını uygun bulmuyorlardı.
Firdevsi Caddesi, Tahran. 20 Nisan 1946.
5. 1953 yılında, İran petrol yataklarının yabancı şirketlere açılmasını ülke çıkarları açısından yanlış bulan Başbakan Muhammed Musaddık'ı batı-destekli bir darbeyle sindirme çabası sonuçsuz oldu...
(...) O sıralar ülkede olmayan Muhammed Rıza Şah Pehlevi, ikinci darbe girişimi başarılı olup, Muhammed Musaddık devrilince İran'a geri döndü.
Lalezar ve İstanbul Caddeleri'nin bulunduğu Tahran'dan bir fotoğraf, 20 Nisan 1946.6. Çoğu kaynakta Atatürk'ün Türkiye'de çağdaşlaşmak adına yaptığı önemli reformları İran'da yapmaya çalışmasıyla tanıtılıyor.
7. Bu reformlara töre kanunlarını kaldırıp, yerine merkezi bir hükümetin koyduğu yasalara uyma ve kadın haklarının genişletilmesi de dahil.
8. Muhammed Rıza Şah Pehlevi de Atatürk gibi din ve devlet işlerini birbirinden ayırmak istedi.
9. Örneğin bu amaçla peçeyi yasakladı.
10. Kadınların da en az erkekler kadar eğitim görme haklarının olduğu savunuldu.
11. Muhammed Rıza Şah Pehlevi'nin bu girişimleri, ülkeyi geliştiren, çağdaşlaştıran gelişimler gibi dursa da din üzerinde izlediği politikalar, ülkedeki dindar kesimin nefretini kazandı diyebiliriz.
12. Dindar kesimin sert tepkilerine rağmen, ülkedeki 'kozmopolit şehir hayatı' kavramını yaratmayı başardı.
13. Kadınlar ve erkekler özgür bir şekilde aynı ortamda bulunabiliyor, eşit eğitim haklarından yararlanabiliyordu. Batılı giyim tarzı, nüfusun çoğunluğuna yansımaya başlamıştı.
14. Batılılaşma sürecinde önemli rol oynayan isimlerden birisi: Muhammed Rıza Şah Pehlevi'nin ikinci eşi Süreyya.
İtalyan modacı Emilio Schuberth'le beraber gelinlik denerken.
15. Prenses Eşref'in özel konukları olarak İtalyan aktris Gina Lollobrigida ve kocası, İran'da bir güreş yarışmasına davet edilmişler.
16. Muhammed Rıza Şah Pehlevi ve karısı Süreyya, dönemin İngiltere başbakanı Winston Churchill'i Londra'da ziyaret ederken,
17. Şahlık rejiminin sonlarına da doğru, Şah ve ailesi halkı Pers köklerine dayanan tarihi milliyetçilik yönünde toplamaya çalıştı.
18. 1967 yılında Muhammed Rıza Şah Pehlevi, Farsçada "Kralların Kralı" anlamına gelen Şehinşah unvanın aldı.
19. İran'ın Pers köklerini onurlandırmak amacıyla tüm ülkede hükümetin düzenlediği kutlamalar yapıldı. Burada da Pers İmparatorluğu'nun kuruluşunun kutlandığı bir etkinlikte jimnastik yapan gençler yer alıyor.
20. Farklı görüşlere rağmen, İran hükümeti eğitime ve çocuk gelişimine önem verdiğini her fırsatta belirtti.
21. Muhammed Rıza Şah Pehlevi'nin 1963 yılında, halkın takdirini kazanmak için başlattığı reform olan 'Beyaz Devrim' süresince, İran kırsallarına yoksul aileler için okullar ve hastaneler inşa edildi.
22. Ortadoğu'daki durgunluk ve yüksek petrol fiyatları, İranlı iş adamlarını daha da rahat bir konuma getirdi.
23. İran Ulusal Petrol Şirketi'nin misafirhanesinde bulunan bir havuz.
24. 1975 yılına kadar Muhammed Rıza Şah Pehlevi, politik gücünü desteklemek adına çok partili sistemi kaldırdı. Güç tamamen Rastahiz (Diriliş) Partisi'ndeydi.
25. 16 Ocak 1979 günü, İran Devrimi olurken Muhammed Rıza Şah Pehlevi İran'ı terk etmek durumunda kaldı. Başta birey haklarının yetersizliği, hükümetin finansal başarısızlığı gibi sorunlarla baş gösteren isyanlar, Ruhullah Humeyni tarafından kontrol edilmeye başlandı.
