Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesinin yasalaşmasıyla emeklilik hakkına kavuşacak vatandaşların, prim gününden ikramiye talebine kadar atması gereken adımları var. Peki EYT'liler şimdiden itibaren nasıl bir yol haritası izlemeli? İşte Akşam'dan Okan Güray Bülbül'ün konuyla ilgili haberi şu şekilde:
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) konusundaki kanun taslağının bu hafata Meclis'e gelmesi bekleniyor. Düzenlenemenin Meclis'e gelmesiyle birlikte EYT'liler için süreç başlayacak. Bu süreçte EYT'lilerin yol haritalarını belirlemeleri mümkün. Yeni emekli adaylarının hayatını kolaylaştırmak için bu dönemde EYT'lileri nelerin beklediğini ve yol haritasının adımlarının nasıl olması gerektiğini araştırdık...
PRİM GÜN VE SİGORTA SÜRESİ
1. Kanun taslağındaki şartları sağlamak
EYT düzenlemesi konusunda yaş şartının kalktığı ancak prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi şartı devam ettiğini söyleyen Bülbül, haberinin devamında, EYT'lilerin bu şartları sağlamadan aylık bağlatmaları mümkün değil. EYT'lilerin pek çoğu gerekli koşulları sağladığını düşünüyor. Ancak bu noktada önemli bazı detaylar var. Örneğin ilk kez 17 yaşında 8.9.1999 tarihinde sigortalı olmuş bir erkeğin 25 yıllık sigortalılık süresi 8.9.1999 tarihinden değil 18 yaşına girdiği tarihten itibaren hesaplanıyor. Dolayısıyla sigortalılık süresi hesabının bu detaya göre yapılması şart. Ayrıca Bağ-Kur'lular için dondurulmuş sürelerin ihyası (canlandırma) ile 7200 ya da 9000 prim gününün sağlanması söz konusu olacaksa ihyanın kısmi değil tam yapılması gerekiyor. Buna göre ihya sonucu ortaya çıkacak maliyete göre planlamaların yapılması şart olduğundan bahsetti.
2. İşyerinden istifa etmek
Her iki şartı (prim gün ve sigortalılık süresi) da kesin olarak sağladığını düşünen EYT'liler için kanun çıktıktan sonra yapılması gereken ilk şey istifa etmek. SGK uygulamada işten çıkış olmaksızın aylık bağlama işlemlerine başlamıyor. Bu nedenle EYT'li işçiler kanun yasalaştıktan sonra işyerlerinden istifa edecekler. İşverenler bu çerçevede EYT'lilerden SGK'dan yazı almalarını isteyebilir. Bu yazının elektronik ortamda alınabilmesi söz konusu olacaktır. Bu nedenle taslağın yasalaşmasını beklemeden acele etmeye gerek yok.
%30 ZAMDAN FAYDALANILIR
3. SGK'dan aylık talebinde bulunmak
İşyerinden istifa eden EYT'li işçiler, işveren işten çıkışlarını yaptığı andan itibaren e-Devlet üzerinden aylık tahsis talebinde bulunabilir. Bu talep için SGK il müdürlüklerine ya da hizmet merkezlerine şahsen başvuru yapılmasına gerek yok. Talep iletildikten sonra SGK talebi alıp aylık bağlama işlemlerine başlıyor. Diğer yandan kanun ocak ayının içerisinde yasalaşırsa, SGK tarafından ocak ayında alınacak aylık talepleri 1 Şubat 2023 itibarıyla hesaplanarak EYT'lilere aylık bağlanacak. Bu nedenle halihazırda bir işyerinde çalışan EYT'li işçilerin istifalarını 30 Ocak 2023 itibarıyla vermeleri daha uzun süre ücrete hak kazanmaları açısından faydalı olacaktır. 31 Ocak 2023 tarihinde aylık talebinde bulunan işçiye de 20 Ocak 2023 tarihinde aylık talebinde bulunan işçiye de 1 Şubat 2023 tarihinden itibaren hesaplanan aylığı ödenecek. Diğer yandan ocak ayı zammı olan yüzde 30 da EYT'lilere uygulanacak.
KIDEM TAZMİNATI PEŞİN ÖDENİR
4. Kıdem tazminatını istemek
EYT'li işçiler aylık bağlatmak için işyerinden istifa ettiklerinde kıdem tazminatı hakları doğuyor. EYT'lilerin kıdem tazminatlarının peşin ödenmesi şart. Ancak EYT'li işçi onay verirse tazminat taksitlendirilebilir. Bu nedenle EYT'li işçilerin işverene istifalarını sunarken 'emekli aylığı bağlatmak için' istifa ettiklerini ve kıdem tazminatlarını talep ettiklerini belirtmeleri önemli. Bu şekilde işverenin kıdem tazminatını ödememesi halinde kıdem tazminatına mevduata uygulanacak en yüksek faizin başlatılacağı tarih de net bir şekilde istifa tarihi olacaktır.
İŞVERENİNİZLE ŞİMDİDEN GÖRÜŞÜN
5. Aynı işyerinde devam için işverenle görüşmek
EYT'li işçiler, kanun yasalaşana kadar işverenleri ile EYT sonrası süreci görüşmeli ve planlamalı. Bazı işverenler kural olarak emekli olan çalışanlarla devam etmeme eğiliminde. Bazı işverenler ise bu konuda bireysel olarak karar alacak. Yani bazı işçilerle yola devam etmeyi bazıları ile etmemeyi tercih edecek. EYT'li işçilerden aylık bağlatmak için gerekli şartları sağlayacağından emin olanlar bugünlerde işverenleri ile işlerine devam etmek ancak aylık bağlatmak da istediklerini görüşmeye başlamalı. İşverenin bu konudaki tercihi yola devam etmek ise bu durumda EYT'li işçi hem aylık bağlatıp hem de aynı şartlarla aynı işyerinde çalışmayı sürdürebilir. Diğer yandan işveren çalışma koşullarını değiştirmeyi ya da yola devam etmemeyi düşünebilir. Bu durumda EYT'li işçi yeni bir iş arayışına girerek hemen değilse bile 1 ay sonra yeni bir iş bulunca aylık bağlatmayı tercih edebilir.
Ayrıca işveren EYT'li işçiye işe devam koşulu olarak kıdem tazminatını istifa edip aylık bağlattığında ödememeyi de isteyebilir. Bu durumda EYT'li işçinin önünde iki alternatif bulunuyor. Birinci alternatif olarak işverenden kıdem tazminatını ödemesini talep edip işyerinden ayrılmak tercih edilebilir. İkinci alternatif ise aynı işyerinde çalışmayı sürdürüp kıdem tazminatının ikinci kez ayrılık tarihinde, o günün ücreti ve kıdem tazminatı tavanı üzerinden hesaplanarak ödenmesidir. İkinci alternatifte EYT'li işçi ikinci kez ayrılık tarihinde kıdem tazminatı şartlarının oluşması ve zaman aşımı riskini almış olacaktır.
6. Promosyon talebi
EYT'li işçiler emekli olduktan sonra aylıklarını talep edecek ve aylıkları kendilerine ödenecek. Banka ya da PTT kanalıyla ilk aylıklarını aldıktan sonra kamu ve özel bankaların promosyon ile ilgili koşullarından kendilerine uygun olanları tercih ederek promosyon alabilir. Bunun için öncelikle aylıklarının bağlanmasını beklemeleri gerekiyor.
EYT'de kıdem tazminatı için bunlara dikkat!
EYT'de yıpranma formülü ve mesleki kodlara dikkat!
20 soruda EYT’de emeklilik işlemleri nasıl yapılacak?
Bankalarda EYT hazırlığı
EYT'de son viraj
