Zaman zaman çevreye verdiği zararla gündeme gelen Erzincan’ın İliç ilçesinde 2009 yılından bu yana faaliyet gösteren Anagold Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.'ye ait altın madeninde 21 Haziran gecesinde siyanürü taşıyan boru patladı.

Yaşanan patlama sonucu gece boyunca Fırat Nehri’ne akan siyanür ancak sabaha karşı fark edildi. Yaklaşık 20 ton siyanürlü su, sülfürik asit ve çok sayıda zehirli kimyasal madde Fırat Nehri'ne aktı.

Anagold Madencilik de bu skandal olayın ardından toplam siyanür miktarının 8 kg olduğunu ve hemen temizlendiğini savundu. Erzincan Valiliği ise sızıntının Fırat Nehri'ne ulaşmadığını duyurdu.

Daha sonra da Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, iddiaların ardından Çevre Denetim Ekipleri'nin bölgeye sevk edildiğini duyurdu. Şirkete üst sınırdan 16 milyon 441 bin TL idari para cezası verildi ve Bakanlık savcılığı da suç duyurusunda bulundu.

Yeni alınan kararla da Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından, altın madeni işletmesinin faaliyeti durduruldu.

Bakanlıktan 'İlave çevresel iyileştirme çalışmalarının tamamlandığı Bakanlığımız denetim ekiplerince tespit edilene kadar tesisin faaliyet göstermesine izin verilmeyecektir.' açıklaması yapıldı.

Sosyal medyada da tepkilere neden olan bu büyük çevre olayının ardından çeşitli paylaşımlarla Fırat Nehri'nin siyanürlü hali kullanıcılar tarafından paylaşıldı.

Fakat bir süre sonra binlerce beğeni ve paylaşım alan bu fotoğrafların 21 Haziran 2022 günü gecesi yaşanan siyanür sızıntısı ile alakası olmadığı ortaya çıktı.

Malumatfuruş, görselin 11 Haziran günü Kemaliye.net adlı Facebook sayfasında kırmızı akan Fırat Nehri'nin fotoğraflarının paylaşıldığını belirtti.

Selâhattin Aydın da siyanürün renksiz olduğunu ve nehri kırmızıya dönüştüremeyeceğini paylaştı.

Peki insan hayatı için tehlike arz eden siyanür nedir?

Siyanür, pek çok bitkide bulunan ilk kez 1782 yılında, azota üç bağla bağlanmış karbonun oluşturduğu bir bileşik olarak yalıtılan kimyasal bileşiklere verilen isimdir. “Hidrosiyanik asit” ya da “prussikasit” olarak da bilinen, son derece toksik bir maddedir. Özellikle endüstride kullanılmaları için üretilen siyanürlerin içerisinde bulunan maddelerin tamamı zehirli değildir. Sodyum siyanür (NaCN), potasyum siyanür (KCN), hidrojen siyanür (HCN) ve siyanojen klorür (CNCl) gibi bileşikler zehirli; nitril denilen binlerce bileşik de zehirli değildir. Ayrıca binlerce bitki, bakteri, mantar ve böcek de siyanürü doğal yolla üretir.

Altın madenciliğinde neden siyanür kullanılıyor?

Madencilikte siyanür kullanımı, 1880'li yıllara dayanıyor. Metalle kolaylıkla birleşebilme özelliğine sahip olan siyanür, altının da metal cevherinden ayrıştırılmasını kolaylaştırıyor. Altın madenciliği işlemlerinde genellikle %0,01-%0,05 aralığında (milyonda 100-500 kısım) siyanür içeren çok seyreltik sodyum siyanür (NaCN) çözeltileri kullanıldığı belirtilir. İki tip ayrıştırma yöntemi kullanılıyor. Bunlardan ilki Yığma çözündürme olarak bilinen yöntem. Açık olarak yapılır ve  siyanür solüsyonu püskürtülerek uygulanır. Tank liçi ayrıştırma yönteminde de cevher, geniş tanklar içerisindeki siyanür solüsyonuyla karıştırılır. Tehlikelere yol açan, barajların arkadasında bulunduğu için sızma ihtimali yüksek olan yöntemdir. tank liçi ayrıştırma yönteminde kullanılan sodyum siyanürün (NaCN), pH değerinin sürekli olarak 10-11 aralığında tutulması gerektiği belirtilir.

Siyanür insana nasıl zarar verir?

'Marmara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü – Anorganik Kimya Anabilim Dalı Başkanı ve Türkiye Kimya Derneği Başkanı Prof. Dr. Bahattin Yalçın: Siyanür tuzları vücuda alındığında siyanür asidi ve siyanürler, dokulara hemoglobin’den oksijenin geçmesini sağlayan enzim mekanizmasına zarar verirler. Az miktarda siyanüre maruz kalan kişilerde baş ağrısı, kırıklık, hafif baş dönmesi, iştahsızlık görülür. Kimyasal boğucu olduğu için birkaç dakika içinde ölüm görülür.'Hatırlarsınız siyanürü sadece madencilik alanlarında duymamıştık. Geçtiğimiz yıllarda Türkiye'nin birçok yerinde siyanürlü intiharlar yaşanmıştı ve bu madde gündeme gelmişti.

Siyanür zehirlenmesinin tedavisi var mı?

'Siyanürle ölüm çok kısa sürede gerçekleşmektedir. Bu nedenle zamanla yarışılması gerekiyor. 'İlk yapılacak iş bir amil nitrit ampülünün kırılarak bir mendil üzerine dökülmesi ve burnun altına tutulmasıdır. Suni teneffüs tatbikine derhal başlanmalı ve damardan yavaş bir suretle sodyum nitrit (%3 çözeltisinden 10mL) ve bunun takibinde de aynı şekilde yavaşça sodyum tiyosülfat (%25 çözeltisinden 50mL) zerk edilmelidir.'Marmara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü – Anorganik Kimya Anabilim Dalı Başkanı ve Türkiye Kimya Derneği Başkanı Prof. Dr. Bahattin Yalçın

Ayrıca siyanür, toprağa ve suya karışması halinde kolay bir şekilde yok olmuyor. Toprağa karışması halinde de zehirli gıda üremesine ve dolaylı olarak da insanlara geçmesine neden olur. Yaşayan tüm canlıları öldürür.

Bu içerikler de ilginizi çekebilir;

Erzincan'da Bir Vatandaş, Altın Madenindeki Siyanür ve Sülfürik Asidi Doğaya Salıyorlar Diyerek Tepki Gösterdi

İsminin Sedat Cezayiroğlu olduğunu belirten bir ...

Siyanürün Dünya'daki Yaşamın Kökeninde Hayati Bir Rol Oynamış Olabileceğini Biliyor muydunuz?

Sıradan gerilim filmlerinde yakalanan casuslar t...