Adalet ve Kalkınma Partisi'nin geçen hafta TBMM'ye sunduğu Hayvanları Koruma Kanunu teklifi, TBMM Tarım Orman ve Köyişleri Komisyonu'nda görüşülüyor. Komisyonda, muhalefet ve hayvan hakları savunucuları yasanın ismine itiraz ederek, "Hayvan Hakları Yasası" olarak değiştirilmesini isterken, teklifte yer alan ve ceza öngörülen "hayvanlarla cinsel ilişki" ifadesinin de "hayvanlara tecavüz" veya "istismar" olarak değiştirilmesini istediler.
Mevcut Hayvanları Koruma Yasası ile Türk Ceza Yasası'nda değişiklik öngören ve hayvanlara yönelik işkence, eziyet, tecavüz gibi suçlarda hapis cezası öngören yasa teklifinin komisyondaki görüşmelerinde, zaman zaman teklifin içeriğine ilişkin tartışmalar yaşandı.
Yoğun katılım
Komisyondaki görüşmelere ilgi ise yoğun oldu. Komisyon üyelerinin yanı sıra, milletvekilleri belediyeler, hayvan haklarıyla ilgili sivil toplum örgütlerinden temsilciler katıldı.BBC Türkçe'den Ayşe Sayın'ın haberine göre, Komisyon Başkanı Yunus Kılıç, Hayvanların Haklarının Korunması ile hayvanlara eziyet ve kötü muamelenin önlenmesi için alınacak önlemlerin belirlenmesi amacıyla 2019 yılında kurulan TBMM Araştırma Komisyonu'nun raporundaki öneri ve tespitleri anımsatarak, yasa teklifi hazırlanırken de komisyon raporundaki önerilerin dikkate alındığını belirtti. Kılıç, teklif yasalaştığında, hayvanların korunmasına ilişkin toplumsal beklentilerin büyük ölçüde karşılanacağını söyledi.Yasa teklifinin ilk imzacısı olan ve görevini tamamlayan TBMM Araştırma Komisyonu'nun başkanlığını da yapan AKP Tekirdağ Milletvekili Mustafa Yel ise komisyon çalışmalarından da örnekler vererek tüm siyasi partilerin yeni yasal düzenleme konusunda görüş irliği içinde olduğuna dikkat çekti."Hayvanların partisi ve siyaseti olmaz" diyen Yel, teklifle ilgili çok farklı yorumlar ve talepler olduğuna işaret ederek, "Gerçekten konularına çok vakıf, virgülüne kadar yasa tekliflerini incelediklerini biliyorum. Ben kendilerine teşekkür ediyorum. Amacımız devrim niteliğinde yasa teklifini sunmamızdı. Özellikle önemsediğimiz konu hayvanların mal olarak değil can olarak nitelendirilmesiydi. Hayvanlar da duygulu bizler gibi duyguları olan bireylerdir" görüşünü dile getirdi.Türkiye Belediyeler Birliği (TBB) Başkanı ve Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin ise yapılan düzenlemenin önemine dikkat çekerek, "TBB olarak yapılan her çalışmanın altına imza atıyoruz" görüşünü dile getirdi. Şahin, teklife birlik olarak destek olduklarını vurguladı.
"Mal olmaktan çıkarmıyorsunuz"
Muhalefet partili milletvekilleri ise yasa teklifinin ismi dahil bazı düzenlemelere itiraz etti. CHP'li Komisyon Üyesi Orhan Sarıbal, geç kalınmış bir düzenleme yapıldığına dikkat çekerken, yasa teklifinin ismine bakıldığında, hayvanlara yönelik bakış açısının değişmediğini belirtti ve itirazlarını şöyle sıraladı:"Bu canlıların mal olmasını kanundan çıkardık ama adına bakıyoruz 'Hayvan Haklarının Korunması Kanunu.' Siz hayvan haklarının korunması dediğiniz andan itibaren onları mal olmaktan çıkaramıyoruz. Alım satımını engelleyemiyoruz. Bu kanunun adı ne olmalı? 'Hayvan Hakları Kanunu olmalı.'"Ceza meselesi. Bir hayvanın neslini yok eden bir fiilde bulunmuşsanız ona 6 ay gibi hapis cezası öngörüyorsunuz ama hayvana ciddi dehşet uygularsanız ceza yok. Bu kanunda 'hayvanlarla cinsel ilişkiye girme.' Bu ne demek? 'Cinsel istismar' demeliyiz. Bunlar zihinsel değişikliğin olmadığını ortaya koyuyor."Değiştirilmesi gereken önemli noktalar. Her şey hapis, para cezası... Bunlar bir sonuç. Bu işi buralara getirenlere bakalım. Sokak hayvanlarının en büyük problemi kısırlaştırma. Mutlaka adını koymak lazım. Tarım ilçe müdürlükleri var, hayvansal alanları var. Buralara veteriner koyarak bir kısırlaştırma merkezi, yani anında ulaşılabilecek bir alana ihtiyaç var. Mutlaka okullara hayvan hakları dersini koymak lazım."
"Hayvanın rızası mı var?"
CHP Genel Başkan Yardımcısı Gülizar Biçer Karaca da hayvanlara yönelik kötü muamele suçlarının "para cezasına döndürülemeyecek hapis"le cezalandırılmasını istedi. "Hayvanla cinsel ilişki" ifadesine karşı çıkan Karaca, "'Hayvanlar mal değil can olacak' diye kamuoyuna duyurmuştunuz. 'Cinsel ilişki…' Hayvanların mal olarak gördüğü kanun da böyle. 'Mal değil can olacak' dediysek ne demek cinsel ilişki? Hayvanların rızası mı var? 'Tecavüz' denilmesi gerekir. Bu kanun teklifin zihniyet değişikliği öngörmediği açıktır" görüşünü dile getirdi.Yasa ile kaldırılması öngörülen "yunus parkı" kuranlara 25 bin lira para cezasının yetersizliğine işaret eden Karaca, "Eğer hayvanın nesli tükenmiyorsa bir hayvanı öldürmek meşru mu olacak? Yunus parkları için 25 bin lira idari para cezası. O işletmeciler, yeni yunus kazanmak 25 bin lirayı umursar mı? Cezanın caydırıcı olması lazım" görüşünü dile getirdi.
Tehlikeli ırk tartışması
Komisyonda zaman zaman hayvan hakları savunucuları ile Başkan Kılıç arasında tartışma yaşandı. Söz isteyen sivil toplum kuruluşu temsilcileri, Başkan Kılıç'ın milletvekillerini öncelikle söz vermesine tepki gösterdi. Hayvan hakları savunucularının bir başka itirazı ise teklifte "tehlikeli ırk" olarak nitelendirilen Pitbull Terrier, Japanese Tosa, Dogo Argentino ve Fila Brasilerio köpeklerini sahiplenme, besleme, barındırma yasağına oldu. Hayvan hakları savunucuları, barınaklarda yasaklı kapsamına giren 4 bin köpek olduğuna dikkat çekerek, "Onlar can değil mi? Hiçbir şart altında sahiplenme yolu açılmıyor" görüşünü dile getirdiler.MHP Ankara Milletvekili Erkan Haberal da hayvanlarla ilgili "tehlikeli ırk" ifadesine çıktı. Haberal, "Konuşmamakta kararlıydım, dayanamadım. 'Tehlikeli ırk' neye göre? Burada bizim ilk yapmamız gereken şey, 'tehlikeli ırk' kavramını kaldırmamız lazım" dedi.
