Dünyada 3.5 milyon, Türkiye'de ise 75 bin kişiyi etkileyen MS hastalığı hakkında bilgiler veren Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Uzm. Dr. Melih Tütüncü, tıbbın kullanımına sunulan son tedavilerle MS tedavisinde yüzde 80-90 başarı sağlandığını söyledi.
MS hakkında sorularımızı yanıtlayan Tütüncü, Dünya MS Günü kapsamında “Benim MS Serüvenim” çatısı altında hayata geçirdikleri projeyi de anlattı.
MS HASTALIĞI NEDİR?
MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sistemi hastalığıdır. MS’te temel sorun, bağışıklık sistemi hücrelerinin bilinmez bir sebepten nedeniyle vücudun kendi asap sistemi hücrelerine saldırmasıdır. MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi asap sistemindeki miyelin tabakası ve sinir hücrelerinin maddi tahribatının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
Öncelikle (MS) ölümcül bir rahatsızlık yok. Bu konuda üretilmiş pek fazla çalışma var. Bu incelemeler ortalama hayat süresi açısından MS'lilerle dinç bireyler aralarında manâlı bir ayrım olmadığı ortaya konmuştur. MS, bir düşünce veya ruh hastalığı olmayıp, tıbbi olarak tamamen bir sinir sistemi hastalığıdır.
MS’İN BELİRTİLERİ NELER?
Hastalığın çoğu belirtisi var ve hastadan hastaya çok büyük şartların değişmesi gösterebilir. Belirtiler etkilenen asap sistemi bölgesine kadar de değişir. MS hastalığında bir veya birkaç bulgu aynı anda da görülebilir. Kayda Değer olan bu belirtilerin 24 saatten uzun sürmesidir.
Vücutta karıncalanma, hissizlik, halsizlik, denge bozukluğu, çift görme, görme azlığı, tavır bozukluğu, titreşim, kol ve bacaklarda sertlik, dayanıksızlık, idrar kaçırma ya da yapamama, cinsel bozukluklar bu belirtiler arasında sayılabilir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde hafıza kaybı, yürüyememe, yutma zorlukları belirtileri de görülmektedir.
Tanımlanan belirtilerin bir ya da bir kaçına birlikte rastlanabilir. Bu belirtiler alevlenmeler ve düzelmelerle seyreder. Başlangıç dönemlerinde genel olarak tam bir düzelme görülürken, bir takım hastalarda başlangıçtan itibaren düzelmeler görülmeden kötüleşme laf konusu olabilir.
COVID 19, MS HASTALARINI NASIL ETKİLEDİ?
MS hastalığı Covid 19 enfeksiyonu açısından ekstra bir tehlike oluşturmuyor. Cümbür Cemaat için tehlike ne ise MS hastaları için de benzer. MS içinde kullanılan ilaçlarda büyük oranda Covid 19 enfeksiyonu riskini artırmıyor dolayısıyla bu süreçte hiçbir hastamızın tedavisi kesmedik ve devam ettirdik.
İlaçların kesilmesi MS için tehlike oluşturmakta ve hastaların saldırı geçirmelerini niçin olmaktadır. MS hastalarımızdan Covid 19'a yakalanan hastalarımız oldu ve birçok da tedaviler ile hiçbir sorun olmadan düzeldi.
COVID-19 SÜRECİNDE MS HASTALARI NASIL TEDBIR ALMALI?
MS hastalarımız bu süreçte tedavilerine devam etmeli, doktorları aksini söylemediği sürece ilaçlarını kullanmalılar. Sağlıklı beslenmeli ve uyumlu egzersizlerine devam etmeliler. Herkes için geçerli olan maske takmalı, sosyal mesafeye dikkat etmeli ve ellerini sık yıkamalılar.
KİMLER RİSK GRUBUNDA?
Multipl Skleroz (MS) genç insanlarda nörolojik nedenli engelliliklerde birinci sırayı almaktadır. Hastalık genel olarak genç kadınlarda, kentlerde yaşayan sosyo-idareli düzeyi yüksek kişilerde görülen bir hastalıktır. MS 20-40 yaş arası bireylerde sık, 15 yaş altı ve 50 yaş üstü bireylerde ise nadir görülür. Kadınlarda erkeklere oranla 2 kat daha sık rastlanır. Ailelerinde MS bulunan şahısların MS'e yakalanma eğilimi olağan insanlara tarafından azıcık daha fazladır.
MS’İN TEDAVİSİ VAR MI?
MS hastalığının iyice tedavi görmesini sağlayan bir çare yöntemi yok. genellikle ataklara, semptomlara karşın ve uzun dönem koruyucu tedaviler uygulanıyor. Türkiye’de MS hastalığıyla ilgili 13 değişiklik tedavi seçeneği mevcut. MS hastalığında genel olarak bağışıklık sistemini ya da inflamatuvar süreci baskılayıcı tedaviler uygulanıyor. İlk basamakta 4 iğne, 2 ilaç tedavisi, beceriksiz kaldığında ikinci basamaktaki daha etkin hap ve serum tedavilerine geçiliyor.
Şu anki tedavilerin basamaklarına tarafından koruyuculukları yüzde 35-40’lardan yüzde 80-90'lara dek yükseliyor. Dolayısıyla bağışıklık sistemini teftiş ederek, hastalığın seyrini durdurmak veya yavaşlatmak muhtemel oluyor. Fakat ilerleyici müşteri dediğimiz grupta maalesef elimizde artı bir seçenek değil. Bu grup tekrar itibaren sinsi bir şekilde ilerlemekte ve çare başarısı nispeten daha eksik. Her çare şeklinin kendine ve kişiye özgü alt etkileri var. böylece tedavi görebilen hastaların ahenkli olarak hekim kontrolüne gitmesi ve tahlillerini yaptırması gerekiyor.
MS’TE DÜRÜST BİLİNEN YANLIŞLAR
MS'le ilgili toplum genelinde doğru tanıdık yanlışların da hastalar üstünde olumsuz etkileri olduğunu belirten Uzm. Dr. Melih Tütüncü, bunların önüne geçmede bilgilendirmenin önemine sinyâl ederek şunları söyledi:
“Bu hastaların çocuk sahibi olamayacağına ilişkin bir kanı var. Bu iyice hatalı, MS'li bireyler çocuk sahibi olabilirler. Hamile kalmanın zamanını mutlaka doktoru ile planlamalı. Belden akıcı alınmasının kısırlığa yol açtığı veya felç bıraktığı iddiası var. Bu işlem sezaryende de kullanılan spinal duyu yitimi ile aynı işlemdir.
MS'in bulaşıcı olduğuna dair bir iddia var; bu da dürüst yok. MS bulaşıcı değildir. Stres faktörü sayılıyor ama stres hayatın içerisinde zaten var. Stressiz yaşam mümkün değil, biz hastalarımızdan hayatlarını değiştirmelerini istemiyoruz. Hastalarımıza ‘Hayatta hedefiniz ne ise onun ardından koşmaya devam edin' diyoruz. Güneşe çıkılmaması lazım diye söyleniyor ama bu da doğru değil. Tam tersi D Vitamini alması gerekiyor. Burada güneşle ısıyı farklılaştırmak gerekiyor. Isı MS hastalarında bazen yalancı atakların baştan hissedilmesine sebep olabiliyor. Hastaya güneşlenin fakat süresine dikkat edin diyoruz. Nebati tedaviler ve alternatif tedaviler öneriliyor.
Beslenmeyle MS'i yenemezsiniz. Çeşitli bitkilerin iyi geldiği iddiası doğru değildir. Dinç beslenme yani herkes için geçerli olan Akdeniz mutfağı besin tarzı öneriyoruz. Tuzu eksik perhiz öneriyoruz. Tuzlu, inflamasyonu tetikleyebiliyor. Pozitif şekerli gıdalar tüketmeyeceksiniz, kilonuza dikkat edeceksiniz. Sigaradan uzaktan durulması gerekiyor. Sigara eğer hasta bir hücum geçirecekse onu %50 oranında öne çekiyor. MS'te kullanılan tedavilerin etkisini azaltıyor ve kötü seyretmesine yol açabiliyor.”
‘BENİM MS SERÜVENİM’
Multipl Skleroz ırk tarafından bilinen adıyla MS hastalığı, Uluslararası MS Federasyonu ve Dünya Afiyet Örgütü kadar her sene Mayıs ayında değişik etkinliklerle gündeme taşınıyor. 30 Mayıs tarihi Dünya MS Günü olarak kutlanıyor. Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği olarak bu sene, Merck Türkiye işbirliği ile “Benim MS Serüvenim” isimli bir projeyi hayata geçirdik. Bu proje dahilinde, online faaliyetler ve canlı yayınlarla ayrıca hastalara moral olmaya keza de toplumu bilgilendirerek farkındalık yaratmayı hedefledik. COVID 19 pandemisi nedeniyle online'a taşınan etkinlikler Türkiye MS Derneği'nin Facebook ve Instagram hesaplarından canlı olarak yayınlandı.
Etkinlik programında şarkıcı Ceylan Ertem şarkılarıyla hastalarımıza moral olurken, aşçı Semen Öner MS hastalarına uygun perhiz ve yemek alternatifleri hakkında bilgiler verdi. Fitness Eğitmeni Gizem Çerçioğlu'nun, konunun uzmanları ile yaptığı söyleşide ise MS hastalarının jurnal yaşamdaki hareketliliği ve dinç hayat için spor konuşuldu. Bu aktiviteler 28-29 ve 30 Mayıs tarihlerinde, Türkiye MS Derneği'ne aza kıymetli hekimlerin faal moderatörlüğünde gerçekleşti. (gerçekleşiyor) bununla birlikte MS hastaları da yayınlara katıldılar ve kendi MS serüvenlerini anlattılar.
Hastalığın teşhis aşamasından, tedavideki aktüel gelişmelere kadar en yeni bilgileri bu canlı yayınlarda paylaştık. MS tedavisi için dünyada ve ülkemizde tıbbın kullanımına sunulan yeni ürünlerle bundan böyle elimiz daha enerjik mesajını verdik. Umutsuzluğa, sebepsiz karamsarlığa yer değil dedik. Türkiye MS Derneği olarak, bu projeyle MS hastaları ve yakınlarının yanı sıra toplumun her kesiminden insanlara ulaşarak farkındalığın artırılmasını sağlamış olmaktan mutluluk duyuyoruz.
