Bütün dünyayı etkisi altına alan corona virüsü salgınının ne süre biteceği merak edilirken, ‘salgının yaz aylarında azalacağı ve sonbahar itibarıyla her tarafta ortaya çıkacağı’ kanısı yaygın.
Konu ile ilgili sozcu.com.tr’ye konuşan Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, pandemi ve mevsimsel hastalıklar arasındaki farkın altını çizerek, corona virüsü salgınının hava sıcaklığı ile ilişkisi olmadığını vurguladı.
Prof. Dr. Mehmet Ceyhan FOTO:DHA
“EN BÜYÜK SALGINLAR YAZ AYLARINDA ORTAYA ÇIKTI”
“Corona virüsü salgını için ‘yazın kaybolacak, sonbaharda her yerde çıkacak’ deniliyor. Fakat pandemi mevsimsel hastalıklardan farklıdır. Pandeminin mevsimi olmaz.” biçiminde konuşan Prof. Dr. Ceyhan, daha önce yaşanan salgınlardan çarpıcı örnekler sundu:
Salgınların önemli bir kısmı yaz aylarının en sıcak dönemlerinde çıkmıştır. Örneğin İspanyol gribi 1918-19’da en fazla ölüme sebep olan salgın, Mayıs ayında başlamış ve en yıkıcı dalgayı Ağustos’ta yapmıştır. sonradan ise H1N1’in bir türü olarak ortadan kaybolmuştur.
Asya gribi var sonrasında; o da 1957 yılının Temmuz ayında başlıyor. 1968’de Hong Kong gribi Şubat ayında başlıyor ama ABD kıyılarına Temmuz ayında ulaşıyor ve o süre yok edici etkisini gösteriyor.
“PANDEMİNİN İKİ KRİTERİ VAR”
“Türkiye’de vaka sayısının son zamanlarda düşmesiyle salgının etkisini yitirdiği ve mevsimsel grip gibi görülmeye başlandığı sanılıyor” diyen Prof. Dr. Ceyhan, bu durumun ‘corona güz, kış aylarında görülür’ algısına sebep olduğunu söyledi. Ama bu algının yanlış olduğunu gösteren Prof. Dr. Ceyhan, şu bilgileri verdi:
BULAŞMA SÜRESİ SANİYEDEN DAHA KISA
Pandeminin iki kriteri vardır; birincisi yeni bir virüs olacak, ikincisi ise toplumda bu virüse aleyhinde bir bağışıklık olmayacak.
Corona virüsü ise yüzde 90 oranında damlacık aracılığıyla ve doğrudan doğruya, hasta bir kişinin ağzından, burnundan meydana çıkan damlacıkların karşısındaki kişiye bulaşmasıyla geçiyor. Bunun gerçekleşme süresi ise saniyeden daha kısa. bu nedenle corona virüsü salgınının hava sıcaklığı ile ya da UV ışınlarının etkisi ile bir ilgisi yok.
Bulaşmanın yüzde 10’u ise ortamdan bulaşma şeklinde oluyor. Yani hasta bir kişi ortama virüsleri yayıyor ve o ortamdan başkası kapıyor. böylece yalnızca bu yüzde 10’luk bulaşma oranı, dışında olması ile sıcaklardan etkilenebilir diyebiliriz. Bu sebeple bulaşma oranı pandemi döneminde mevsimsel hastalıklardan fazla daha yüksek. Yeniden bu sebeple sıcaklar havalarda bu ortadan kalkmıyor pandemi fakat bunu gösteren birçok data var.
KATAR AÇIK ARA 1. SIRADA
Örneğin İran’da havaların ısındığı 2-3 hafta önceki dönemde corona virüsünde vaka oranı yükselmeye başladı. İran hemen başa döndü yani. İkincisi şimdi nüfusa oranla en çok olgu Katar’da görülüyor. Katar’da şu an aşağı yukarı milyonda 30’a yakın olgu oranı var. Katar açık ara 1. sırada. Üstelik Katar’da hava sıcaklığı gece 30, gündüz 40 derece civarlarında ama orada çok büyük bir salgın yaşanıyor.
SALGININ BAŞLADIĞI AY İLE ALAKALI
Bizim gibi ülkelerde vakaların azalmaya başlaması insanları yanıltıyor. Şu an yaşadığımız durumun mevsimle bir alakası yok, bu şart salgının başladığı ay ile alakalı. Yani salgınlarda zaten 3-3,5 ayda böyle bir döneme giriliyor. Biz Mart’ta başladığımız için azalma dönemine girildi.
Rusya, Brezilya, Hindistan, Güney Amerika gibi ülkelerde ise şu an çoğalma var. Peru bizi geçti, Şili’de vakalar artıyor. Zamanla bu ülkelerde azalacak, diğer ülkelerde yükselmeye başlayacak.
Ayrıca bu ülkeler nüfusu koskocoman ülkeler olduğu için dünya genelinde olgu sayıları çoğaltma dönemindedir. Bir vakit sonra Hindistan, Rusya, Brezilya’da vakalar azaldığında dünya ortalaması da azalmış olacak.
Kısacası bu durum en ince ayrıntısına kadar salgının başlangıç zamanı, aradan geçen zaman ve alınan tedbirlerle ilgilidir. Mevsimsel hastalıkta hastalığın bulaşması solunum aracılığıyla yok, ortamdan olur sık sık. Halbuki pandemide doğrudan doğruya solunum aracılığıyla bulaşma olur ve bu nedenle de sıcaklığın artması pandeminin seyrini yavaşlatmaya yetmez.
