Son günlerde camiye çevrilme tartışmalarıyla gündemde olan Ayasofya, ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Milletlerarası Dini Özgürlükler Raporu'na girdi. Rapora tepki belirten Dışişleri Bakanlığı "ABD’nin bu tür raporlarla dünya kamuoyunun dikkatini, ülkesindeki sorunlardan başka yönlere çekmeye çalışması trajikomiktir" dedi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise "Ayasofya kesinlikle uluslararası değil, ulusal bağımsızlık konusudur. Kimse Türkiye'yi sorgulamasın" ifadelerini kullandı. 
ABD Dışişleri Bakanlığı, birçok ülkedeki dini kısıtlamalar ve azınlıkların durumunu değerlendirdiği Milletlerarası Dini Özgürlükler Raporu'nun (USCIRF) güncellenmiş son halinde, Türkiye'de dini özgürlüklerin endişe verici bir boyutta seyrettiği değerlendirmesinde bulundu.Raporda Ayasofya ve Kariya müzelerinin statüsünün değiştirilmesine karşın son günlerde dile getirilen tartışmalar ile Alevilerin resmen tanınmamasına ilişkin talimatlar yer aldı.Euronews'in aktardığı bilgiye göre, raporda, "Erdoğan, İstanbul'da Türkiye'nin birincil Süryani kilisesi olduğu kayıtlı ibadethanenin temel atma törenine katıldı. Oysa Cumhurbaşkanı Erdoğan öteki yanlamasına, tarihi Ortodoks Bazilikası olan ve 1935 yılından bu yanlamasına müze statüsünde olan Ayasofya'nın camiye dönüştürülmesi yönünde çoğu kere çağrıda bulundu." ifadelerine yer verildi.Raporda ayrıca Yahudi karşıtlığı ve düşmanlığıyla alakalı söylemlere uyarı çekilirken, dine ve kutsal değerlere hakaret etme ile gerekli askerlik yasasında bir alternatif bulması, vicdani redde izin vermesi gerektiğinin altı çizildi.USCIRF'nin üstünde durduğu bir diğer konuysa, Türkiye'de yaşamış Rum, Ermeni ve Süryani azınlıklara ait çoğu sorunun devam ettiği ve bu azınlıklara ait çoğu tarihi sit alanı ve mezarlıkların imha edildiği bilgisi oldu.
Önceki raporda Erdoğan kınanmıştı
Milletlerarası Dini Özgürlükler Raporu'nun birkaç önce yayımlanan raporunda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Ayasofya Müzesi'ni bitmiş camiye çevrilmesiyle ilgili sözleri nedeniyle bir ayıplama metni yayımlanmıştı.Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve Dışişleri Bakanlığı Milletlerarası Dini Özgürlükler Özel Temsilcisi Sam Brownback'in sunumunu yaptığı Uluslararası Dini Özgürlükler Raporu’nda, takriben 200 ülkedeki dini azınlıklara yapılan kısıtlamalar ele alınmıştı.Raporda Türkiye'de son günlerde Ayasofya'nın statüsünün değiştirilmesi yönündeki tartışmalara da değinilirken, "Ayasofya Müslümanlar ve Hristiyanlar açısından tarihi ve manevi büyük bir değere sahiptir. Bu yapının müze statüsü korunmalıdır." denilmişti.
"Tasarruf yetkisi Türkiye'nin elinde, başla ülkeleri ilgilendirmez"
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy, ABD Dışişleri Bakanlığı kadar yayımlanan '2019 Uluslararası Dini Özgürlükler Raporu'nun Türkiye ile ilgili bölümlerine ilişkin yöneltilen soruya yazılı yanıt verdi. Aksoy, raporun Türkiye bölümünün, tekrar kaynağı süresiz iddialar içeren, objektiflikten uzakta bir dille kaleme alındığını bildirdi. Türkiye'nin, din ve ibadet özgürlüğünün tüm vatandaşlar için ayrım gözetmeksizin korunması ve geliştirilmesi hedefini maddesel adımlarla desteklemeye devam ettiğini gösteren Aksoy, "Ülkemizde, öbür din ve inançlar refah ve uyum içinde yaşamaktadır. Ülkemiz son 20 yılda gayrimüslim vatandaşlarımızın hak ve özgürlüklerinin geliştirilmesi, şımartma ve müşterek kavrama ortamının güçlendirilmesi nedeniyle manâlı adımlar atmıştır" dedi. Aksoy, raporda Ayasofya ve Kariye hakkında belirli konuları yeniden son dönemde yapılan bir takım direktifler bağlamında hayretle karşıladıklarını vurgulayarak, şunları kaydetti:
"Ayasofya ve Kariye, Türkiye Cumhuriyeti'nin mülkiyetindedir ve her türlü tasarruf yetkisi Türkiye'nin iç işlerini ilgilendiren bir konudur. Bu eserlere dair verilmiş ya da verilecek kararlar başka ülkelerin işi olamaz. Türkiye, topraklarındaki tüm kültürel ve dini varlıkların değerinin bilincinde olup bu eserleri değer oldukları şekilde korumaktadır. Türkiye'nin dini özgürlüklerin korunması ve ilerletilmesi konusundaki iradesi ve atılan bedensel adımlar ortadayken, İslam karşıtlığı, anti-Semitizm, ırkçılık ve tanıdık olmayan düşmanlığının ABD’de hızla yükseldiği bir dönemde, ABD’nin bu cins raporlarla dünya kamuoyunun dikkatini, ülkesindeki sorunlardan diğer yönlere çekmeye çalışması trajikomiktir. Rapordaki bütün tutarsızlıkları ve hiçbir mesnedi olmayan maksatlı ifadeleri reddediyor, ABD'yi dini özgürlükler ve insan hakları konusunda kendi iç işlerine yoğunlaşmaya gösteri ediyoruz."
"ABD'nin Türkiye'yi sorgulaması abesle iştigal"
"ABD'nin Türkiye'yi sorgulaması abesle iştigal""ABD'nin Türkiye'yi sorgulaması abesle iştigal" Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu NTV canlı yayınında ABD'de açıklanan rapora karşı çıktı. "Ayasofya kuşkusuz milletlerarası bir konu değildir. Ulusal bağımsızlık konusudur. Kimse Türkiye'yi sorgulamasın. ABD gibi bir ülkenin Türkiye'yi sorgulaması abesle iştigal" diyen Çavuşoğlu, "Irkçılık var, Müslüman düşmanlığı, tanıdık olmayan düşmanlığı var. Türkiye ise bütün tersini yapıyor. Böyle bir durumda Ayasofya'nın tartışmaya açılması, fetihten 567 yıl sonra Ayasofya'yı hatta İstanbul'u tartışmaya açılmak manidar" ifadelerini kullandı. Ayasofya'nın Fatih Vakfiyesi'ne ait tapusunu belirten Çavuşoğlu, "1972 UNESCO sözleşmesine baktığımızda o mülkiyetin bu şekilde cami ya da başka türlü kullanılmasına ilişkin bir şey yoktur. Bir derneğimiz Danıştay'a başvurdu. 2 Temmuz'da Danıştay kararını verecek. Burası bizim kendi egemenlik alanımız" dedi. Yunanistan'dan gelen tepkilere yanıt veren Çavuşoğlu, "Aslında dini azınlıkların hakları konusunda sadece bize yok dünyaya ders verecek en son ülkelerden biri Yunanistan. Avrupa'da camisi olmayan tek başkent Atina. Selanik'te sürekli açık bir cami yoktur. Batı Trakya'da Türk azınlıkların seçtiği müftüler namaz kıldırdığı için suç oluşturan aldı. Oradaki Türk azınlık, Türk adını da kullanamıyor. Yunanistan bu konuda üç defa hükümlü edildi" diye belirtti.UNESCO: "Ayasofya'nın statüsünü değiştirmek için bizim onayımız zorunlu"
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Ayasofya ile ilgili sarf ettiği sözlere Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO'dan da bir yanıt gelmişti.UNESCO yetkilileri Aya Sofya'nın müze statüsünün değiştirilebilmesi için UNESCO'nun izninin gerektiğini açıklamıştı.
