2020'de koronavirüs salgınının peşinde öne meydana çıkan başlıklardan biri de Afrika'dan Hindistan'a kadar geniş bir coğrafyayı etkisi altına bölge çekirge istilaları.
Birleşik Milletler, Nisan ayı başında yaptığı uyarıda bahar aylarının yağmurlu geçmesi durumunda Doğu Afrika'da çekirge istilalarının 20 kat büyüyebileceğini belirtmişti. BM bu açıklamayı yaptığında Doğu Afrika son 25 yılın, Kenya ise son 70 yılın en kötü çöl çekirgesi istilasını yaşıyordu.
Bunun sebebi ise bölgede bir önceki yıl zaten epeyce yağışlı geçmişti. 2019'un yazından itibaren Avustralya'da yüzlerce gün süren yangınlar vardı. Hint Okyanusu'nun öte yanında yer alan Doğu Afrika'da ise aşırı yağışlar nedeniyle sel baskınları yaşanıyordu.
HİNT OKYANUSU DİPOLÜ
Binlerce uzaklıktaki bu iki bölgenin ekstrem felaketlere maruz kalması aldırışsız görünse de bilim insanları konuya farklı bir izah etme getiriyor. Hint Okyanusu Dipolü adı verilen doğa olayı hem yangını keza selleri tetikleyen bir fenomen olarak öne çıkıyor.
Hint Okyanusu Dipolü, 1999 yılında keşfedildi ama uzun yıllardır hareketlerini sürdürüyor ve bilim insanları bu hareketlerin öngörülemez olduğunu düşünüyor. Hint Okyanusu'ndaki sular rüzgarlar yardımıyla Doğu Afrika ve Avustralya arasında gezi ediyor. Suyun ilerlediği yönde sıcaklık artarken öteki tarafta düşmesi Hint Okyanusu Dipolü olarak adlandırılıyor.
YAĞIŞLAR ARTTI
2019 ve 2020'yi ilk kez Doğu Afrika ve Avustralya açısından daha fena ışık halkası getiren esas şey ise iklim değişikliği. Şimdiye dek ölçülen sıcaklık değişimi 1 santigrat dereceydi. Araştırmalara kadar küresel ısınma nedeniyle orta meydana çıkan ısının yüzde 93'ü okyanuslar göre emiliyor. Hint Okyanusu'nun batı tarafı ise öteki bütün tropik sulardan daha artı ısınıyor.
Ama 2018 yılında sıcak sular Afrika'nın doğusuna içten hareket ettiklerinde okyanusun sıcak ve soğuk tarafı arasındaki sıcaklık farkı 2 santigrat dereceye çıktı. Daha sıcak su daha artı buharlaşma ve bu nedenle daha artı yağış anlamına geliyor.
Bu ayrım Doğu Afrika'da şiddetli fırtınalar olarak tanıdık siklonların oluşmasına, Avustralya'da ise yaz aylarının beklenenden daha kurak geçmesine niçin oldu. Arap Yarımadası'nde bile bir sene içinde iki kere siklon görüldü. NASA verilerine tarafından bölgede iki siklon olayı aralarında çoğu vakit uzun yıllar geçiyor.
YAĞIŞLAR FELAKETİN HABERCİSİ
Doğu Afrika'daki bu fazla yağışlar çöl çekirgelerinin üremesi için yerinde ortamı oluşturdu. Bilimsel adı Schistocerca gregaria olan çöl çekirgeleri için en yerinde ortam adından farklı olarak toprakla havanın nemli ve sıcak olduğu alanlar.
Adi koşullar aşağı çekirge yumurtaları çok uzun vakit doğada kalabilse de içinden yeni yavruların çıkması öyle basit olmuyor. 2018 yılından itibaren bölgenin sıcak ve yağışlı olması çekirge nüfusunun artmasını sağladı.
YILDA DÖRT DEFA ÜREDİLER
Üç aylık ömürleri olan çekirgeler bu sayede yılda dört kere üreme imkanı yakaladı. Çöl çekirgeleri söz konusu olduğunda iki nesil arasındaki nüfus artışı 20 katına dek çıkabiliyor. Bu da bölgedeki çekirge nüfusunun 2 sene içerisinde 8 bin kat artmasını sağladı.
2020'ye gelindiğinde Doğu Afrika'dan Hindistan'a kadar yayılmış milyarlarca çekirge yaşıyordu. Büyük sürülere dönüşen bu canlıların her biri iki gram ve bir gün içerisinde kendi ağırlıkları kadar yemek yiyebiliyorlar. 100 milyar çekirge hergün milyonlarca ton gıda tüketiyor.
Ayrıca tarım ürünlerini hedef bölge diğer canlılara tarafından çekirgeler fazla daha uzun yolculuklar yapabiliyor. Bir sürü gün içerisinde 150 kilometre uzaklığa hareket edebiliyor.
GIDA YETERSİZLİĞİ
BM Gıda ve Tarım Örgütü halihazırda gıda yetersizliği yaşamış milyonlarca Doğu Afrikalı için durumun ciddileşeceği açıkladı. Halihazırda Doğu Afrika'daki 10 ülkede yaşayan 20 milyondan pozitif insanın yiyecek güvenliği bulunmuyor.
Küresel ısınma ve iklim değişikliği Afrika'daki yaşamı değiştiriyor. İklim değişikliğinden en fazla etkilenmesi beklenen 10 ülkeden yedisi Afrika'da bulunuyor.
