Dünyada 3.5 milyon, Türkiye'de ise 75 bin kişiyi etkileyen MS hastalığı hakkında bilgiler veren Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği Idare Heyeti Başkanı Uzm. Dr. Melih Tütüncü, tıbbın kullanımına sunulan son tedavilerle MS tedavisinde yüzde 80-90 galibiyet sağlandığını söyledi.
MS hakkında sorularımızı yanıtlayan Tütüncü, Dünya MS Günü zarfında “Benim MS Serüvenim” çatısı altında hayata geçirdikleri projeyi de anlattı.
MS HASTALIĞI NEDİR?
MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sistemi hastalığıdır. MS’te esas sorun, bağışıklık sistemi hücrelerinin bilinmeyen bir sebepten nedeniyle vücudun kendi asap sistemi hücrelerine saldırmasıdır. MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi asap sistemindeki miyelin tabakası ve asap hücrelerinin bedensel tahribatının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
Öncelikle (MS) ölümcül bir hastalık değil. Bu konuda üretilmiş böylece çok egzersiz var. Bu incelemeler ortalama yaşam süresi açısından MS'lilerle sağlıklı bireyler arasında önemli bir fark olmadığı ortaya konmuştur. MS, bir düşünce ya da ruh hastalığı olmayıp, tıbbi olarak iyice bir sinir sistemi hastalığıdır.
MS’İN BELİRTİLERİ NELER?
Hastalığın çoğu belirtisi var ve hastadan hastaya çok büyük şartların değişmesi gösterebilir. Belirtiler etkilenen sinir sistemi bölgesine kadar de değişir. MS hastalığında bir veya birkaç belirti aynı anda da görülebilir. Manâlı olan bu belirtilerin 24 saatten uzun sürmesidir.
Vücutta karıncalanma, duyumsuzlaşma, halsizlik, denge bozukluğu, çift görme, görme azlığı, hitabe bozukluğu, titreme, kol ve bacaklarda sertlik, zaaf, idrar kaçırma veya yapamama, cinsel bozukluklar bu belirtiler aralarında sayılabilir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde hafıza kaybı, yürüyememe, yutma zorlukları belirtileri de görülmektedir.
Tanımlanan belirtilerin bir ya da bir kaçına birlikte rastlanabilir. Bu belirtiler alevlenmeler ve düzelmelerle seyreder. Başlangıç dönemlerinde genellikle bütün bir düzelme görülürken, bir takım hastalarda başlangıçtan itibaren düzelmeler görülmeden kötüleşme söz konusu olabilir.
COVID 19, MS HASTALARINI NASIL ETKİLEDİ?
MS hastalığı Covid 19 enfeksiyonu açısından ekstra bir risk oluşturmuyor. Cümbür Cemaat için tehlike ne ise MS hastaları için de aynı. MS içinde kullanılan ilaçlarda büyük oranda Covid 19 enfeksiyonu riskini artırmıyor dolayısıyla bu süreçte hiçbir hastamızın tedavisi kesmedik ve devam ettirdik.
İlaçların kesilmesi MS için risk oluşturmakta ve hastaların atak geçirmelerini neden olmaktadır. MS hastalarımızdan Covid 19'a yakalanan hastalarımız oldu ve çoğu da tedaviler ile hiçbir sorun olmadan düzeldi.
COVID-19 SÜRECİNDE MS HASTALARI NASIL ÖNLEM ALMALI?
MS hastalarımız bu süreçte tedavilerine devam etmeli, doktorları aksini söylemediği sürece ilaçlarını kullanmalılar. Sağlıklı beslenmeli ve düzenli egzersizlerine devam etmeliler. Herkes için geçerli olan maske takmalı, sosyal mesafeye dikkat etmeli ve ellerini sık yıkamalılar.
KİMLER RİSK GRUBUNDA?
Multipl Skleroz (MS) genç insanlarda nörolojik nedenli engelliliklerde birinci sırayı almaktadır. Hastalık genel olarak genç kadınlarda, kentlerde yaşayan sosyo-ekonomik düzeyi yüksek kişilerde görülen bir hastalıktır. MS 20-40 yaş arası bireylerde sık, 15 yaş altı ve 50 yaş üstü bireylerde ise nadir görülür. Kadınlarda erkeklere oranla 2 kat daha sık rastlanır. Ailelerinde MS yer alan kişilerin MS'e yakalanma eğilimi normal insanlara tarafından azıcık daha fazladır.
MS’İN TEDAVİSİ VAR MI?
MS hastalığının ayrıntılarıyla tedavi görmesini karşılayan bir tedavi yöntemi yok. genel olarak ataklara, semptomlara karşın ve uzun dönem koruyucu tedaviler uygulanıyor. Türkiye’de MS hastalığıyla ilgili 13 çeşit tedavi seçeneği mevcut. MS hastalığında genel olarak bağışıklık sistemini ya da inflamatuvar süreci baskılayıcı tedaviler uygulanıyor. İlk basamakta 4 iğne, 2 hap tedavisi, yetersiz kaldığında ikinci basamaktaki daha etkin ilaç ve serum tedavilerine geçiliyor.
Şu anki tedavilerin basamaklarına kadar koruyuculukları yüzde 35-40’lardan yüzde 80-90'lara dek yükseliyor. Dolayısıyla bağışıklık sistemini yoklama ederek, hastalığın seyrini durdurmak ya da yavaşlatmak muhtemel oluyor. Ama ilerleyici müşteri dediğimiz grupta maalesef elimizde artı bir seçenek değil. Bu grup bitmiş itibaren sinsi bir şekilde ilerlemekte ve tedavi başarısı nispeten daha az. Her çare şeklinin kendine ve kişiye özgü tabi etkileri var. böylece çare gören hastaların ahenkli olarak doktor kontrolüne gitmesi ve tahlillerini yaptırması gerekiyor.
MS’TE DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR
MS'le ilgili toplum genelinde doğru bilinen yanlışların da hastalar üzerinde negatif etkileri olduğunu gösteren Uzm. Dr. Melih Tütüncü, bunların önüne geçmede bilgilendirmenin önemine muhabere ederek şunları söyledi:
“Bu hastaların çocuk sahibi olamayacağına ilişkin bir kanı var. Bu ayrıntılarıyla hatalı, MS'li bireyler çocuk sahibi olabilirler. Hamile kalmanın zamanını mutlaka doktoru ile planlamalı. Belden istikrarsız alınmasının kısırlığa yol açtığı veya felç bıraktığı iddiası var. Bu operasyon sezaryende de kullanılan spinal anestezi ile aynı işlemdir.
MS'in bulaşıcı olduğuna dair bir bahis var; bu da doğru yok. MS bulaşıcı değildir. Stres faktörü sayılıyor lakin stres hayatın içerisinde zaten var. Stressiz yaşam olası değil, biz hastalarımızdan hayatlarını değiştirmelerini istemiyoruz. Hastalarımıza ‘Hayatta hedefiniz ne ise onun ardından koşmaya devam edin' diyoruz. Güneşe çıkılmaması gerekli diye söyleniyor ancak bu da içten yok. Tam tersi D Vitamini alması gerekiyor. Burada güneşle ısıyı fark gözetmek gerekiyor. Isı MS hastalarında bazen palavracı atakların tekrar hissedilmesine sebep olabiliyor. Hastaya güneşlenin fakat süresine dikkat edin diyoruz. Nebati tedaviler ve alternatif tedaviler öneriliyor.
Beslenmeyle MS'i yenemezsiniz. Farklı Alanlara Yönlendirilmiş bitkilerin iyi geldiği iddiası doğru değildir. Sağlıklı beslenme yani herkes için geçerli olan Akdeniz mutfağı gıda tarzı öneriyoruz. Tuzu az perhiz öneriyoruz. Tuz, inflamasyonu tetikleyebiliyor. Fazla şekerli gıdalar tüketmeyeceksiniz, kilonuza dikkat edeceksiniz. Sigaradan uzaktan durulması gerekiyor. Sigara eğer hasta bir hamle geçirecekse onu %50 oranında öne çekiyor. MS'te kullanılan tedavilerin etkisini azaltıyor ve kötü seyretmesine yol açabiliyor.”
‘BENİM MS SERÜVENİM’
Multipl Skleroz ırk göre bilinen adıyla MS hastalığı, Milletlerarası MS Federasyonu ve Dünya Sıhhat Örgütü göre her yıl Mayıs ayında çeşitli etkinliklerle gündeme taşınıyor. 30 Mayıs tarihi Dünya MS Günü olarak kutlanıyor. Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği olarak bu sene, Merck Türkiye işbirliği ile “Benim MS Serüvenim” isimli bir projeyi hayata geçirdik. Bu proje dahilinde, online etkinlikler ve canlı yayınlarla ayrıca hastalara moral olmaya hem de toplumu bilgilendirerek farkındalık yaratmayı hedefledik. COVID 19 pandemisi sebebiyle online'a taşınan etkinlikler Türkiye MS Derneği'nin Facebook ve Instagram hesaplarından canlı olarak yayınlandı.
Etkinlik programında şarkıcı Ceylan Ertem şarkılarıyla hastalarımıza moral olurken, aşçı Semen Öner MS hastalarına uygun perhiz ve yemek yemek alternatifleri hakkında bilgiler verdi. Fitness Eğitmeni Gizem Çerçioğlu'nun, konunun uzmanları ile yaptığı söyleşide ise MS hastalarının günlük yaşamdaki hareketliliği ve dinç yaşam için spor konuşuldu. Bu aktiviteler 28-29 ve 30 Mayıs tarihlerinde, Türkiye MS Derneği'ne üye kıymetli hekimlerin etkin moderatörlüğünde gerçekleşti. (gerçekleşiyor) bununla birlikte MS hastaları da yayınlara katıldılar ve kendi MS serüvenlerini anlattılar.
Hastalığın tanı aşamasından, tedavideki güncel gelişmelere kadar en yeni bilgileri bu canlı yayınlarda paylaştık. MS tedavisi için dünyada ve ülkemizde tıbbın kullanımına sunulan yeni ürünlerle artık elimiz daha dinç mesajını verdik. Umutsuzluğa, sebepsiz karamsarlığa yer değil dedik. Türkiye MS Derneği olarak, bu projeyle MS hastaları ve yakınlarının yanı sıra toplumun her kesiminden insanlara ulaşarak farkındalığın artırılmasını sağlamış olmaktan mutluluk duyuyoruz.
