Dünyada 3.5 milyon, Türkiye'de ise 75 bin kişiyi etkileyen MS hastalığı hakkında bilgiler veren Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği Idare Heyeti Başkanı Uzm. Dr. Melih Tütüncü, tıbbın kullanımına sunulan son tedavilerle MS tedavisinde yüzde 80-90 başarı sağlandığını söyledi.
MS hakkında sorularımızı yanıtlayan Tütüncü, Dünya MS Günü zarfında “Benim MS Serüvenim” çatısı aşağı hayata geçirdikleri projeyi de anlattı.
MS HASTALIĞI NEDİR?
MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi asap sistemi hastalığıdır. MS’te esas sorun, bağışıklık sistemi hücrelerinin meçhul bir sebepten dolayı vücudun kendi asap sistemi hücrelerine saldırmasıdır. MS, beyin ve omurilikten oluşan merkezi asap sistemindeki miyelin tabakası ve asap hücrelerinin bedensel tahribatının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
Öncelikle (MS) ölümcül bir rahatsızlık değil. Bu konuda yapılmış öyle çok çalışma var. Bu araştırmalar sıradan hayat süresi açısından MS'lilerle dinç bireyler arasında manâlı bir ayrım olmadığı ortaya konmuştur. MS, bir us ya da ruh hastalığı olmayıp, tıbbi olarak en ince ayrıntısına kadar bir asap sistemi hastalığıdır.
MS’İN BELİRTİLERİ NELER?
Hastalığın birçok belirtisi var ve hastadan hastaya çok büyük şansın dönmesi gösterebilir. Belirtiler etkilenen sinir sistemi bölgesine tarafından de değişir. MS hastalığında bir ya da birkaç bulgu aynı anda da görülebilir. Manâlı olan bu belirtilerin 24 saatten uzun sürmesidir.
Vücutta karıncalanma, duyu yitimi, halsizlik, denge bozukluğu, çift görme, görme azlığı, hitabe bozukluğu, titreşim, kol ve bacaklarda sertlik, güçsüzlük, idrar kaçırma veya yapamama, cinsel bozukluklar bu belirtiler arasında sayılabilir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde amnezi, yürüyememe, yutma zorlukları belirtileri de görülmektedir.
Tanımlanan belirtilerin bir ya da bir kaçına birlikte rastlanabilir. Bu belirtiler alevlenmeler ve düzelmelerle seyreder. Başlangıç dönemlerinde çoğunlukla bütün bir düzelme görülürken, bir takım hastalarda başlangıçtan itibaren düzelmeler görülmeden kötüleşme laf konusu olabilir.
COVID 19, MS HASTALARINI NASIL ETKİLEDİ?
MS hastalığı Covid 19 enfeksiyonu açısından ekstra bir risk oluşturmuyor. Herkes için risk ne ise MS hastaları için de benzer. MS içinde kullanılan ilaçlarda büyük oranda Covid 19 enfeksiyonu riskini artırmıyor dolayısıyla bu süreçte hiçbir hastamızın tedavisi kesmedik ve devam ettirdik.
İlaçların kesilmesi MS için risk oluşturmakta ve hastaların hücum geçirmelerini neden olmaktadır. MS hastalarımızdan Covid 19'a yakalanan hastalarımız oldu ve çoğu da tedaviler ile hiçbir sorun olmadan düzeldi.
COVID-19 SÜRECİNDE MS HASTALARI NASIL TEDBIR ALMALI?
MS hastalarımız bu süreçte tedavilerine devam etmeli, doktorları aksini söylemediği sürece ilaçlarını kullanmalılar. Dinç beslenmeli ve ahenkli egzersizlerine devam etmeliler. Herkes için geçerli olan maske takmalı, sosyal mesafeye uyarı etmeli ve ellerini sık yıkamalılar.
KİMLER RİSK GRUBUNDA?
Multipl Skleroz (MS) genç insanlarda nörolojik nedenli engelliliklerde birinci sırayı almaktadır. Hastalık genel olarak genç kadınlarda, kentlerde yaşayan sosyo-ekonomik düzeyi yüksek kişilerde görülen bir hastalıktır. MS 20-40 yaş arası bireylerde sık, 15 yaş altı ve 50 yaş üstü bireylerde ise nadir görülür. Kadınlarda erkeklere oranla 2 kat daha sık rastlanır. Ailelerinde MS yer alan kişilerin MS'e yakalanma eğilimi olağan insanlara tarafından birazcık daha fazladır.
MS’İN TEDAVİSİ VAR MI?
MS hastalığının iyice tedavi edilmesini karşılayan bir tedavi yöntemi değil. genellikle ataklara, semptomlara karşın ve uzun dönem koruyucu tedaviler uygulanıyor. Türkiye’de MS hastalığıyla ilgili 13 çeşit çare seçeneği mevcut. MS hastalığında genel olarak bağışıklık sistemini veya inflamatuvar süreci baskılayıcı tedaviler uygulanıyor. İlk basamakta 4 iğne, 2 ilaç tedavisi, beceriksiz kaldığında ikinci basamaktaki daha etkin hap ve serum tedavilerine geçiliyor.
Şu anki tedavilerin basamaklarına tarafından koruyuculukları yüzde 35-40’lardan yüzde 80-90'lara kadar yükseliyor. Dolayısıyla bağışıklık sistemini kontrol ederek, hastalığın seyrini önlemek ya da yavaşlatmak olası oluyor. Fakat ilerleyici herif dediğimiz grupta maalesef elimizde artı bir seçenek değil. Bu grup tekrar itibaren sinsi bir şekilde ilerlemekte ve tedavi başarısı nispeten daha eksik. Her çare şeklinin kendine ve kişiye özgü tabi etkileri var. bu nedenle tedavi görebilen hastaların ahenkli olarak hekim kontrolüne gitmesi ve tahlillerini yaptırması gerekiyor.
MS’TE DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR
MS'le ilgili toplum genelinde doğru bilinen yanlışların da hastalar üzerinde negatif etkileri olduğunu belirten Uzm. Dr. Melih Tütüncü, bunların önüne geçmede bilgilendirmenin önemine sinyâl ederek şunları söyledi:
“Bu hastaların çocuk sahibi olamayacağına ilişkin bir kanı var. Bu ayrıntılarıyla yanlış, MS'li bireyler çocuk sahibi olabilirler. Gebe kalmanın zamanını mutlaka doktoru ile planlamalı. Belden akışkan alınmasının kısırlığa yol açtığı veya felç bıraktığı iddiası var. Bu operasyon sezaryende de kullanılan spinal hissizlik ile benzer işlemdir.
MS'in bulaşıcı olduğuna dair bir bahis var; bu da dürüst değil. MS bulaşıcı değildir. Gerginlik faktörü sayılıyor ama stres hayatın içerisinde zaten var. Stressiz hayat mümkün yok, biz hastalarımızdan hayatlarını değiştirmelerini istemiyoruz. Hastalarımıza ‘Hayatta hedefiniz ne ise onun ardındaki koşmaya devam edin' diyoruz. Güneşe çıkılmaması gerekli diye söyleniyor fakat bu da dürüst değil. Tam tersi D Vitamini alması gerekiyor. Burada güneşle ısıyı ayırt etmek gerekiyor. Isı MS hastalarında bazen palavracı atakların her yerde hissedilmesine sebep olabiliyor. Hastaya güneşlenin ama süresine uyarı edin diyoruz. Bitkisel tedaviler ve alternatif tedaviler öneriliyor.
Beslenmeyle MS'i yenemezsiniz. Değişik bitkilerin iyi geldiği iddiası dürüst değildir. Dinç besin yani herkes için geçerli olan Akdeniz mutfağı gıda tarzı öneriyoruz. Tuzu eksik diyet öneriyoruz. Tuzlu, inflamasyonu tetikleyebiliyor. Fazla şekerli gıdalar tüketmeyeceksiniz, kilonuza dikkat edeceksiniz. Sigaradan uzaktan durulması gerekiyor. Sigara eğer hasta bir saldırı geçirecekse onu %50 oranında öne çekiyor. MS'te kullanılan tedavilerin etkisini azaltıyor ve kötü seyretmesine yol açabiliyor.”
‘BENİM MS SERÜVENİM’
Multipl Skleroz insanlar kadar bilinen adıyla MS hastalığı, Milletlerarası MS Federasyonu ve Dünya Sağlık Durumu Örgütü kadar her sene Mayıs ayında değişik etkinliklerle gündeme taşınıyor. 30 Mayıs tarihi Dünya MS Günü olarak kutlanıyor. Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği olarak bu sene, Merck Türkiye işbirliği ile “Benim MS Serüvenim” isimli bir projeyi hayata geçirdik. Bu proje dahilinde, online faaliyetler ve canlı yayınlarla ayrıca hastalara moral olmaya hem de toplumu bilgilendirerek farkındalık yaratmayı hedefledik. COVID 19 pandemisi nedeniyle online'a taşınan faaliyetler Türkiye MS Derneği'nin Facebook ve Instagram hesaplarından canlı olarak yayınlandı.
Etkinlik programında şarkıcı Ceylan Ertem şarkılarıyla hastalarımıza moral olurken, aşçı Semen Öner MS hastalarına uygun perhiz ve yemek alternatifleri hakkında bilgiler verdi. Fitness Eğitmeni Gizem Çerçioğlu'nun, konunun uzmanları ile yaptığı söyleşide ise MS hastalarının jurnal yaşamdaki hareketliliği ve sağlıklı yaşam için spor konuşuldu. Bu aktiviteler 28-29 ve 30 Mayıs tarihlerinde, Türkiye MS Derneği'ne aza değerli hekimlerin etkin moderatörlüğünde gerçekleşti. (gerçekleşiyor) bununla birlikte MS hastaları da yayınlara katıldılar ve kendi MS serüvenlerini anlattılar.
Hastalığın tanı aşamasından, tedavideki güncel gelişmelere değin en yeni bilgileri bu canlı yayınlarda paylaştık. MS tedavisi için dünyada ve ülkemizde tıbbın kullanımına sunulan yeni ürünlerle artık elimiz daha enerjik mesajını verdik. Umutsuzluğa, nedensiz karamsarlığa yer yok dedik. Türkiye MS Derneği olarak, bu projeyle MS hastaları ve yakınlarının yanı sıra toplumun her kesiminden insanlara ulaşarak farkındalığın artırılmasını sağlamış olmaktan sevinç duyuyoruz.
