George Floyd'un polis kadar öldürülmesinin ardından başlayan protestolar ülke geneline yayılırken ABD Başkanı Donald Trump, gerekirse orduyu sokağa çıkaracağını söyledi.
"ABD ORDUSUNU DEVREYE SOKARIM"
Trump, büyük kasaba ve eyalet yönetimlerinin isyanı sonlandırmakta yetersiz kalması durumunda orduyu görevlendireceğini açıkladı: "Bir büyük kasaba ya da eyalet gerekli adımları atmazsa ABD ordusunu devreye sokarım"
Bazı valiler, Trump'ın böyle bir yetkisi bulunmadığını, eyalet yönetimi müsade vermeden federal ordunun görevlendirilemeyeceğini savundu.
ABD BAŞKANI, ORDUYU GÖREVLENDİREBİLİR Mİ?
Kısa cevap: Kesin koşullar aşağıda evet.
ABD sokaklarında halihazırda binlerce Milli Muhafız var. Bunlar, ABD ordusunun ihtiyat kuvvetlerinden oluşuyor. 20'den fazla eyalette sokakta olan Ulusal Muhafızlar, laf konusu eyalet ya da kentlerin yönetimleri tarafından göreve çağrıldı.
Ama 203 sene önce onaylanan bir yasa, ABD federal yönetiminin muhakkak şartlar aşağıda lokal yönetimler göreve çağırmadan ordunun sokağa çıkarılmasına ihtimal tanıyor.
KONGRE'NİN ONAYINI ALMASINA GEREK YOK
Başkaldırı Yasası adlı bu kanuna göre ABD başkanı, bir eyaletteki durumun federal yasaların uygulanmasını ya da vatandaşların haklarını tehlikeye atacak ışık halkası geldiğini düşünmesi durumunda orduyu sokağa dahil etmemek için yerel yönetimlerin onayına gereklilik duymuyor.
1807'de çıkan bu yasa, başkanın "Amerikan yerlilerinin düşmanca akınlarına aleyhinde" milis güçleri oluşturarak bunları görevlendirmesine olasılık tanıyordu. Sonradan değiştirilerek ABD ordusunun iç kaos durumlarında sokağa çıkarılmasını da sağlayan bir ülkü büründü.
1878'de çıkarılan bir öteki yasa ise ordunun kullanılmasını Kongre'nin onayına bağlıyor. Lakin BBC'ye konuşan bir hukuk uzmanı, Başkaldırı Yasası'nın ABD başkanına orduyu sokağa dışında tutmak için gerekli yetkiyi verdiğini, Kongre'nin onayını almasını gerek olmadığını söyledi.
"LOKAL YÖNETİMLERİN ONAYINA İHTİYAÇ DEĞIL" DÜŞÜNCESİ HAKİM
Genel kanı, mevcut koşulların ABD Başkanı Trump'a orduyu sokağa dahil etmemek için tatmin edici bahane sunduğu yönünde. Teksas Üniversitesi Hukuk Profesörü Robert Chesney de bu konuda yetkinin Trump'ta olduğunu, lokal yönetimlerin onayına gereklilik duymadığını söylüyor.
SAVUNMA BAKANI, ESPER'E KARŞI GELDİ
Öte yandan Savunma Bakanı Mark Esper'in dün yaptığı bir izah etme ile bu yasanın kullanılmasına aleyhinde çıkmasının, Trump'ın işini zorlaştırdığı yorumları yapılıyor.
Beyaz Saray Basın Sözcüsü Kayleigh McEnany de dünkü basın toplantısında bu kararın yalnızca Donald Trump'a ait olduğunu, Esper'in bir yetkisinin olmadığını vurguladı.
BU YASA DAHA ÖNCE KULLANILDI MI?
Kongre Araştırma Departmanı'na göre söz konusu yasa kullanılarak ABD ordusu onlarca kez görevlendirildi.
Bunlardan sonuncusu adeta 30 sene önce, 1992'de Los Angeles'taki isyanlar sırasındaydı. Eski ABD Başkanı George H. W. Bush, orduyu isyanı bastırmak için görevlendirmişti.
1950'ler ve 60'lardaki insan hakları hareketini bastırmak için de ordu kullanılmış, bunlarında bazıları lokal yönetimlerin itirazına rağmen olmuştu.
Dönemin ABD Başkanı Dwight Eisenhower 1957'de Arkansas'ta siyahlar ve beyazların birlikte eğitim gördüğü bir okulda yaşanan bir protesto nedeniyle orduyu görevlendirmiş, ülke içinde bu kararı eleştirenler olmuştu.
1960'lardan sonra ise bu yasa arada bir kullanıldı. Kongre 2006'da, Katrina Kasırgası'nın arkasında yasada değişim yaparak ordunun takviye faaliyetlerine daha basit bir şekilde katılmasını sağlamıştı. Söz konusu değişiklik valilerin itirazı üzerine sonra yürürlükten kaldırılmıştı.
