Son günlerde camiye çevrilme tartışmalarıyla gündemde olan Ayasofya, ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Uluslararası Dini Özgürlükler Raporu'na girdi. Rapora tepki belirten Dışişleri Bakanlığı "ABD’nin bu tür raporlarla dünya kamuoyunun dikkatini, ülkesindeki sorunlardan başka yönlere çekmeye çalışması trajikomiktir" dedi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise "Ayasofya muhakkak uluslararası değil, milli bağımsızlık konusudur. Kimse Türkiye'yi sorgulamasın" ifadelerini kullandı. 
ABD Dışişleri Bakanlığı, çoğu ülkedeki dini kısıtlamalar ve azınlıkların durumunu değerlendirdiği Uluslararası Dini Özgürlükler Raporu'nun (USCIRF) güncellenmiş son halinde, Türkiye'de dini özgürlüklerin üzüntü verici bir boyutta seyrettiği değerlendirmesinde bulundu.Raporda Ayasofya ve Kariya müzelerinin statüsünün değiştirilmesine yönelik son günlerde dile getirilen tartışmalar ile Alevilerin resmi olarak tanınmamasına ilişkin açıklamalar yer aldı.Euronews'in aktardığı bilgiye takriben, raporda, "Erdoğan, İstanbul'da Türkiye'nin ilk Süryani kilisesi olduğu belirtilmiş ibadethanenin temel atma törenine katıldı. Oysa Cumhurbaşkanı Erdoğan diğer yana, tarihi Ortodoks Bazilikası olan ve 1935 yılından bu yandan müze statüsünde olan Ayasofya'nın camiye dönüştürülmesi yönünde çoğu kez çağrıda bulundu." ifadelerine yer verildi.Raporda keza Yahudi karşıtlığı ve düşmanlığıyla alakalı söylemlere uyarı çekilirken, dine ve tanrısal değerlere hakaret etme ile gerekli askerlik yasasında bir alternatif bulması, vicdani redde izin vermesi gerektiğinin altı çizildi.USCIRF'nin üzerinde durduğu bir öteki konuysa, Türkiye'de yaşamış Rum, Ermeni ve Süryani azınlıklara ait birçok sorunun devam ettiği ve bu azınlıklara ait çoğu tarihi sit alanı ve mezarlıkların tahrip edildiği bilgisi oldu.
Önceki raporda Erdoğan kınanmıştı
Uluslararası Dini Özgürlükler Raporu'nun birkaç önce yayımlanan raporunda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Ayasofya Müzesi'ni tekrar camiye çevrilmesiyle ilgili sözleri sebebiyle bir ayıplama metni yayımlanmıştı.Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Dini Özgürlükler Özel Temsilcisi Sam Brownback'in sunumunu yaptığı Uluslararası Dini Özgürlükler Raporu’nda, takriben 200 ülkedeki dini azınlıklara yapılan kısıtlamalar ele alınmıştı.Raporda Türkiye'de son günlerde Ayasofya'nın statüsünün değiştirilmesi yönündeki tartışmalara da değinilirken, "Ayasofya Müslümanlar ve Hristiyanlar açısından tarihi ve manevi büyük bir değere sahiptir. Bu yapının müze statüsü korunmalıdır." denilmişti.
"Tasarruf yetkisi Türkiye'nin elinde, başla ülkeleri ilgilendirmez"
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy, ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan '2019 Milletlerarası Dini Özgürlükler Raporu'nun Türkiye ile ilgili bölümlerine ilişkin yöneltilen soruya yazılı cevap verdi. Aksoy, raporun Türkiye bölümünün, yine kaynağı belirsiz iddialar taşıyan, objektiflikten uzaktan bir dille kaleme alındığını bildirdi. Türkiye'nin, din ve ibadet özgürlüğünün bütün vatandaşlar için fark gözetmeksizin korunması ve geliştirilmesi hedefini somut adımlarla desteklemeye devam ettiğini bildiren Aksoy, "Ülkemizde, öbür din ve inançlar refah ve armoni içinde yaşamaktadır. Ülkemiz son 20 yılda gayrimüslim vatandaşlarımızın yargı ve özgürlüklerinin geliştirilmesi, zevk ve karşılıklı kavrama ortamının güçlendirilmesi amacıyla kayda değer adımlar atmıştır" dedi. Aksoy, raporda Ayasofya ve Kariye hakkında belirtilen konuları tekrar son dönemde yapılan bazı talimatlar bağlamında hayretle karşıladıklarını vurgulayarak, şunları kaydetti:
"Ayasofya ve Kariye, Türkiye Cumhuriyeti'nin mülkiyetindedir ve her türlü tasarruf yetkisi Türkiye'nin iç işlerini ilgilendiren bir konudur. Bu eserlere dair verilmiş veya verilecek kararlar başka ülkelerin işi olamaz. Türkiye, topraklarındaki bütün kültürel ve dini varlıkların değerinin bilincinde olup bu eserleri bedel oldukları şekilde korumaktadır. Türkiye'nin dini özgürlüklerin korunması ve ilerletilmesi konusundaki iradesi ve atılan maddesel adımlar ortadayken, İslam karşıtlığı, anti-Semitizm, ırkçılık ve tanıdık olmayan düşmanlığının ABD’de şipşak yükseldiği bir dönemde, ABD’nin bu nesil raporlarla dünya kamuoyunun dikkatini, ülkesindeki sorunlardan başka yönlere çekmeye çalışması trajikomiktir. Rapordaki tüm tutarsızlıkları ve hiçbir mesnedi olmayan maksatlı ifadeleri reddediyor, ABD'yi dini özgürlükler ve insan hakları konusunda kendi iç işlerine yoğunlaşmaya gösteri ediyoruz."
"ABD'nin Türkiye'yi sorgulaması abesle iştigal"
"ABD'nin Türkiye'yi sorgulaması abesle iştigal""ABD'nin Türkiye'yi sorgulaması abesle iştigal" Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu NTV canlı yayınında ABD'de açıklanan rapora tepki gösterdi. "Ayasofya muhakkak uluslararası bir konu değildir. Milli hakimiyet konusudur. Kimse Türkiye'yi sorgulamasın. ABD gibi bir ülkenin Türkiye'yi sorgulaması abesle iştigal" diyen Çavuşoğlu, "Irkçılık var, Müslüman düşmanlığı, yabancı düşmanlığı var. Türkiye ise bütün tersini yapıyor. Böyle bir durumda Ayasofya'nın tartışmaya açılması, fetihten 567 yıl daha sonra Ayasofya'yı hatta İstanbul'u tartışmaya açılmak manidar" ifadelerini kullandı. Ayasofya'nın Fatih Vakfiyesi'ne ait tapusunu gösteren Çavuşoğlu, "1972 UNESCO sözleşmesine baktığımızda o mülkiyetin bu şekilde cami veya diğer türlü kullanılmasına ilişkin bir şey yoktur. Bir derneğimiz Danıştay'a başvurdu. 2 Temmuz'da Danıştay kararını verecek. Burası bizim kendi bağımsızlık alanımız" dedi. Yunanistan'dan gelen tepkilere yanıt veren Çavuşoğlu, "Aslında dini azınlıkların hakları konusunda sadece bize yok dünyaya ders verecek en son ülkelerden biri Yunanistan. Avrupa'da camisi olmayan tek başkent Atina. Selanik'te aralıksız açık bir cami yoktur. Batı Trakya'da Türk azınlıkların seçtiği müftüler namaz kıldırdığı için canice aldı. Oradaki Türk azınlık, Türk adını da kullanamıyor. Yunanistan bu konuda üç defa hükümlü edildi" diye belirtti.UNESCO: "Ayasofya'nın statüsünü değiştirmek için bizim onayımız gerekli"
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Ayasofya ile ilgili sarf ettiği sözlere Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO'dan da bir cevap gelmişti.UNESCO yetkilileri Avuç Içi Sofya'nın müze statüsünün değiştirilebilmesi için UNESCO'nun izninin gerektiğini açıklamıştı.
