Türkiye'de yazılı olmayan bir kural gibidir bu. İstisnalar dışında, evlere girerken ayakkabılar çıkarılır. Bu kültür yalnızca bize ait gibi görünce de durum öyle değil. Hatta bazı kültürlerde bunun anlamı oldukça büyük.

Ayakkabıların çıkarıldığı bir başka ülke de Japonya.

Tabii onlarda durum çok daha yaygın ve geniş ölçekli bir kullanıma sahip.

Mesela öğrenciler okullara girerken ayakkabılarını çıkarıyor, vatandaşlar kamu binalarına girerken ayakkabılarını çıkarıyor, insanlar evlere girip çıkarken zaten ayakkabılarını çıkarıyor.

Peki ayakkabı çıkarmak onlar için neden bu kadar önemli?

Bunun farklı sebepleri var...

#1 Eşitlik ve adalet

Okullarda hademe yok dedik. Bunun bir başka önemli boyutu da, öğrencilerin eşit olması. Onların alt seviyesinde çalışan ve onlar için çalışan birilerinin olduğu fikri, eşitliğe aykırı bulunuyor ve bu yüzden hademe uygulamasından kaçınılıyor.

#2 Sorumluluk ve saygı

Öğrencilerin okullara girerken ayakkabılarını çıkardıklarını söylemiştik. Bunun ilk sebebi tahmin edebileceğiniz gibi temizliği sağlamak. Fakat bu kadar basit değil tabii.Bu sayede öğrenciler okulu temiz tutma konusunda önemli bir katkı sağlamış oluyorlar. Bu yüzden Japonya'daki okullarda hademe bulunmuyor. Çünkü bu şekilde her öğrenci bir hademe oluyor ve okulun temizliğinden bizzat sorumlu oluyor.

Ayakkabılar çıkarıldığında giyilen iç mekan ayakkabılarına uwagutsu adı veriliyor.

Yumuşak tabanlı bu ayakkabılar hem temizlik, hem de eşitlik açısından önemli. Çünkü uwagutsu'lar ufak detaylar dışında birbirinin aynısı. Üstelik kışın ayakları sıcak tutabilen bir yapıya sahip.

Üniformanın zorunlu olduğunu da ekleyelim.

Eşitliğin ve takım bilincinin artırılması, zaman kayıplarının önlenmesi bu uygulamanın temel motivasyonu oluşturuyor. Serbest giyim esnasında ortaya çıkabilecek eşitsiz tavrın bütünlük bilincine zarar verebileceğini düşünüyorlar.

#3 Mahremiyet ve kişisel alan

Okula girerken çıkarılan ayakkabılar getabako adı verilen özel bölmelere koyuluyor. Bu özel bölmeler aynı zamanda öğrencilerin kişisel bölgesi. Japonya'da kilitli dolap gibi çözümlere ihtiyaç yok. Öğrenciler kişisel eşyalarını bu gözlere koyuyor. Öğrencilere bırakılan notlar ya da diğer kağıtlar da başkaları tarafından bu gözlere bırakılıyor. Böylece mahremiyet ve kişisel alan, herhangi bir güvenlik önlemine ihtiyaç duyulmadan tesis edilmiş oluyor.

Japonya, sadece ülkemizde değil, dünya genelinde parmakla gösterilen toplumlardan biri.

Onlar gibi olabilmek, kültürü bu seviyede muhafaza edebilirken aynı zamanda bu denli sağlıklı bir modernleşme gerçekleştirebilmek her toplumun harcı olmadı. Bu yüzden Japonya, daha bir kaç yüzyıl örnek olarak görülmeye devam edecek gibi görünüyor. En ufak bir ayakkabı uygulamasının ardındaki felsefeleri dahi bunun bir göstergesi değil mi?